کاروانسرای مرنجاب؛ بنایی تماشایی در دل کویر

 کاروانسرایی در کویر بی نظیر و هیجان انگیز مرنجاب وجود دارد، که این روزها پناهگاهی برای مسافران کویر مرنجاب به شمار می رود. با توجه به این که صدها سال از قدمت کاروانسرای مرنجاب می گذرد اما همچنان به عنوان یک مقصد گردشگری برای کسانی که علاقمند به سفرهای کویری هستند، به شمار می رود. این بنا در سال ۱۰۱۲ هجری قمری به دستور شاه عباس ساخته شد و موقعیت دقیق آن در مسیر جاده ی ابریشم بوده و راهی ارتباطی بین شهر های مهمی مثل اصفهان و خراسان از آن می گذشت، دلیل ساخت این پناهگاه هم قطعا برای رفاه حال مسافران این مسیر بوده تا در این مکان استراحتی کوتاه داشته باشند و سپس بقیه مسیرشان را ادامه دهند.

کاروانسرای تاریخی مرنجاب

قدمت کاروانسرای مرنجاب به صدها سال پیش بر می گردد و شاه عباس در سال ۱۰۱۲ هجری قمری دستور ساخت این کاروانسرا را در یکی از پر رفت و آمدترین مسیرهای ایران داد تا هم رفاه حال مسافران برقرار شود و هم این که در رونق اقتصادی این منطقه گام مثبتی برداشته باشد.

اسکندر بیک منشی نیز در کتاب عالم ‌آرای عباسی از کاروانسرای مرنجاب به عنوان کاروانسرایی معتبر در کنار جاده‌ای که شاه‌ عباس در وسط کویر نمک احداث کرده نام برده است.

این کاروانسرا دارای پایه هایی از جنس سنگ و ملاط بوده و در داخل آن حیاطی به مساحت ۳۰ در ۲۰ نیز قرار گرفته است. تعداد ۲۹ اتاق در این کاروانسرا وجود دارد که تنها چند پله با کف زمین فاصله دارند.

در پشت اتاق های این کاروانسرا هم اصطبل هایی ساخته بودند تا مسافران بتواند اسب ها و قاطرهایشان را آنجا نگه بدارند. به طور کلی این کاروانسرا به شکل قلعه‌ای مربع‌ شکل به مساحت ۳۵۰۰ متر مربع است که شش برج در دیوارهای آن تعبیه شده است.

در بالای این کاروانسرا سنگرهایی به منظور دیدبانی ساخته بودند که حدود ۵۰۰ پاسدار مسلح وظیفه پاسداری و محافظت از قلعه را داشتند. همچنین این کاروانسرا دارای قنات آب شیرین است. شور نبودن آب قنات کاروانسرای مرنجاب همه ساله بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی را به سوی خود می‌کشاند.

امکانات کاروانسرای تماشایی مرنجاب

کاروانسرای مرنجاب جهت رفاه حال مسافران جادهی ابریشم و بهدستور شاهعباس اول در قرن ۱۷ میلادی ساخته شد. مرنجاب از دهات کویری شهرستان آران و بیدگل واقع در استان اصفهان است و در ۵۰ کیلومتری این شهرستان قرار دارد.

این کاروانسرا نشان میدهد کویر در قرنها پیش خیلی بیشتر از امروز مورد توجه بوده است. جادهی آران و بیدگل به مرنجاب و دستکن یکی از راههای ارتباطی بوده که اصفهان را به شهرهای کاشان، یزد، مشهد و تهران متصل میکرد.

در زمان صفویان مسیر اصفهان به مشهد که در آن زمان پایتخت ایران بهشمار میرفت از اهمیت خاصی برخوردار بود. درحقیقت مسیر مرنجاب، اصفهان را به مشهد متصل میساخت.

کویر مرنجاب امروزه به واسطهی بازسازی کاروانسرای مرنجاب و قابل سکونت شدن آن هر ساله پذیرای گردشگران بسیاری است و آن را به یکی از مقاصد اصلی کویردوستان تبدیل کرده است.

این کاروانسرا دارای ۲۹ اتاق است و گردشگرانی که تمایل دارند شب را در کاروانسرا سپری کنند میتوانند یکی از اتاقهای آن را رزرو کنند. ظرفیت اتاقها ۱۰ و ۱۵ نفره است و هر یک از اتاقها حمام و توالت اختصاصی دارد.

از دیگر ویژگیهای مثبت این کاروانسرا دایر بودن سفرهخانه سنتی و داشتن یک چاه آب شیرین آن هم در قلب کویر و در محاصرهی دریاچههای نمک است.

در این منطقه انسان میتواند جالبترین پدیده های کویر، مانند تپههای متحرک و ثابت ماسهای، صخره های رسوبی و کویرهای نمکی و رسی را به وفور تماشا کند. دریاچه ی قم که با نامهای حوض سلطان، دریاچه ساوه و دریاچه نمک نیز شناخته میشود در نزدیکی این منطقه است.

این دریاچه از دور همانند دریایی سفید و بیکران است و سال‌های سال است که در این منطقه نمک برداشت میشود. کاروانسرا و کویر مرنجاب از شمال به دریاچه نمک آران و بیدگل، از غرب به کویر مسیله و دریاچههای نمک حوض سلطان و حوض مره، از شرق به کویر بند ریگ و پارک ملی کویر و از جنوب به شهرستان آران و بیدگل محدود میشود.

امنیت، تنوع جاذبه های گردشگری، تنوع گونههای گیاهی و جانوری فضای بکر و مناسبی جهت گردشگری فراهم کرده است.

این کویر یکی از زیباترین نقاط کویری ایران به شمار میرود. تپه های شنی بلند و جنگلهای تاغ جلوه زیبایی به این منطقه بخشیده است. از سایر جاذبههایی که در نزدیکی کاروانسرای مرنجاب است میتوان به پیست رالی، ماراتن صحرا، بالنسواری، دوچرخهسواری، شترسواری، چاه دستکن، تپههای شنی و ریگزار و جزیره سرگردان اشاره کرد.

علاوه بر این برخی از گردشگران با نیت شن درمانی، روان درمانی، پوست درمانی و برخی دیگر با هدف فعالیتهای نجومی، زمینشناسی، جانورشناسی و یا گیاهشناسی به این منطقه سفر میکنند.

بر طبق اطلاعات هواشناسی در این منطقه انسان ۶ ماه از سال یعنی از اواسط مهر تا اوایل بهار شبها احساس سرما و از اواسط خرداد تا اوایل شهریور احساس گرما میکند. در نتیجه، بهترین زمان برای بازدید از این مکان از لحاظ اعتدال هوا از اواخر فروردین تا اوایل خرداد است.