قلعه الموت با وسعت نزدیک به ۲۰۰۰۰ متر مربع و بلندی ۲۳۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا قرار گرفته است. برای بازدید از این قلعه مسافتی را باید کوهنوردی کنید و از تنها درب ورودی در ضلع شرقی آن وارد شوید. قدم گذاشتن بر روی این ۳۰۰ پله سنگی حس بسیار خاصی دارد. در واقع شما در حال گام نهادن بر روی رد پای تاریخ هستید که در سالیان بسیار دور در قلعه الموت زندگی می‌کردند!
سیر تاریخی و نحوه شکل‌گیری قلعه الموت
شهرت این قلعه به خاطر فتح آن به دست حسن صباح، مروّج مذهب اسماعلیه در دوره سلجوقی، در سال ۴۸۲ ه.ق. است. درباره سال ساخت این قلعه میان مورخان اختلاف نظر است اما باید آن را متعلق به اوایل دوره اسلامی دانست. این قلعه در سال ۶۵۴ ه.ق به تصرف هولاکوخان مغول درآمد. با تصرف این قلعه و به آتش کشیده شدن کتابخانه نفیس آن، این قلعه از رونق افتاد و به زندان و تبعیدگاه تبدیل شد.
حسن صباح چهره مرموز و نابغه سیاسی تاریخ پس از رانده شدن از دربار ملک شاه سلجوقی نزد فاطمیان مصر به فراگیری اصول مذهب اسماعیلیه پرداخته ودر مدت کوتاهی داعی کبیر شد. او پس از بازگشت ایران رابه جهت پیدا کردن مقری برای فعالیت خود زیرپا نهاد. انتخاب او قلعه الموت بود.
آنچه به عنوان قلعه الموت می شناسیم در واقع بقایای به جا مانده از سازه ای است که با نام دژ الموت و قلعه حسن نیز شناخته می شود. این قلعه ۲۰۰۰۰ مترمربعی روزگاهی مقر حسن صباح بود؛ بنیان‌گذار دولت اسماعیلیان الموت که مخالف سلجوقیان و سیاست های شان بود و به مبارزه با آنها پرداخت. این دژ به خاطر فعالیت های نظامی-امنیتی حسن صباح در آن شهرت زیادی به دست آورد.
رمز و راز قلعه الموت
این قلعه در منطقه الموت قزوین و شمال شرقی روستای گازرخان قرار دارد و بر فراز صخره ای بلند واقع شده است. جایی که برای دیدنش باید بیش از یک ساعت در جاده ای پرپیچ و خم رانندگی کنید و حدود ۴۰۰ پله را بپیمایید تا بر فراز صخره ای صعب العبور به یکی از آثار تاریخی مهم ایران برسید.
بد نیست بدانید نام این اثر از تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شماره ۷۲۵۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه الموت بر بلندای صخره ای صعب العبور قرار دارد و در ارتفاع ۲۱۶۳ متر از سطح دریا و ارتفاع ۲۰۰ متر از زمین های اطراف واقع شده است. در هر چهار طرف دژ، پرتگاه و شیب تند وجود دارد و همین موضوع باعث می شده تا دسترسی به آن توسط دشمن سخت باشد.
بخش بزرگی از برج و باروی قلعه ویران شده و تنها ۳ برج شمالی و جنوبی و شرقی به جای مانده اند که برج شرقی سالم تر است. ورود به قلعه تنها از یک ورودی در انتهای ضلع شمال‌شرقی و چند متر پایین تر از برج شرقی، میسر است و ورودی دیگر وجود نداشته و ندارد. این ورودی به گونه ای قرار گرفته که کوه هودکان مشرف بر آن است و افراد امکان دیدبانی از ورودی و قلعه را در گذشته داشته اند. در ورودی، تونلی با ۶ متر طول، ۲ متر عرض و ۲ متر ارتفاع وجود دارد که امنیت را دو چندان می کند.
خندقی به طول تقریبی ۵۰ متر و ۲ متر عرض در دامنه جنوبی قلعه وجود داشته که آن را پر از آب می کردند تا هر گونه راه نفوذ را مسدود کنند. بر روی دامنه های دیگر هم خندق هایی وجود دارد و دیوار بالایی آن ها به صورت مورب است تا عبور را ناممکن کند.
از بالای قلعه الموت دشت وسیع گازرخان در جنوب قلعه دیده می شود و دره الموت و رودخانه اندج در آن هم به چشم می خورند؛ این باعث می شده تا افراد دید بهتری به اطراف قلعه داشته باشند. در همه نقاط دیوارها و برج های اطراف قلعه، دیوار پشت بندی با ضخامت ۲ متر و ارتفاع ۸ متر ایجاد شده است که به امنیت بیشتر کمک می کند.
دسترسی به قلعه اسرارآمیز الموت
آدرس: استان قزوین، معلم کلایه، قسمت شمال شرقی روستای گازرخان.
اگر از شهر تهران قصد سفر به قزوین و دیدار با قلعه الموت را داشتید، باید بدانید که تقریباً فاصله این قلعه تا تهران ۴ ساعت یا ۲۴۰ کیلومتر است.
همچنین اگر تاکنون به قزوین رفته باشید هم می دانید که مسافتی ۱۰۵ کیلومتری در مقابل شما قرار دارد که طی کردن آن تقریباً دو ساعت و ۳۰ دقیقه به طول میانجامد. در انتها شما می توانید صعودی دلپذیر و لذت بخش به قلعه الموت داشته باشید که همچون جواهری بر نگین این کوه سنگی می درخشد.
با در نظر گرفتن موقعیت کوهستانی قلعه الموت باید به شما بگوییم که این منطقه به شدت سردسیر است. پس بهتر است که در انتهای بهار و ابتدای تابستان مقصد قلعه الموت را برای سفر انتخاب کنید. در این زمان این منطقه هوای بسیار معتدلی دارد و شما از سفر خود نهایت لذت را خواهید برد. ضمن اینکه طبیعت نیز یک پارچه سبز و با طراوت است و شما با مناظر بی نظیری در این منطقه رو به رو هستید.