مصائب عفونت ادراری در کودکان/عفونت ادراری، پیشگیری و راه‌های درمان آن

ستی مولایی؛ با شروع شدن مدرسه‌ها و استفاده از توآلت‌های عمومی داخل مدرسه این بیماری در فصل پاییز و زمستان بیشتر از قبل می‌شود و کودکان بیشتری به این بیماری مبتلا  می‌شوند. به همین دلیل در این مطلب با راه‌های پیشگیری و مراحل درمان این بیماری بیشتر آشنا شوید. همچنین؛ اگر عفونت ادراری، درد شبانه‌روزی کودکتان شده؛ این توصیه‌های پزشکی را از دست ندهید و برای درمان زودتر اقدام کنید.

مجرای ادراری چیست؟

مجرای ادراری اندام‌هایی در بدن هستند که ادرار را از بدن خارج می‌کنند. ادرار در کلیه‌ها ساخته می‌شود و از طریق حالب‌ها (لوله هایی که به آنها می‌پیوندند) به مثانه می‌رسد. کلیه ها در بزرگسالان حدود 2 لیتر ادرار در روز تولید می‌کنند و در کودکان بسته به سن آنها کمتر است. در کودکان، مثانه می‌تواند 1 تا 1½ اونس ادرار را برای هر سال در بدن نگه دارد. به عنوان مثال، مثانه یک کودک 4 ساله می‌تواند 4 تا 6 اونس (کمی کمتر از یک فنجان) را در مثانه خود جای دهد.

دختران بیشتر مبتلا می‌شوند

عفونت ادراری حاد؛ از عفونت‌های نسبتاً شایع در دوران کودکی است که با درد زیاد در هنگام ادرار کردن کودک همراه است. تقریباً ۸ درصد دخترها و ۲ درصد از پسرها؛ حداقل یک نوبت به عفونت ادراری در طی ۷ سال اول عمر زندگی خود به این بیماری دردناک مبتلا می‌شوند که خوشبختانه موارد کمی از عفونت ادراری‌ها کلیه‌ها را درگیر خود می‌کنند. درصد تقریبی این آسیب؛ زیر ۱۰ درصد در دو سال اول عمر هر فرد است. علاوه بر این؛ شایع‌ترین باکتری عامل عفونت ادراری E.coli است که عامل ۸۵ درصد موارد عفونت ادراری است. شیوع این بیماری در دختربچه‌ها بیشتر از پسران دیده می‌شود.

راه‌های فهمیدن

با مراجعه به پزشک می‌توان مطمئن شد، آیا کودک مبتلابه عفونت ادراری است یا خیر؟ این اولین راه‌کار برای خانواده‌های است که کودک مبتلابه عفونت ادراری دارند. روش دوم بعد از تشخیص پزشک، انجام آزمایش ادرار است که در نوزادان و کودکان در روش‌های مختلفی انجام می‌شود. گرفتن نمونه ادراری به‌صورت استریل، اولین و مهم‌ترین گام در تشخیص عفونت ادراری است. برای کودکانی که هنوز نحوه توالت رفتن را یاد نگرفته‌اند باید با استفاده از یک کیسه که ناحیه تناسلی را احاطه می‌کند، نمونه‌گیری انجام شود و در کودکان بزرگ‌تر هم می‌توان نمونه ادراری را مستقیماً وارد ظرف نمونه‌گیری کرد و تا حد ممکن باید ادرار بدون آلودگی مستقیماً وارد ظرف شود. این دو روش از کاربردی‌ترین روش‌های نمونه‌گیری ادرار در نوزادان و کودکان به شمار می‌آیند. نکته حائز اهمیت این است که؛ درمان عفونت‌های ادراری کودکان نباید به تعویق انداخته شود.

علائم عفونت ادراری

علائم بالینی بستگی به سن کودک دارد، ممکن است عفونت ادراری در کودکان زیر دو سال علائمی مانند درد و سوزش هنگام ادرار کردن و یا تکرر ادرار به همراه درد شکمی را با خود به همراه نداشته باشد و کودک نتواند درد را بیان کند؛ بنابراین در کودکان زیر دو سال این بیماری با علائمی مانند تب بالای 39 درجه سانتی‌گراد که بیش از 24 ساعت طول بکشد خود را نشان می‌دهد. چراکه تب‌های غیرقابل‌توجیه که علت مشخصی برای آن پیدا نمی‌شود، می‌تواند نشانه‌ای از ابتلای کودک به عفونت ادراری باشد.

عفونت ادراری در دختران

عفونت ادراری در دختران بیشتر دیده می‌شود و اغلب علائم بالینی واضحی ندارد و شیوع آن در دخترها به علت ساختار خاص سیستم ادراری و تناسلی‌شان بیشتر از پسران است. خارج نشدن کامل قطرات ادرار و باقی‌ ماندن آن‌ها از دلایلی است که باعث بروز بیشتر عفونت ادراری در میان دختربچه‌ها می‌شود؛ اما عفونت ادراری ممکن است در مثانه نابالغ هم ظاهر شود. همچنین؛ در سنین بالاتر و بخصوص دوران مدرسه و در سنین بلوغ عفونت ادراری در دخترها بیشتر شیوع پیدا می‌کند. دختران دچار عفونت ادراری حتماً باید ازنظر چسبندگی لابیا و اختلال در دفع ادرار معاینه شوند. چراکه با یک درمان موضعی ساده از تکرار عفونت و درد و سوزش دائمی نجات میابند...

