امروز با حضور در جایگاه‌های بنزین با مردم و جایگاه‌داران گفت‌وگو کردیم. این صف‌های طولانی در مناطق شمال شهر تهران بیشتر دیده می‌شد. البته پمپ بنزین‌های شمال شهر تهران همواره شلوغ‌تر از سایر نقاط پایتخت بوده‌اند.
این اتفاق در جایگاه‌های مرکز و جنوب شهر تهران کمتر از سایر نقاط دیده می‌شد. در شرق تهران هم تعطیلی یک پمپ بنزین در خیابان پروین تهرانپارس و تعمیرات یک پمپ بنزین در فرمانیه هم از نقاط قالب توجه برای اضافه شدن صفوف سایر پمپ بنزین‌های این محلات بود.
یکی از کارکنان پمپ بنزینی در پاسداران به خبرنگار فارس گفت: این جایگاه به طور عادی شلوغ است اما به علت تعطیلی جایگاه فرمانیه مدتی است صف‌ها طولانی‌تر شده است در روزهای گذشته هم به جز روز جمعه که سه ساعت بنزین تمام شده بود هیچ مشکلی برای ارائه سوخت به مردم نداشتیم.
در منطقه ۱ تهران نیز خانمی که در صف خودروها در انتظار بود با گلایه از شلوغ بودن همیشگی پمپ بنزین‌ها از مسئولان خواست که تعداد جایگاه‌های این منطقه را افزایش دهند.
اما دلایل این صف‌های بعضا طولانی چیست؟
۱- افزایش نامتعارف مصرف بنزین در تابستان ۱۴۰۲
چهارم مرداد یک روز قبل از تاسوعای حسینی مصرف سوخت کشور به حدود ۱۴۰ میلیون لیتر در روز رسید، تولید روزانه بنزین در ایران حدود ۱۱۵ میلیون لیتر است. رکورد مصرف سوخت کشور برای ۲۹ اسفند و در حدود ۱۴۴ میلیون لیتر است.
افزایش مصرف سوخت در کشور برای سال ۱۴۰۲ بیش از میانگین سال‌های اخیر بود و باید بدانیم سالانه حدود ۸۰ میلیارد دلار یارانه سوخت در ایران پرداخت می‌شود. وزارت نفت نیز با حفظ حداکثر تولید، سوآپ و سایر مسیر بنزین مورد نیاز کشور را تأمین کرده است اما برخی کارشناسان معتقدند با دست فرمان فعلی شاید سالانه تا ۳ میلیارد دلار بنزین واردات کنیم.
۲- پیک‌های محلی و محدودیت‌های شبکه توزیع
در یک کلام محدودیت‌های شبکه توزیع کشور، از خطوط انتقال تا تعداد محدود تانکرهای سوخت رسان و حتی محدودیت انبارها یکی از عوامل مهم صف‌های مقطعی بنزینی در برخی مناطق است. این محدودیت‌ها باعث شده تا وقتی مصرف سوخت در یک ناحیه جغرافیای خاص به طور نامتعارف مصرف افزایش پیدا کند نظم توزیع فرآورده‌ها نیز از بین برود.
این یعنی یک پمپ بنزین برای ساعاتی به علت اتمام غیرمنتظره بنزین تعطیل می‌شود، گرچه شرکت پالایش و پخش به سرعت با اعزام تانکر مشکل را حل می‌کند اما همین موضوع باعث افزایش صف‌های تأمین بنزین در جایگاه‌های مجاور پمپ بنزین تعطیل شده خواهد شد و در یک دومینو صف‌های طولانی در یک منطقه خاص ادامه پیدا می‌کند. مثلا اتفاقی که در هفته گذشته در برخی شهرهای جنوب آذربایجان غربی یا مناطق شمالی پایتخت رخ داد از این جنس بود.
۳- پیک سفرهای استانی در تابستان
با پایان رسمی اپیدمی کرونا در کشور بازار سفرها دوباره داغ شده است، خانواده‌ها هم که در سال‌های اخیر سفرهای محدودی را تجربه کردند، تعداد سفرهای خود در تابستان امسال را بیشتر از سال‌های قبل تعریف کردند. مثلا در تعطیلات اخیر کشور به علت گرمای هوا حدود دو میلیون نفر فقط به استان مازندران سفر کردند.
