مرگ خاموش کودکان فردا

سقط جنین یکی از غم انگیزترین پایان برای زندگی انسانی است که پیش از آغاز حیات جسمانی آغاز می‌شود؛ انسانی بی‌گناه که هنوز طعم زندگی را نچشیده، به محاق مرگ گرفتار می‌شود و راه فنا و نیستی را در پیش می‌گیرد.

در نکوهش سقط جنین که همه ادیان و فرهنگ‌ها آن را قتل عمد دانسته و آن را نکوهیده‌اند؛ علاوه بر آن کشورهای مختلف مقررات متعددی در این زمینه وضع کرده‌اند؛ به‌طوری که حتی در کشورهای مدعی آزادی بیان و رعایت حقوق زنان نیز آزادی سقط جنین محل چالش بین گروه‌های موافق و مخالف است و اغلب دولت‌ها با آزادی سقط جنین به دلیل آثار زیانبار اجتماعی و جمعیتی آن از سویی و تحت تاثیر قرار دادن سلامت مادران و حتی امکان از بین رفتن باروری آنان مخالفت کرده اند.

در ایران نیز سقط جنین ممنوع است و در موارد خاص با رأی دادگاه در کمیسیون مربوطه در پزشکی قانونی مجوز سقط داده می شود.

در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نیز بحث سقط جنین به دلیل تاثیر آن بر نرخ باروری و هرم جمعیتی کشور مورد توجه قرار دارد و مطابق ماده ۵۶ این قانون، سقط جنین ممنوع و از جرایم دارای جنبه عمومی است و طبق مواد ۷۱۶ تا ۷۲۰ قانون مجازات اسلامی و مواد این قانون، مستوجب مجازات دیه، حبس و ابطال پروانه پزشکی است.

در لایحه برنامه هفتم توسعه نیز ذیل جدولی که برای حوزه زن، خانواده و جمعیت تدوین و مقرر شده است، برنامه‌ریزی به گونه‌ای صورت گیرد تا در پایان این برنامه پنج‌ساله میزان سقط جنین حداقل ۳۰ درصد نسبت به سال نخست اجرای برنامه کاهش یابد.

با این وصف و در شرایطی که قانون، حمایت جدی از خانواده و جوانی جمعیت را در پیش گرفته اما غفلت از فرهنگ سازی در این زمینه و اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی، برخی خانواده‌ها را به سمت سقط‌ جنین سوق می‌دهد.

حسین مروتی کارشناس جمعیت در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا درباره لزوم فرهنگ‌سازی برای پیشگیری از سقط جنین گفت: بر اساس آمار، در حالی که سالانه ۱۸ تا ۱۹ هزار شهروند در حوادث رانندگی جاده‌ای، جان خود را از دست می‌دهند، مطابق آمار وزارت بهداشت سالانه ۲۵۰ هزار سقط غیرقانونی نیز در کشور رخ می‌دهد؛ این عدد فاجعه‌ای است که اتفاق می‌افتد و مطالعات مختلف حتی اعداد مختلفی را ارائه داده‌اند.

به گفته وی، در سقط جنین به عموم مردم اعلام نمی‌شود که اقدام حرام انجام می‌دهند و در واقع؛ قتل یک انسان بی‌گناه و انسانی که نمی‌تواند از خود حمایت کند و خونخواهی ندارد، انجام می‌شود.

مروتی با انتقاد از اینکه به موضوع سقط‌ جنین به‌عنوان یک موضوع طبیعی و عادی نگاه می‌شود در حالی که یک فاجعه و یک قتل اتفاق می‌افتد، اظهار داشت: این موضوع موجب خطرات و بیماری‌های بسیاری برای جان مادر است و سلامت او را تهدید می‌کند همچنین ممکن است موجب ناباروری در مادر شود.

وی با بیان اینکه اخلاق در این مساله نادیده گرفته شده است، تاکید کرد: هنگامی که سقط در سه ماهه دوم اتفاق بیافتد باید عمل کورتاژ انجام شود و جنین به شکل تکه تکه خارج شود که این موضوع با سهل‌انگاری مواجه شده است.

مروتی با بیان اینکه درصد فوق العاده کمی از سقط جنین سالیانه مرتبط با روابط خارج از شرع است، گفت: در بیشتر موارد سقط جنین، پدر و مادر تصمیم می‌گیرند که جنین را از بین ببرند و حقیقت این است که در این گستره، کار فرهنگی انجام نشده است.

این جمعیت شناس با بیان اینکه کار جدی فرهنگی باید در این زمینه انجام شود و قانونی که در شأن جامعه اسلامی باشد، اجرا شود، افزود: قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت قانون بسیار خوب و مترقی است اما به خوبی اجرا نمی‌شود؛ هم از طرف دولت و هم از طرف قوه قضاییه و پزشکی قانونی همراهی مناسبی برای اجرا انجام نشده است.

وی ادامه داد: در این حوزه ضعف قانون نداریم بلکه ضعف اجرا داریم؛ اگر همراهی انجام شود و ابعاد این جنایت آسان تلقی نشود، مشکلات این حوزه نیز کاهش می‌یابد.

برنامه‌ریزی دولت برای فرهنگ سازی در زمینه جلوگیری از سقط جنین

همونطور که در ابتدا گفته شد، پیشگیری از سقط عمدی جنین با توافق پدر و مادر، بخش عمده‌ای از سقط جنین در کشور را تشکیل می‌دهد؛ موضوعی که بنا به گفته مدیر اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت، این رقم حضور ۶۰درصد موارد را در برمی‌گیرد و از این رو، کارگروه پیشگیری و مقابله با قتل عمدی جنین در قرارگاه جوانی جمعیت تشکیل شده است.

