سرنوشت پلتفرم های داخلی به کجا ختم می شود؟

اخیرا مرتضی آقاتهرانی، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای‌اسلامی، گفته‌است که مدیریت پلتفرم‌های باید در دست حاکمیت قرار گیرد؛ طرحی که به گفته کارشناسان ارتباطات تبعات اجتماعی سنگینی دارد و و با آن پلتفرم‌ها به سرنوشت صدا و سیما دچار می‌شوند.

 مرتضی آقاتهرانی، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، اخیرا در گفت و گویی با منیبان درباره برداشته شدن فیلترینگ و افزایش سرعت اینترنت گفت: داستان فیلتر و فیلترینگ به دلیل وضعیتی است که در حال حاضر در کشور پیش آمده اما در مجموع باید برای فضای مجازی، مدیریت بهتری در نظر گرفت؛ منظور از مدیریت بهتر فضای مجازی، یعنی اینکه باید تنظیم مقررات حسابی برای این فضا در نظر گرفته شود و در این حوزه برنامه‌ریزی صورت بگیرد. بر همین اساس مجلس به بحث مدیریت فضای مجازی ورود پیدا کرده اما نیمه کاره مانده است. اگر همان کار مجلس درباره فضای مجازی به نهایت برسد مدیریت پلتفرم‌ها در دست حاکمیت قرار می‌گیرد نه دست بیرون که هر کار می‌خواهد انجام بدهد.

محمد کشوری، کارشناس فناوری اطلاعات، بر این باور است که برداشت‌های متفاوتی می‌توان از این گفته که مدیریت پلتفرم‌ها باید به دست حاکمیت بیافتد، کرد و این گفته نیاز به شفاف‌سازی بیشتری دارد اما برداشت اصلی که از این حرف می‌شود این است که پلتفرم‌ها باید طبق هرآنچه که حاکمیت می‌گوید عمل کنند همان‌طور که مطبوعات نیز تحت مدیریت حاکمیت هستند.

کنترل محتوای فضای مجازی تبعات اجتماعی قابل توجهی دارد

این کارشناس فناوری اطلاعات در گفت و گو با خبرآنلاین و با بررسی دو روی سکه این حرف؛ گفت:" یک روی سکه این حرف درست است؛ در تمام کشورها، حاکمیت دوست‌دارد از صنایع غذایی گرفته تا پوشاک و از جمله رسانه را تحت مدیریت خود در بیاورد و تمام قانون‌گذاری‌ها و نظارت‌ها نیز به این دلیل صورت می‌گیرد و روی دوم سکه نیز این است که ما در مقابل پلتفرم‌ها با فضای متفاوتی مواجه هستیم، فضایی که کنترل آن به راحتی فضای فیزیکی نیست. محتوای فضای مجازی به واسطه یک سری ویژگی‌هایی که فضای مجازی دارد از جمله ویژگی فرامرزی آن که می‌تواند محدودیت‌های فیزکی را تا حد زیادی دور بزند و این موضوع که شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به راحتی در تمام کشورها مورد استفاده قرار بگیرند بدون اینکه از مرز فیزیکی گذر کنند، به راحتی کالای فیزیکی قابل کنترل و نظارت نیست و حتی اگر قابل کنترل نیز باشد نمی‌توان به راحتی جلوی آن را گرفت چراکه تبعات اجتماعی قابل توجهی دارد، همان‌طور که تعداد کشورهایی که شبکه‌های اجتماعی را مسدود کرده‌باشند انگشت‌شمار هستند و حتی اگر مسدودسازی صورت گرفته باشد نیز در خصوص برخی از پلتفرم‌های خاص بوده‌است و تنها کره‌شمالی و چین هستند که اکثر پلتفرم‌های روز دنیا را مسدود کرده‌اند."

سایر کشورها در مدیریت پلتفرم‌ها خواست عمومی را در نظر گرفتند

کشوری در ادامه گفت:" مواجه با محتویات فضای مجازی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد؛ کشورهای اتحادیه اروپا و یا کشورهایی که قدرت‌ اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بالایی دارند، تلاش کرده‌اند تا با وضع قوانینی پلتفرم‌ها را در چارچوب مقررات خود بگنجانند، البته این کشورها نیز تا حدودی در این راستا موفق عمل کرده‌اند، البته که نکته بسیار مهم در وضع این قوانین در نظر گرفتن خواست عمومی بوده‌است و به طور حداقلی می‌توان گفت که این قوانین در تعارض با خواست عمومی نبوده‌است."

