تیمچه بزرگ قم؛ جاذبه‌ای درخشان
بازار قدیمی قم با مجموعه‌ای متشکل از راسته، چهار سوق، سرا و تیمچه در بافت قدیمی این شهر قرار دارد. تیمچه بزرگ قم مربوط به دوره قاجار است و در قم، داخل راسته بازار واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۰۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این تیمچه بزرگترین سقف ضربی ایران به شمار می‌آید. معماری این بنا توسط استاد حسن قمی مشهور به معمارباشی در سال ۱۲۶۱ هجری خورشیدی طراحی و اجرا شد. متولی بنا سید محمود طباطبایی از تجار قم بوده که پدر سید حسین طباطبایی قمی می‌باشد. آشنایی با تیمچه بزرگ قم بازار قدیم یکی از بهترین جاذبه‌های گردشگری قم است که علاوه بر خرید سوغاتی، می‌توانید از اثری تاریخی بازدید کنید و در عین حال، از معاشرت با مردم بومی لذت ببرید. هنگامی که از ورودی این بازار عبور می‌کنید، باید خودتان را به موج جمعیت بسپارید. البته اگر اول وقت به بازار بروید، به‌راحتی می‌توانید قدم بزنید و به تماشای معماری آن بپردازید. مغازه‌های زیبا و متنوعی در بازار وجود دارد که ظاهر قدیمی آنها با پرده‌های منگوله‌ای رنگارنگ و فرش‌های ابریشمی پوشانده شده است. مغازه‌های این بازار همچنان به حرفه‌های قدیمی اختصاص دارند و از رنگرزی و آهنگری تا نجاری و حتی مغازه زغال‌فروشی در آن به چشم می‌خورد. در کل، حال‌وهوای بازار شما را به ایران قدیم می‌برد. بازار قدیم قم از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود که ساخت برخی از آنها از دوره سلجوقی و ایلخانی شروع شد؛ اما بخش اصلی بازار در دوره صفوی و دوره قاجار شکل گرفت. بازار نو در زمان ناصرالدین شاه ساخته شد. ضمن اینکه در دو سوی این راسته نو، ساخت بناهای دیگری مثل تیمچه بزرگ در دستور کار قرار گرفت.
در سال‌های نخست دوره پهلوی بر مبنای ضرورت‌های تجاری موجود، بخش‌هایی به بازار نو الحاق شد. حدود ۵۰ سال پیش به موازات توسعه شهر قم و به‌دلیل احداث خیابان‌های جدید، بازار را به چند بخش تقسیم کردند و قسمت‌هایی از آن برای همیشه از میان رفت. در طول جنگ ایران و عراق نیز بازار قدیمی تا حدی تخریب شد. در حال حاضر، از بازار قدیم قم، دو بخش «بازار کهنه» و «بازار نو» بر جای مانده‌اند که هرکدام تقریبا یک کیلومتر طول دارند. این مجموعه که از دو قسمت بازار کهنه و بازار نو تشکیل می‌شود، در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۹۳۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
شاید برایتان جالب باشد که تیمچه بزرگ قم که در حال حاضر از جاذبه های مهم این شهر به شمار می‌آید از قدمتی تاریخی برخوردار است که تاریخچه‌اش به دوره قاجار می‌رسد. با قدم زدن در جای جای این بنا، می‌توانید به نظاره معماری باشکوه تیمچه بنشینید که با گذشت سال‌ها از زمان ساختش هنوز هم سالم به نظر می‌رسد. معماری تیمچه بزرگ استان قم به قدری زیبا طراحی شده است که حکایت از هنر دست استادان این دیار دارد. این هنر فراموش‌نشدنی توسط استاد حسن قمی مشهور به معمار باشی اجرا شد که هم اکنون سقف تیمچه به عنوان بزرگترین سقف ضربی ایران شناخته می‌شود. معماری فوق‌العاده تیمچه بزرگ قم بخش‌های وسیعی از بازار قم در دوران صفویه و پیرامون مسجد جامع بنا شد و تا پایان دوره قاجاریه بناهایی که بدان نیاز بود، در آن جای گرفت. در دوران ناصرالدین شاه بازار قم رو به گسترش نهاد و "بازار نو" احداث شد و در دو سوی این راسته نو، بناهای تازه‌ای مثل تیمچه بزرگ ساخته شد. تیمچه بزرگ قم؛ جاذبه‌ای درخشان در سال‌های نخست دوره پهلوی نیز بر مبنای ضرورت‌های تجاری موجود، بخش‌هایی به بازار نو افزوده شد. این بازار به صورت خطی و به شکل یکپارچه ساخته شد و از میدان کهنه تا پل علیخانی ادامه دارد. بازار قم تیمچه‌ها، سراها و... دیگری را هم در بر می‌گرفت.
