استقبال ایران از اینترنت ماهواره ای؟

اگرچه ایلان ماسک اعلام کرده که استارلینک، دیگر از عهده هزینه‌های ارائه اینترنت ماهواره‌ای به اوکراین برنمی‌آید، اما در توییتی به این موضوع اشاره کرد که چندین ترمینال اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران فعال شده است. از سوی دیگر، شرکت آمازون به‌عنوان یکی از رقبای سرسخت استارلینک اخیرا از پرتاب نخستین نمونه ماهواره‌های اینترنتی خود به فضا در اوایل سال ۲۰۲۳ خبر داده است. رئیس سازمان فضایی ایران هم به تازگی گفته از شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در این حوزه حمایت کنیم. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد که در آینده‌ای نه چندان دور، شکل ارائه اینترنت به کاربران و ساختارهای فنی این تکنولوژی تغییر کند.

برنامه‌ریزی ایران

رئیس سازمان فضایی ایران ساخت منظومه ماهواره‌ای در ایران را نیازمند یک برنامه مدون می‌داند. حسن سالاریه در گفت‌وگو با رسانه‌ها درباره این برنامه می‌گوید: «از شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در این حوزه حمایت کنیم تا به‌مرور زمان به یک کنسرسیوم تبدیل و سازنده ماهواره‌های مخابراتی کوچک(تا ۳۰۰ کیلوگرم) شوند.»

او گام نخست را طراحی و ساخت یک منظومه مخابراتی متشکل از ریزماهواره‌ها اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: «این منظومه برای کارهای باند باریک و اینترنت اشیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. منظومه‌های ریزماهواره‌ای کوچک و زیر ۵۰ کیلوگرم است و بخش خصوصی به‌راحتی می‌تواند آن را بسازد.  معاون وزیر ارتباطات با اشاره به اینکه در این خصوص مطالعات امکان‌سنجی زیادی انجام‌گرفته و امیدواریم شرکت‌های دانش‌بنیان در این بخش با جدیت به‌کار خود ادامه بدهند، می‌گوید: «منظومه ریز ماهواره، برنامه‌ای است که ما در افق کوتاه‌مدت خود قرار داده‌ایم.»

به‌گفته سالاریه «سازمان فضایی تا پایان ۱۴۰۱ آگهی ثبت‌نام شرکت‌های دانش‌بنیان برای حضور در مناقصه و پلتفرمی را که باید برای این کار ساخته شود، اعلام می‌کند».

 برنامه بلندمدت

 رئیس سازمان فضایی ایران شناسایی شرکت‌ها و توانمند کردن آنها را پیش زمینه حرکت به سمت گام اصلی می‌داند. سالاریه ساخت ماهواره برای ارائه خدمات پهن باند را گام اصلی عنوان می‌کند و می‌گوید: «این اتفاق منجر به ارائه اینترنت می‌شود، یعنی همان کاری که منظومه ماهواره‌ای استارلینک توانایی انجام آن را دارد.»

او با تأکید بر اینکه ساخت منظومه ماهواره‌ای در کشور ما به‌صورت انفرادی جلو نخواهد رفت، ادامه می‌دهد: «برای رسیدن به این هدف باید برای ارتفاعات مختلف چند صد و چند هزار ماهواره در زمان کوتاه به مدار مورد نظر پرتاب شوند.»

با این حال، معاون وزیر ارتباطات دسترسی به این سرویس را در کوتاه‌مدت ممکن نمی‌داند و می‌گوید: «اگر اکنون پرسیده شود در آینده نزدیک و صرفاً با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی می‌توان منظومه ماهواره‌ای ساخت، پاسخم منفی است. در اهداف این‌چنینی باید کنسرسیوم بین‌المللی شکل بگیرد. نقشه راه ما این است که ایران همراه با چند کشور علاقه‌مند دیگر که با آنها رایزنی کرده‌ایم، برای ساخت منظومه ماهواره‌ای همراه شوند.»

به‌گفته سالاریه «با تشکیل این کنسرسیوم یک پلتفرم را به‌صورت مشترک طراحی و آن را به منظومه تبدیل خواهیم کرد. شکل‌گیری این منظومه می‌تواند رقیبی برای منظومه استارلینک باشد».

 اینترنت ماهواره‌ای اوکراین در کما

مدتی است که ماهواره‌های استارلینک در درگیری‌های اوکراین نقش آفرینی می‌کنند و ایلان ماسک، مدیرعامل  اسپیس‌ایکس تبلیغات زیادی در این رابطه کرده است. با این حال، سی ان ان به تازگی از نامه‌ای خبر داده است که محتوای آن درخواست از پنتاگون برای تامین مالی استارلینک در اوکراین است. درواقع شرکت اسپیس ایکس به پنتاگون هشدار داده که ممکن است کمک مالی خود به اوکراین را متوقف کند، مگر اینکه ارتش آمریکا هر ماه ده‌ها میلیون دلار به آنها کمک کند. در این نامه از پنتاگون خواسته شده تا بودجه دولت اوکراین و استفاده نظامی از استارلینک که گفته شده بیش از ۱۲۰میلیون دلار برای بقیه سال خواهد بود و ممکن است برای ۱۲ماه آینده نزدیک به ۴۰۰میلیون دلار هزینه داشته باشد را به‌عهده بگیرد.

یکی از مدیران اسپیس ایکس در این نامه نوشته: «ما در موقعیتی نیستیم که بتوانیم ترمینال‌های بیشتری را به اوکراین اهدا کنیم یا ترمینال‌های موجود را برای مدت نامحدودی تامین مالی کنیم.»

 این در حالی است که پس از رفع برخی تحریم‌ها از سوی وزارتخانه خزانه‌داری آمریکا، ایلان ماسک در جواب توییت یکی از کاربران گفته است که چند ترمینال اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران وجود دارد. 

آمازون، رقیب استارلینک

درحالی‌که مردم شرکت آمازون را به‌عنوان بزرگ‌ترین خرده فروشی دنیا می‌شناسند، حالا این شرکت اعلام کرده نمونه‌های اولیه دو ماهواره با نام‌های Kuipersat و Kuipersat، در اوایل سال ۲۰۲۳با موشک Vulcan Centaur وارد مدار خواهند شد. زمانی که آمازون اعلام کرده، از برنامه‌ریزی قبلی این شرکت عقب‌تر است. این شرکت سال گذشته اعلام کرده بود که نمونه‌های اولیه را در ۳ماهه چهارم سال ۲۰۲۲با کمک موشک دیگری از شرکتی با نام ABL Space Systems به فضا پرتاب خواهد کرد. با این حال، درصورتی که پرتاب آمازون با موفقیت انجام شود، تبدیل به رقیب جدی ماهواره‌های استارلینک خواهد شد.