منظور از مدیریت پلتفرم‌ها همان مدیریت به سبک صدا و سیما است

این کارشناس فناوری اطلاعات در خصوص چالش‌هایی که کشور در مدیریت پلتفرم‌ها با آن مواجه است؛ گفت:" منظور از مدیریتی که در حال حاضر از آن حرفی به میان است همان مدیریتی است که در حال حاضر در مطبوعات و صدا و سیما اعمال می‌شود؛ به این معنا که ما بگوییم چه چیزی منتشر بشود و چه چیزی منتشر نشود و یا چه مطالبی خذف شود و چه مطالبی بماند، در صورتی که باید گفت نحوه مدیریتی که در رسانه‌های سنتی اعمال می‌شود در فضای مجازی قابل اعمال نیست و نه تنها خود فضای اجتماعی، کاربران و خواست عمومی چنین چیزی را می‌پذیرد و نه فناوری و تحولی که نسبت به پارادایم سنتی اتفاق افتاده‌است این اجازه را نمی‌دهد که این پلتفرم‌ها به سبک رسانه‌های سنتی مدیریت شوند."

مرجعیت رسانه در کشور در دست رسانه‌های فرامرزی است

کشوری در ادامه گفت:" به طور کلی باید گفت که کسی مخالف مدیریت محتوا در پلتفرم‌ها نیست، به عنوان مثال با محتوایی که به ترویج خشم می‌پردازد باید برخورد کرد، همان‌طور که در تمام کشورها سعی می کنند چنین کاری را انجام دهند، در کنار شیطنت‌های سیاسی که دارند اما این موضوع جدای از تصوری است که برخی از افراد از مدیریت محتوا در پلتفرم‌ها دارند و خواست آنها باید با یک اجماع عمومی بین مردم و حاکمیت و با نگاهی به خواست عمومی اتفاق بیافتد و تا زمانی که این اجماع صورت نگیرد می‌خواهند شرایطی مانند رسانه‌های سنتی و رادیو تلویزیون برای پلتفرم‌ها ایجاد کنند، در صورتی که این کار نشدنی خواهد بود."

این کارشناس فناوری اطلاعات در ادامه با اشاره به این موضوع که فضای مجازی قسمتی از فضای حقیقی است و این دو جدای از یکدیگر نیستند؛ گفت:" اگر به راستی منظور از مدیریت محتوا، مدیریتی باشد که ما در نظر داریم، در ابتدا این مدیریت محتوا باید در فضای رسانه‌های سنتی اعمال شود و محدودیت‌های حذف محتویات سالم و انتقادهای درست برداشته شود؛ اما در واقعیت این چیزی نیست که مسئولین در نظر دارند همان‌طور که در حال حاضر شاهد آن هستیم که مرجعیت رسانه‌ها در کشور در دست رسانه‌های خارجی است و بخش زیادی از کاربران به جای خواندن اخبار صدا و سیما به رسانه‌های فرامرزی توجه می‌کنند."

گفتنی است که رسانه‌ها و پلتفرم‌های اجتماعی یکی از انقلابی‌ترین نوآوری‌ها در علوم رایانه هستند که ارتباط افراد را در جهان برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات، ایده‌ها و افکار تسهیل می‌کنند؛ در سال‌های اخیر که رسانه‌های اجتماعی رشد فوق‌العاده‌ای را تجربه‌ کرده‌اند و در مسائل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی نقش تاثیرگذاری داشته‌اند به یک عامل تعیین‌کننده در توانمندی کشورها بدل شده‌اند به گونه‌ای که کشورهایی که از رسانه و پلتفرم‌های قدرتمندی برخوردار هستند می‌توانند در جریان‌سازی اخبار و اطلاعات نقش تاثیرگذاری داشته باشند و حتی می‌توانند نتایج انتخابات ریاست جمهوری را برگردانند!

نباید خود را با چین مقایسه کنیم!

