دلایل کم خونی چیست و راه‌های درمان آن کدامند؟

هموگلوبین به گلبول‌های قرمز خون که در حمل اکسیژن از ریه‌ها به تمام اندام‌های بدن کمک می‌کند، گفته می‌شود. ابتلا به کم خونی، می‌تواند باعث احساس خستگی و ضعف شود. انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد که هر کدام علت خاص خود را دارند. کم خونی می‌تواند موقت یا طولانی مدت باشد و از خفیف تا شدید متغیر باشد همچنین می‌تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد. در بیشتر موارد، کم خونی بیشتر از یک علت دارد.

علائم کم خونی

 نکته مهم و جالب توجه در خصوص کم‌خونی این است که در ابتدا، می‌تواند آن‌قدر خفیف باشد که فرد متوجه آن نشود؛ اما علائم کم‌خونی با شدیدتر شدن آن، تقویت می‌شوند. علائم و نشانه‌های کم‌خونی بسته به علت کم خونی متفاوت است. در برخی از موارد ممکن است هنگام مراجعه فرد برای بررسی بیماری‌های دیگر، به وجود کم‌خونی پی برده شود.

مهم‌ترین علائم و نشانه‌ها، در صورت بروز، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی
• ضعف
• پوست کم رنگ یا زرد رنگ
• ضربان‌های نامنظم قلب
• تنگی نفس
• سرگیجه
• درد قفسه سینه
• دست و پای سرد
• سردرد

علت کمبود آهن در بدن

برنامه‌ غذایی کم آهن، ممکن است باعث کمبود آهن شود. آهن موجود در گیاهان و مکمل‌ها مانند آهن موجود در گوشت قرمز به راحتی جذب نمی‌شود. مشکلات گوارشی مانند بیماری کرون، بیماری سلیاک و یا حتی عمل جراحی بای پس معده می‌تواند مانع از جذب آهن توسط بدن شود. مصرف بعضی از غذا‌ها و دارو‌ها نیز مانع جذب آهن موجود در غذا می‌شود. این دارو‌ها و غذا‌ها عبارتند از:

• لبنیات
• غذا‌های سرشار از کلسیم
• مکمل کلسیم
• آنتی اسید‌ها
• قهوه و چای

کمبود ویتامین

برای تولید سلول‌های خونی بدن به ویتامین B۱۲ نیاز دارد. برنامه‌ی غذایی که میزان کمی از این ویتامین‌ها را داشته باشد، خطر ابتلا به کم خونی را بالا می‌برد. اختلال خود ایمنی (بیماری خودایمنی هنگامی رخ می‌دهد که دستگاه ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های سالم حمله کند) و یا مشکلات گوارشی می‌تواند مانع از جذب کافی B۱۲ شود. محصولات دامی و غلات صبحانه غنی شده منابع خوبی از ویتامین B۱۲ هستند. فولات در سبزیجاتی که برگ سبز دارند، میوه‌ها، لوبیا و نخود یافت می‌شود و می‌تواند به صورت اسید فولیک به نان، ماکارونی وغلات اضافه شود.

کم خونی بیماری مزمن

برخی از بیماری‌ها مانند ایدز، آرتریت روماتوئید، بیماری‌های کلیوی، بیماری کرون و سایر بیماری‌های التهابی حاد یا مزمن می‌توانند در تولید گلبول‌های قرمز خون تداخل ایجاد کنند.

کم خونی آپلاستیک

این کم‌خونی نادر و تهدید کننده زندگی زمانی اتفاق می‌افتد که مغز استخوان به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نکند دلایل ایجاد این کم‌خونی شامل عفونت‌ها، دارو‌های خاص، بیماری‌های خود ایمنی و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی است.

کم خونی همراه با بیماری مغز استخوان

انواع بیماری‌ها مانند سرطان خون و میلوفیبروز می‌توانند با تأثیر بر تولید خون در مغز استخوان باعث کم‌خونی شوند. اثرات این نوع سرطان و اختلالات شبه سرطان از خفیف تا حالات تهدید کننده‌ی زندگی متفاوت است.