عفونت ادراری پسران

شیوع عفونت ادراری در پسرها قبل از یک‌سالگی نسبتا شایع است.  البته نباید از این نکته چشم‌پوشی کرد که نوزادان پسری که تا قبل از 6 ماهگی ختنه نشده‌اند بیشتر در معرض این بیماری قرار می‌گیرند. به همین منظور؛ متخصصان اطفال انجام ختنه را تا قبل از یک‌سالگی و حتی در ماه اول تولد، به‌عنوان یکی از عوامل مهم برای جلوگیری از عفونت ادراری به خانواده‌ها توصیه می‌کنند.

دلایل ابتلا به عفونت ادراری

بعضی کودکان نسبت به بقیه بیشتر دچار عفونت ادراری می‌شوند، اگرچه رعایت بهداشت و تعویض به‌موقع پوشک به پیشگیری کمک می‌کند، ولی قدرت دفاعی سیستم ادراری شامل حرکات مژک‌های مخاطی و آنتی‌بادی‌های موجود در ترشحات سیستم ادراری ممکن است در بعضی بچه‌ها خوب عمل نکند و باوجود رعایت بهداشت دچار عفونت ادراری مکرر بشوند. در موارد عفونت‌های ادراری که تکرار می‌شوند بررسی سیستم ادراری ازنظر آناتومی و بررسی ازنظر رفلاکس ادرار از مثانه به سمت حالب و کلیه‌ها انجام می‌شود. بررسی وجود رفلاکس بسیار در تشخیص این بیماری مهم و ضروری است؛ این بدین منظور است که اگر عفونت علامتی از خود نشان ندهد، ممکن است کلیه‌ها هم مبتلا شده و آسیب دائمی ببینند.

پیشگیری بهتر از درمان است

همان‌طور که مشخص است عفونت ادراری، مشکلات متعددی را برای کودک و خانواده‌اش به وجود می‌آورد. ازاین‌رو، بهتر است تا حد امکان جلوی بروز این اختلال گرفته شود. گاهی اوقات برای پیشگیری از انتقال عفونت ادراری به کلیه‌ها در موارد رفلاکس ادراری به مدت طولانی آنتی‌بیوتیک داده می‌شود تا از انتقال عفونت به کلیه‌ها جلوگیری شود و با رشد جسمی کودک و تصحیح رفلاکس کلیه آسیب نبیند.

در مواردی که رفلاکس شدید باشد ممکن است راه‌های قطعی‌تری مانند جراحی و تصحیح موقعیت وارد شدن به مثانه انجام شود تا با انقباض مثانه هنگام ادرار کردن و افزایش فشار داخل آن ادرار به کلیه‌ها پس نزند. موارد دیگری که در استعداد ابتلا به عفونت ادراری نقش دارند؛ مانند یبوست و فشار دائمی روی مثانه، ابتلای به کرمک و تنبلی برای تخلیه مثانه، نوشیدن کم مایعات است که باید هریک با راه‌حل مناسب کنترل شوند. استفاده از شامپو، صابون و دستمال مرطوب معطر در ناحیه تناسلی ممکن است باعث آسیب مخاطی و افزایش احتمال عفونت شود.

عوامل هشداردهنده

در موارد خاص مانند تب بالا در عفونت ادراری باید کودک را برای درمان تزریقی به بیمارستان منتقل کرد. هم‌چنین در چنین شرایطی سونوگرافی سیستم گوارشی توسط پزشک انجام می‌شود تا اطلاعات دقیق‌تری به دست آید. علاوه بر این؛ ضمن درمان کشت ادرار کنترل انجام می‌شود تا روند بهبودی و تأثیر داروها کنترل شود. در این شرایط برای اطمینان از مبتلا نشدن کلیه‌ها اسکن رادیوایزوتوپ انجام می‌شود.

دوره درمان

این بیماری را به‌هیچ‌عنوان سرسری نگیرید و برای درمان آن حتماً اقدام کنید. دوره درمان عفونت ادراری بسته به محل بین ۸ تا ۱۰ روز توصیه می‌شود؛ هم‌چنین برای تشخیص موارد بدون علامت بهتر است بعد از بهبودی تا ۳ ماه هر یک ماه آزمایش کشت و کامل ادرار انجام شود و در صورت سالم بودن هر ۳ نوبت فواصل به هر ۳ ماه تبدیل شود. این آزمایش‌ها تا 3 سال پس از درمان به‌صورت مکرر باید انجام شود و با فواصل زمانی طولانی‌تر کنترل خواهد شد.

منبع:

https://www.urologyhealth.org/urology-a-z/u/urinary-tract-infections-in-children

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12415-urinary-tract-infection-childrens