جالب است بدانید جمعیت استان مازندران کمی بیش از سه میلیون نفر است. برخی از متخصصان حوزه انرژی معتقدند، اقدام دولت سیزدهم در تبعیت از وزارت بهداشت و تعطیل کردن کشور شکاف ناترازی بنزین را بزرگ‌تر کرده است.
۴- قاچاق سوخت
افزایش قیمت ارز در ایران و ثابت ماندن قیمت بنزین و گازوئیل، سود ناشی از قاچاق سوخت را در سال‌های اخیر به شدت افزایش داد؛ همین امروز در خیابان‌های زاهدان یک گالن ۲۰ لیتری بنزین را ۳۰۰ هزار تومان ( یعنی ۱۰ برابر قیمت بنزین یارانه‌ای) از شما به صورت نقد خریداری می‌کنند. قیمت خرید بنزین در مرز پاکستان در روزهای اخیر هر لیتر ۳ هزار تومان افزایش داشته است.
برآورده‌ها از قاچاق حداقل ۱۵ میلیون لیتر بنزین و گازوئیل روزانه از کشور در بهار امسال حکایت داشت و این آمار در تابستان افزایش داشته است (بیشتر بخوانید).
۵- کاهش کارت‌های سوخت در جایگاه‌ها
وزیر نفت گفته است برای جلوگیری از قاچاق محدودیت‌هایی قرار داده و تعداد کارت‌های جایگاه داران را نیز کاهش داده است. حال تعدادی از مردم که کارت سوخت ندارند یا کارت سوخت خود را فراموش کرده‌اند و یا مصرفی بیشتر از ۲۱۰ لیتر سهمیه ماهانه خودرو خود دارند باید از کارت جایگاه استفاده کنند.
مشاهدات خبرنگار فارس نشان می‌دهد زمان سوختگیری به علت محدود بودن تعداد کارت‌ها و دست به‌دست شدن آنها بین رانندگان افزایش یافته است.
هر خودرو ماهانه ۶۰ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی و ۱۵۰ لیتر بنزین ۳۰۰۰ تومانی سهمیه دارد.
۶- افزایش تحویل خودرو توسط خودرو سازان
ضمنا افزایش تحویل خودرو توسط خودروسازان در ماه اخیر (افزایش تعداد خودروهای کشور) و البته تاخیر در صدور کارت سوخت خودروهای جدید و صف برای دریافت کارت سوخت جایگاه هم می‌تواند از عوامل تشکیل صف باشد.
۷- جو روانی
نطق میان دستور یک نماینده همواره مخالف دولت درباره احتمال افزایش قیمت بنزین به یکباره در فضای مجازی التهاب ایجاد کرد این التهاب با هدایت رسانه‌های ضد انقلاب و جوسازی آنها باعث شد تعدادی از افراد باک بنزین خودروهای خود را همیشه پر نگه دارند.
جالب آنکه همین امروز سه شنبه سه رسانه معاند بی‌بی سی فارسی، ایران اینترنشنال و من و تو، ۲۵ پیام در خروجی تلگرام خود درباره کمبود بنزین و یا صف‌های طولانی جایگاه‌ها منتشر کردند. این رسانه‌ها پاییز سال گذشته رکورد ۳۸ هزار دروغ در ۴۶ روز را در کارنامه دارند.
وضعیت ذخایر سوخت چگونه است؟
وزیر نفت دو روز پیش در مصاحبه‌ای عنوان کرد ذخایر بنزین کشور نسبت به سال گذشته ۱۵۰ میلیون لیتر بیشتر است و هیچ مشکلی از بابت تأمین آن وجود ندارد. مصرف بنزین نسبت به سال گذشته هم ۱۳ میلیون لیتر افزایش پیدا کرده است.
قیمت بنزین گران خواهد شد؟
مسوولان کشور به طور قاطع اعلام کردند هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین در کشور نه در دولت و نه در مجلس وجود ندارد.
سخنگوی دولت دیروز در رابطه با شایعه افزایش قیمت بنزین در فضای مجازی گفت: دولت نه تنها هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین ندارد، بلکه این امر را حتی در دستور رسیدگی هم قرار نداده است.
آنچه مشخص است عبور از وضعیت فعلی پیک مصرف بنزین تنها با رعایت مردم، استفاده از حمل‌ونقل عمومی و مدیریت زمان سوختگیری امکان‌پذیر خواهد بود.