ستی مولایی؛ کارد به استخوان رسیده و صدای شکسته شدن آن به گوش می‌رسد. بله؛ این صدا و دردی است که اکثرا بانوان در سنین میانسالی با آن روبرو می‌شوند. کافی است خانم‌ها کمی پا به سن بگذارند و پدیده یائسگی زودرس به سراغشان بیاید.

این جاست که مشخص می‌شود در سال‌های جوانی چه چیزی را در بانک توده استخوانی خود ذخیره کرده‌اند یا به جای پول و خانه، درد استخوان را از خانواده شان را به ارث برده‌اند. این بیماری خاموش آن‌ چنان بی سر و صدا به سراغ زنان می‌آیند که شاید تا تشخیص، به آن فکر هم نکرده باشند. البته در برخی از افراد زنگ خطر با علائم بسیار کمی زده می‌شود.

 آیا روش پیشگیری یا درمان برای این بیماری وجود دارد؟ خانم‌ها چگونه می‌توانند به این درد دچار نشوند یا از چه سنی باید به فکر پیشگیری باشند؟

درصد بالای ریسک پذیری خانم‌ها در جدول سلامت جهانی به این موضوع اشاره دارد که باید هر چه زودتر برای کاهش خط صعودی این نمودار دست به کار شد.

به همین منظور بنا به آخرین تحقیق‌های پزشکی انجام شده در این مطلب به راهکارهای علمی برای پیشگیری و درمان این بیماری می‌پردازیم.

پوکی استخوان

استخوان بافت زنده ای است که مدام در حال ترمیم و جایگزینی درخود است تا بتواند دچار شکستگی زودرس نشود. حال دانشمندان بر این باورند که؛ احتمال ابتلا به پوکی استخوان به میزان توده استخوانی که در جوانی به دست آمده است، کاملا بستگی دارد.

این توده استخوانی تا حدودی در پرونده ارثی هر خانواده قرار می‌گیرد و درصد باقی مانده به نژاد و میزان توده جمع آوری شده در دوران جوانی برمی‌گردد. هرچه توده استخوانی بیشتر باشد، استخوان محکم‌تری در "بانک توده" خواهید داشت؛ در نتیجه؛ با افزایش سن احتمال ابتلا به پوکی استخوان هم بیشتر می‌شود.

اما امان از آن روزی که پوکی استخوان باعث ضعف و شکنندگی در استخوان‌های انسان شود؛ به طوری که فقط با یک فشار، ضربه کوچک یا حتی سرفه شدید امکان شکستگی به مرز 90 درصدی خود برسد. در اصل شکستگی‌های مربوط به پوکی استخوان بیشتر در مفاصل ران، مچ یا ستون فقرات رخ می‌دهد؛ که نقاط اصلی برای بدن هر انسان است.

پوکی استخوان پشت درهای یائسگی

پوکی استخوان وقتی اتفاق می‌افتد که ایجاد استخوان جدید با از بین رفتن استخوان فرسوده دیگر امکان پذیر نباشد و این بدین معنا است که زنگ خطر برای استخوان‌ها زده شده است و کوچک‌ترین ضربه می‌تواند زندگی این افراد را به مخاطره بی‌اندازد.

این اتفاق برای اکثر خانم‌ها زمانی رخ می‌دهد که یائسگی که یکی از دوره‌های طبیعی زندگی اغلب زنان است به سراغشان بیاید.

در این زمان تخمدان‌ها به میزان کمتری هورمون‌های زنانه، به خصوص استروژن را ترشح کرده و سبب بروز علائم یائسگی می‌شوند. همچنین تخمدان‌ها دیگر تخمک از خود آزاد نمی‌کنند؛ در نتیجه سیر طبیعی بدن به ناگاه بهم می‌ریزد و هورمون‌ها تغییر می‌کنند و یائسگی به یکی از دلائل جدی برای پوکی استخوان در زنان بدل می شود.

متاسفانه پوکی استخوان در زنان به دلیل کم بودن توده استخوان و پدیده یائسگی به نسبت آقایان شایع‌تر است؛ بنابراین یائسگی و کاهش هورمون‌های جنسی می توانند ریسک پذیری جنس مونث را بالا ببرد و استخوان ها را تحت شعاع خود قرار دهد. جالب است بدانید که؛ یائسگی و کاهش هورمون ارتباط کاملا مستقیم با یکدیگر دارند و پوکی استخوان را رو به زوال می کشاند.

علائم پوکی استخوان

استخوان ها تا سن 20 سالگی مراحل رشد و تکمیل توده استخوانی را در هر زن سپری می‌کند؛ این روند تا 30 سالگی هم ادامه دارد. اما به یک باره متوقف می شوند و با افزایش سن در بانوان، این توده های استخوانی دیگر مانند قبل عمل نمی کنند.

اما این توقف سیر فیزیولوژیک در بدن علائم خاصی را نشان می‌دهد؟! به طور معمول هیچ علائمی در مراحل اولیه پوکی استخوان وجود ندارد و فرد مبتلا نمی‌تواند متوجه شروع این بیماری شود. اما هنگامی که استخوان‌ها از پوکی مکرر شروع به ضعیف شدن کردند؛ علائم و دردهای مزمن ناشی از شکستگی یا افتادن مهره‌های کمر، مچ درد و کوتاه شدن قد به مرور زمان به سراغ فرد بیمار می آید.

پیشگیری از پوکی استخوان

برای پیشگیری از پوکی استخوان باید موارد مشخص شده توسط سازمان جهان بهداشت (WHO) را رعایت کرد. این موارد بدین شرح است. رژیم غذایی مناسب ( استفاده از غلات، لبنیات، حبوبات، سبزی، ماهی و میوه)، ورزش و کاهش وزن (برای سبک شدن حجم بدن و فشار نیاوردن به استخوان ها)، استفاده از منابع کلسیم و ویتامین D (قرار گرفتن در معرض نور مستقیم آفتاب)، خودداری از مصرف دخانیات، نوشابه و قهوه به مدت طولانی، مصرف آب (7 تا 8 لیوان در روز).

منبع: مایا کلینیک