صابر جباری فاروجی در این زمینه معتقد است که بر خلاف تصور عمومی، علت اصلی سقط جنین مشکلات اقتصادی نیست، افزود: بر اساس نتایج آخرین پژوهش‌ها، سه دلیل اصلی سقط عمدی جنین ابتدا نخواستن فرزند، سپس مسائل اقتصادی و در آخر بی‌موقع بودن زمان بارداری است؛ بنابراین باید در زمینه فرهنگ سازی و اطلاع رسانی به خانواده‌ها نه فقط مادران بیشتر تلاش شود.

مدیر اداره جوانی جمعیت و سلامت خانواده وزارت بهداشت تاکید کرد که این وزارتخانه با رویکرد استفاده از ظرفیت‌های مردمی در زمینه‌ پیشگیری از سقط عمدی جنین با تشکل‌های مردم نهاد همکاری می‌کند.

البته باید این نکته را بیان کرد که دولت سیزدهم بنا را بر کار فرهنگی نهاده است؛ در این راستا ستاد ملی جمعیت مرداد امسال مصوبه‌ای مبنی بر حمایت دولت از گروه‌های مخالف سقط جنین داشت؛ انسیه خزعلی معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده در توضیح اهمیت این مصوبه گفته بود که یکی از برنامه‌های دولت این است که تا جایی که می‌تواند با کار فرهنگی از سقط جنین جلو کند.

به اعتقاد وی، یکی از سکوهای ورود دولت به مساله جوانی جمعیت، موضوع سقط جنین است که بخشی از آن به دلیل مسائل اقتصادی و برخی به دلایل فرهنگی است؛ بنابراین هرقدر که می‌توانیم به لحاظ معنوی، مادی و اداری از گروه‌های فرهنگی حمایت و پشتیبانی می‌کنیم.

خزعلی با بیان اینکه امکانات اتصال گروه‌های مخالف سقط جنین به مراکز بهداشتی را پیگیری می‌کنیم، تصریح کرد: البته تا قبل از این مصوبه، حمایت‌هایی که این گروه‌ها لازم دارند، داشتیم و پیگیر آن هستیم.

رییس جمهور در امور زنان و خانواده، آمار غیررسمی سقط جنین را سالانه ۲۵۰ تا ۵۰۰ هزار مورد عنوان کرد و افزود: این آمار وحشتناک است؛ می‌توان از بخشی از آن جلوگیری کرد و این مصوبه می‌تواند بسیار مفید باشد.

پشتیبانی از این جمعیت‌ها، به صورت مردمی و فرهنگی، بهترین کاری است که در دستور کار دولت است؛ باید هم آن را ترویج کرد و هم از مردم خواست که به این گروه‌ها ملحق شوند.

ستاد ملی جمعیت مرداد امسال در مصوبه‌ای، رسانه ملی را موظف کرد به‌منظور فرهنگ‌سازی و تلاش برای جلوگیری از سقط جنین و تبیین تبعات تک‌فرزندی در جامعه، سالانه حداقل یک سریال در تقبیح سقط جنین و عوارض آن بسازد؛ وزارت ورزش و جوانان و سازمان تبلیغات اسلامی نیز مکلف شدند از گروه‌های مردمی فعال در جلوگیری از سقط جنین حمایت کرده و نسبت به فرهنگ‌سازی برای تبدیل موارد تک‌فرزندی به دوفرزندی و بیشتر و همچنین تقبیح بی‌فرزندی اقدام کنند.

طرح نفس گامی برای آگاهی مادران

علاوه بر اقدامات حقوقی و فرهنگ سازی برای مقابله با سقط جنین، وزارت بهداشت نیز طرح نفس (نجات فرزندان سقط) را در دست اجرا دارد که به گفته حسین فرشیدی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، «برخی از انواع سقط جنین‌ها به‌دلیل شرایط و بیماری‌های مادر یا جنین پس از بررسی پزشکی قانونی صورت می‌گیرد اما برخی از انواع سقط جنین ها عمدی است و خانواده به‌دلایل مختلف ازجمله مسائل فرهنگی، اقتصادی و... به‌دنبال سقط جنین هستند. این خانواده‌ها آگاهی ندارند که سقط جنین در واقع گرفتن جان یک انسان است و به احکام شرعی آن هم واقف نیستند. در طرح نفس به این دسته از زوجین، خدمات مشاوره‌ای ارائه می‌شود تا از سقط جنین منصرف شوند.»

در این طرح، همه تمام مراکز بهداشتی کشور قسمت مشاوره ازدواج و باروری دارند و مراکز بهداشتی وضعیت بارداری مراجعان را بررسی می‌کنند؛ اطلاعات افرادی که باردار هستند در سامانه ملی باروری سالم ثبت و وضعیت مادر پیگیری می‌شود. اگر در روند این پیگیری‌ها، مراقبان سلامت پی‌ببرند که احتمال دارد یک زوج اقدام به سقط جنین کنند، به آنها مشاوره ارائه می‌شود.

به‌گفته معاون بهداشت وزارت بهداشت طرح نفس در همه استان‌ها در حال اجراست و مشاوره در مراکز بهداشتی کشور انجام می‌شود. در این مشاوره، مبانی حقوقی، احکام، مسائل علمی و عوارض سقط جنین برای مادر و پدر تبیین می‌شود.