توصیه‌های تغذیه‌ای برای مادران شیرده

مهنوش صاحبدل با اشاره به هفته جهانی شیردهی (World Breastfeeding Week) درباره چگونگی تغذیه مادر در دوران شیردهی اظهار کرد: تغذیه انحصــاری با شیر مادر در شش ماه اول زندگی برای رشد و تکامل کودک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در مدت تغذیه انحصاری با شیر مادر، کودک نیاز به مصرف هیچ ماده غذایی و حتی آب ندارد. البته مصرف قطره مولتی ویتامین و یا D+A ضروری است.

خستگی مادر، شایعترین علت کاهش تولید شیر

وی افزود: حجم شیر مادر رابطه مستقیم با تکرر شیردهی دارد. تغذیه مکرر نوزاد با شیر مادر سبب می‌شود شیر بیشتری تولید شود. خستگی مادر، شایعترین علت کاهش تولید شیر به خصوص در چهار تا شش ماه اول شیردهی است. مادر شیرده باید تشویق شود تا در طول روز به میزان کافی استراحت کند و حجم کارهای خود را کاهش دهد و از اطرافیان در کارهای خود کمک بگیرد.

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت خوزستان گفت: غذای مادر شیرده باید حاوی مقادیر کافی از شش گروه غذایی اصلی یعنی هفت تا ۱۱ واحد نان و غلات، چهار تا پنج واحد میوه‌ها، سه تا چهار واحد سبزی‌ها، دو واحد گوشت و تخم مرغ، یک واحد حبوبات و مغزدانه‌ها و سه تا چهار واحد شیر و فرآورده‌های آن باشد تا از دریافت ویتامین و املاح معدنی به میزان کافی اطمینان حاصل شود.

مادران شیرده برای پیشگیری از پوکی استخوان چه کار کنند؟

صاحبدل بیان کرد: مادران شیرده برای پیشگیری از پوکی استخوان باید از منابع غذایی کلسیم مانند شیر و لبنیات به میزان سه تا چهار واحد در روز استفاده کنند. لازم است مصرف قرص فروسولفات و مولتی ویتامین مینرال حاوی ید تا سه ماه بعد از زایمان ادامه یابد.

وی ادامه داد: نیاز مادر شیرده به کالری بیش از دوران قبل از بارداری است و برای تامین این مقدار کالری علاوه بر مواد غذایی مقوی، از چربی‌های ذخیره شده در بدن مادر در دوران بارداری نیز استفاده می‌شود. با شروع مصرف غذاهای کمکی و کاهش دفعات شیردهی، حجم شیر تولید شده نیز کاهش می‌یابد و بنابراین نیاز افزایش یافته مادر به مواد مغذی نیز تعدیل می‌شود.

دریافت ناکافی کالری و کاهش تولید شیر

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت خوزستان با بیان اینکه دریافت ناکافی کالری موجب کاهش تولید شیر می‌شود، گفت: هر چند تولید شیر مادر بستگی به مقدار مایعات مصرفی مادر ندارد و مصرف مایعات سبب افزایش تولید شیر نمی‌شود اما برای پیشگیری از کم آبی بدن، مادران شیرده باید به مقدار کافی مایعات بنوشند. توصیه می‌شود روزانه حدود هشت تا ۱۰ لیوان مایعات شامل شیر، دوغ کم نمک و بدون گاز، چای کم رنگ و آب میوه طبیعی بنوشند و حتی مواد غذایی آب‌دار مانند انواع آش، سوپ و انواع خورش‌ها را میل کنند.

صاحبدل ادامه داد: مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار اعم از چای غلیظ، قهوه و کوکاکولا باید کاهش یابد زیرا مصرف این مواد ممکن است سبب تحریک‌پذیری، بی‌اشتهایی و کم‌خوابی شیرخوار شود. از نوشیدن الکل نیز باید خودداری کرد.

وی عنوان کرد: مصرف برخی غذاها مانند سیر، انواع کلم، پیاز، مارچوبه و تربچه و یا غذاهای پر ادویه و پر چاشنی ممکن است روی طعم شیر اثر بگذارد و تغییر ناگهانی طعم شیر سبب تمایل نداشتن شیرخوار به شیر خوردن شود. با توجه به تاثیر برخی مواد غذایی بر طعم شیر، در صورتی که شیرخوار از شیر خوردن امتناع می‌کند بهتر است مادران از مصرف این مواد خودداری یا مصرف آن را محدود کنند.

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت خوزستان گفت: از نظر املاح معدنی، بعضی از این مواد مثل کلسیم، فسفر، آهن و روی بدون دخالت محتوای تغذیه‌ای مادر، از ذخایر بدن مادر وارد شیر می‌شود اما مقدار برخی املاح مانند ید در شیر مادر ارتباط مستقیمی با تغذیه او دارد، بنابراین توصیه می‌شود مادران شیرده همچون دوران بارداری از نمک یددار تصفیه شده به مقدار کافی و با شرایط نگهداری مناسب (نگهداری شده در ظروف دربسته و دور از نور و رطوبت) استفاده کنند و نمک در انتهای پخت به غذا اضافه شود.

لزوم کاهش تدریجی وزن بعد از زایمان

وی افزود: کاهش وزن بعد از زایمان باید تدریجی انجام شود تا بر مقدار شیر مادر تاثیر نگذارد. شیردهی خود موجب کاهش وزن تدریجی مادر می‌شود به این شرط که مواد مغذی لازم برای مادر تامین شود.

صاحبدل بیان کرد: کاهش وزن در دوران شیردهی باید متکی بر افزایش فعالیت بدنی و تحرک باشد نه کم‌خوری. وزن‌گیری مناسب شیرخوار در طول شش ماه اول تولد نشان‌دهنده کافی بودن مقدار شیر مادر است و مادر با اطمینان از کافی بودن شیر خود می‌تواند کمتر از ۴۵۰ گرم در هفته کاهش وزن داشته باشد.

مادر شیرده دارای تغذیه نادرست، دچار چه عوارضی می‌شود؟

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت خوزستان گفت: مادر شیرده حتی اگر مبتلا به سوء تغذیه باشد می‌تواند شیر تولید کند اما باید توجه داشت که در چنین شرایطی ذخایر بدن مادر صرف تولید شیر می‌شود و در نتیجه مادر به دلیل تخلیه ذخایر بدنی خود و احساس ضعف، خستگی و بی‌حوصلگی توان مراقبت از کودک را نخواهد داشت بنابراین پیشگیری از سوء تغذیه مادر در موفقیت شیردهی اهمیت فراوان دارد.

وی تصریح کرد: پس از اتمام دوران شیردهی، نیازهای تغذیه‌ای مادر به وضعیت عادی باز می‌گردد.