کم خونی همولیتیک

این گروه از کم‌خونی‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که گلبول‌های قرمز سریع‌تر از حد معمول تخریب شوند. برخی بیماری‌های خونی تخریب گلبول‌های قرمز خون را افزایش می‌دهند این نوع کم خونی ممکن است ارثی باشد.

از دست دادن خون

کم‌خونی فقر آهن متداول‌ترین نوع کم‌خونی است و از دست دادن خون اغلب علت آن است. کمبود آهن در خون به این شکل از بیماری منجر می‌شود و سطح پایین آهن غالباً در نتیجه از دست دادن خون اتفاق می‌افتد. هنگامی که بدن خون از دست می‌دهد، آب را از بافت‌های فراتر از جریان خون می‌گیرد تا رگ‌های خونی را پر نگه دارد. این آب اضافی خون را رقیق کرده و باعث کاهش تعداد RBC می‌شود. برخی از دلایل از دست دادن سریع خون شامل جراحی، زایمان، خونریزی شدید در قاعدگی و ضربه می‌باشد.

کم‌ خونی در کودکان

 گلبول‌های قرمز با استفاده از پروتئینی به نام «هموگلوبین»، اکسیژن را در سراسر بدن حمل می‌کنند. اگر تعداد این سلول‌ها یا مقدار این پروتئین کافی نباشد، کم خونی در کودکان و نوزادان ایجاد می‌شود. در بعضی موارد، کم خونی یا آنمی (anemia) موقتی است و از کمبود مواد مغذی یا خونریزی ناشی می‌شود.

اما گاهی اوقات، ارثی یا نتیجه یک بیماری مزمن است، از جمله: اختلالات ژنتیکی، مشکلات خودایمنی و سرطان. بیشتر کم خونی‌ها را می‌توان خفیف در نظر گرفت و به راحتی درمان کرد، اما انواع خاصی از آن‌ها ممکن است شدید، مزمن یا حتی تهدید‌کننده حیات باشند. هنگامی‌که تعداد گلبول‌های قرمز خون کمتر از حد نرمال باشد، یا وقتی‌که میزان هموگلوبین در گلبول‌های قرمز، بسیار کم باشد، دچار کم‌خونی می‌شویم. هموگلوبین درواقع پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز شما وجود دارد، وظیفه حمل و انتقال اکسیژن در سرتاسر بدن و حذف دی‌اکسیدکربن بر عهده گلبول‌های قرمز است. کم بودن میزان هموگلوبین، به معنی کم بودن اکسیژن و وجود دی‌اکسیدکربن بیش از حد در بدن است. دلایل بسیاری سبب ایجاد کم‌خونی می‌شوند. در این بخش به معرفی برخی از انواع کم‌خونی‌ها و دلایل و علائم کم خونی می‌پردازیم.

کم خونی در زنان

کم‌خونی در زنان یکی از شایع‌ترین عارضه‌ها در بین خانم‌ها است. بسیاری از زنان در سرتاسر دنیا با بیماری کم خونی دست و پنجه نرم می‌کنند. بیماری که علل مختلفی دارد، اما رایج‌ترین دلیل آن فقر آهن است. کم خونی در زنان زمانی رخ می‌دهد که سطح هموگلوبین در سلول‌های قرمز به اندازه کافی نباشد. هموگلوبین پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز است. همان‌طور که ممکن است بدانید گلبول‌های قرمز اجازه انتقال اکسیژن به ارگان‌های مختلف بدن را صادر می‌کنند. در نتیجه زمانی که هموگلوبین به اندازه کافی نباشد فرد با مشکلات متعددی روبرو خواهد شد. همان طور که خودتان هم می‌دانید تمامی بخش‌های بدن ما به منظور اینکه عملکردی درست و صحیح داشته باشند به مقدار مشخصی اکسیژن نیاز دارند.