بحث ساخت پلتفرم‌های اجتماعی سال‌ها است که در داخل کشور نیز مطرح است اما ساخت و توسعه این پلتفرم‌ها در کشور نتایج مطلوبی نداشته‌است و حتی قانون‌گذاری درست و حسابی نیز برای آن‌ها انجام نشده‌است و همواره با طرح‌هایی همچون طرح صیانت جلوی رشدو توسعه آنها گرفته شده‌است و کاربران اشتیاقی برای استفاده از این پلتفرم‌ها نداشته‌اند؛ امیر شکاری کارشناس فناوری اطلاعات، در گفت و گو با خبرآنلاین در این خصوص گفت:" پلتفرم‌ها معانی خود و مدل‌های اقتصادی خود را دارند و زمانی تعریف می‌شوند که بتوانید در مقیاس بزرگ از آنها استفاده کنید و اقتصاد دیجیتال ایجاب می‌کند که پلتفرم‌ها در اقتصادهای بزرگ تعریف شوند تا بتوانند بازدهی مطلوب را داشته باشند به همین دلیل است که هر چندباری که ما تلاش کردیم پیام رسان بسازیم و یا اینترنت ملی را مهیا کنیم با شکست مواجه شدیم چرا که این پلتفرم‌ها با کاربران بالای چند صد میلیون نفر جوابگو هستند و مدل اقتصادی انها به گونه‌ای است که کاربران آنها حتی باید به میلیارد نفر برسد تا تامین مالی این پلتفرم‌ها انجام شود چراکه درآمد این پلتفرم‌ها از هر کاربر بسیار پایین است."

شکاری با اشاره به این موضوع که چین به دلیل مقیاس بالای جمعیتی توانسته‌است در ساخت و توسعه پلتفرم ملی موفق عمل کند؛ گفت:" کشوری مانند ما که از ۸۰ میلیون نفر آن تعداد مشخصی به اینترنت دسترسی دارند و یا از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و در زمره مشترکین فعال هستند که برای شبکه‌های اجتماعی مفید هستند، بستر لازم برای ساخت و توسعه پلتفرم‌های اجتماعی را ندارد."

این کارشناس فناوری اطلاعات و ارتباطات در ادامه گفت:" حتی اگر پلتفرم خارجی خریداری شود و مورد استفاده قرار گیرد از آنجا که نیازمندی جمعیتی همچنان وجود دارد نمی‌توانیم این را به عنوان یک دستاورد به عرصه ظهور برسانیم."

پایش کردن تمام‌ داده‌ها نه معقول، نه منطقی و نه در دنیا پذیرفته شده‌است

شکاری در ادامه با اشاره به این موضوع که حاکمیت نمی‌تواند فضای مجازی را کنترل کند؛ گفت:" شما نمی‌توانید در فضای فیزیکی رفتار صدهزار نفر را به طور دقیق مدیریت و جهت‌دهی کنید، بلکه یک سری قواعدی را در نظر می‌گیرید که براساس آن رفتار شهروندان را در چارچوب خاصی مدیریت و جهت دهی می‌کنید، به عنوان مثال برای عبور از چراغ قرمز جریمه در نظر می‌گیرید و کل زندگی افراد را توسط پلیس و نیروهای نظامی و انتظامی تحت نظر قرار نمی‌دید و در دنیای مجازی نیز به همین ترتیب است، زمانی که می‌خواهید کنترلی صورت دهید باید قواعد و قوانینی را وضع کنید."

این کارشناس فناوری اطلاعات و ارتباطات در آخر گفت:" نمی توان تمام پیام‌ها را در فضای مجازی رصد کرد و پایش کردن تمام داده‌ها نه منطقی و نه معقول و نه حتی در دنیا پذیرفته شده‌است و در نتیجه زمانی که از مدیریت صحبت می‌شود در ابتدا باید قانون‌گذاری درستی صورت گیرد که تاکنون قانون‌گذاری درستی در فضای مجازی در کشور صورت نگرفته‌است و به طور صفر و صدی با فضا مجازی برخورد کرده‌ایم یا پلتفرمی را بسته‌ایم و یا به پلتفرمی اجازه فعالیت دادیم."