حدود ۵۰ سال پیش به موازات توسعه شهر قم و به دلیل احداث خیابان‌های جدید، بازار را به چند بخش تقسیم کردند و قسمت‌هایی از آن برای همیشه از میان رفت. در حال حاضر از بازار قدیم قم، دو بخش "بازار کهنه" و "بازار نو" بر جای مانده که هر کدام از این بازارها حدود یک کیلومتر طول دارد. مجموعه بازار قدیمی قم شامل دو راسته سر پوشیده با پوشش گنبدی است. سرپوشیده بودن بازار از یک سو به سنت معماری بازار باز می‌گردد و از سوی دیگر به خاطر گرمای شدید تابستان و سرمای شدید زمستان و ناشی از هوای کویری قم است. تهویه و نور رسانی بازار از طریق دریچه‌هایی که در پوشش گنبدی آن تعبیه شده صورت می‌گیرد. این دریچه‌ها در بالای گنبد به شکل دایره و در دو طرف آن قرار دارند و به شکل نمایان هستند. ترکیب نوری که از سقف می‌تابد و حجم گنبدی سقف، فضایی دلنشین به وجود می‌آورد. مصالح ساختمانی مورد استفاده در بازار قم با توجه به امکانات محیطی از خشت، آجر، گل وسنگ فراهم آمده است. علاوه بر بخش سرپوشیده، بازار قم دارای سراهایی نیز است. این سراها در حقیقت همان کاروانسراهای دیروز هستند و شمار و وسعت آنها نشان دهنده اهمیت اقتصادی آنها است برخی از بناهای مجموعه بازار نیز قدمت سلجوقی - ایلخانی دارد و با استامپ‌های گچی این عصر زینت یافته‌اند. قدمت و استخوان‌بندی بازار کهنه و بناهای همجوار راسته مذکور به پیش از عصر صفوی مربوط است، لیکن بافت معماری راسته بازار نو و تیمچه‌ها و سراهای جانبی آن اغلب به عصر صفوی - قاجار متعلق است.
بخش‌های وسیعی از بازار قم از جمله بازار کهنه در دوران صفویه و در پیرامون مسجد جامع بنا شده و تا پایان دوره قاجاریه بناهای دیگر به آن افزوده شد. تیمچه بزرگ قم؛ جاذبه‌ای درخشان در دوران ناصرالدین شاه بازار قم رو به گسترش نهاد و بازارنو احداث شد و در دو سوی این راسته نو، بناها تازه‌ای مثل تیمچه بزرگ ساخته شد. در سال‌های نخست دوره پهلوی نیز بر مبنای ضرورت‌های تجاری موجود، بخش‌هایی به بازار نو افزوده گشت. این بازار ابتدا به صورت خطی و به شکل یک پارچه ساخته شد و از میدان کهنه تا پل علیخانی ادامه داشت.. درحال حاضر از بازار قدیم قم ، دو بخش بازار کهنه و بازار نو برجای مانده که هر کدام از این بازارها حدود یک کیلومتر طول دارند. این بنا از نظر وسعت، هنر معماری و تزیینات از جمله بناهای منحصربه فرد به شمار می‌رود. تیمچه‌ی بزرگ قم، بیست حجره در طبقه‌ی پایین و دوازده غرفه در بالا دارد و آثاری ارزنده از هنر گچ‌بری و مقرنس را در خود جای داده است. گنبد این بنا از نوع عرق‌چینی و پوشش زیر آن شمسه‌کاری با روزنه‌هایی برای تامین روشنایی داخل بناست. تیمچه با دو ورودی به راسته بازار نو راه می‌یابد.
دیدگاه
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار
پربازدیدترین ها
خواندنی