از طرفی بسیاری از نشانه‌های بیماری کم خونی در زنان از جمله خستگی، نفس تنگی و بیحالی همه و همه به دلیل کم‌کاری سلول‌های قرمز و کاهش میزان اکسیژن در ارگان‌ها هستند. سلول‌های قرمز دارای پروتئینی به نام هموگلوبین هستند، هموگلوبین به اکسیژن متصل شده و به گلبول‌های قرمز اجازه حمل این ماده حیاتی را می‌دهد. جالب‌تر از همه اینکه میزان کم‌خونی در بدن با توجه به اندازه و سطح هموگلوبین تعیین می‌شود.

کم خونی در مردان

زمانی که صحبت از کم‌خونی می‌شود کمتر کسی ذهنش به سراغ کم‌خونی در مردان می‌رود. به این خاطر که کم خونی یک بیماری شایع در زنان شناخته شده است. اما اینطور نیست، با اینکه کم‌خونی در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود، اما به این معنی نیست که کم‌خونی در مردان وجود ندارد. این بیماری می‌تواند خطرناک و آسیب رسان باشد، بخصوص اگر که اقدامی برای درمان و پیشگیری آن صورت نگیرد. به همین منظور آشنایی با علائم و نشانه‌های بیماری کمک می‌کند تا سریع‌تر بیماری را تشخیص داده و کاری در قبال آن انجام دهید.

به گزارش اقتصاد ۲۴ ، کم‌خونی یا همان Anemia زمانی رخ داده که گلبول‌های قرمز سالم کافی به منظور حمل کردن اکسیژن به ارگان‌های بدن وجود نداشته باشند. همان طور که می‌دانید اکسیژن منبع انرژی ارگان‌ها بوده و شما را قادر به انجام کار‌ها می‌کند. در نتیجه زمانی که گلبول‌های قرمز قادر به حمل کردن اکسیژن نباشند شما انرژی کافی دریافت نمی‌کنید و بدن‌تان عملکرد طبیعی خودش را از دست می‌دهد. برخی مدل‌های کم خونی کوتاه مدت و متوسط هستند، این در حالی است که برخی دیگر شدت بیشتری داشته و در تمام طول زندگی همراه فرد خواهند ماند.

درمان سریع کم خونی

برای درمان کم‌خونی می‌توان از دارو‌های شیمیایی استفاده کرد که ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن را تامین نموده و در نتیجه سبب تحریک خون‌سازی شوند. از دارو‌هایی که برای درمان سریع کم‌خونی استفاده می‌شوند، می‌توان به اسید فولیک، آهن فیفول و فروس سولفات اشاره کرد. برخی از افراد ممکن است دچار کم‌خونی فقر آهن شدید باشند و به همین دلیل برای درمان سریع کم‌خونی آن‌ها، از تزریق درون رگی آهن استفاده می‌کنند تا جذب آن افزایش پیدا کرده و سریع‌تر درمان صورت بگیرد.

مواد غذایی برای درمان کم خونی

برنامه غذایی هفتگی برای افرادی که دارای کم خونی هستند نخستین گام برای درمان محسوب می‌شود. آنمی یا کم خونی نیازمند رژیم غذایی می‌باشد که در آن غذا‌هایی سرشار از آهن و سایر ویتامین‌های ضروری وجود داشته باشد تا به تولید گلبول‌های قرمز و هموگلوبین کمک کند. همچنین مواد غذایی که کمک می‌کنند تا آهن بیشتر در بدن جذب شوند باید در رژیم غذایی قرار بگیرد. دو نوع آهن در مواد غذایی وجود دارد که عبارتند از:

۱- آهنی که در گوشت و پروتئین‌ها مثل غذا‌های دریایی، گوشت پرندگان و گوشت قرمز وجود دارد
۲- آهنی که در منابع غذایی گیاهی موجود است

غذا‌های تامین کننده آهن بدن شامل:

• گوشت قرمز و گوشت قرن دگان
• جگر
• غذا‌های دریایی
• سبزیجات برگ‌دار
• مرکبات و غلات
• حبوبات، مانند: لوبیا قرمز، سویا، لوبیا چشم بلبلی، لوبیا چیتی، نخود، لوبیا سیاه، لوبیا لیما (لوبیا عروس)
• مغز آجیل