نام بیستون در ابتدا "بغستان" بوده که از دو واژه "بغ" به معنی خدا و "ستان" به معنی جایگاه و سرزمین تشکیل شده است. این دو واژه در کنار هم جایگاه خدایان معنی می‌شود. (واژه بغ در نام بغداد نیز به کار رفته است و این کلمه به نام خداداد است.)

بعدها واژه بیستون در زبان پهلوی به "بَهیستان" و سپس "بَهیستون" تغییر پیدا کرد. این کلمه در نخستین قرن‌های ورود اسلام به ایران همان بهستون بود و در گذر زمان به بیستون تبدیل شد.

سنگ نوشته بیستون خود شامل دو بخش می‌شود؛ نقوش برجسته و کتیبه‌ها. سنگ نوشته و نقش برجسته بیستون یکی از مهم‌ترین و مشهورترین سندهای تاریخی جهان به شمار می‌رود و شرح پیروزی داریوش بزرگ (داریوش اول هخامنشی) بر گئومات مغ را نشان می‌دهد.

بیستون؛ سند مهم تاریخی جهان

بیستون یکی از مهم ترین و ارزشمند ترین محوطه های باستانی در کشور و حتی در دنیاست. این موحطه، با طول ۵ و عرض ۳ کیلومتر در مناطق شرقی استان کرمانشاه قرار گرفته است.

بیستون یکی از برترین مقاصد تاریخی در دنیاست که در سال ۱۳۸۵ در لیست آثار میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است.

درون موحطه تاریخی بیستون آثار ارزشمندی از دوران پیش از تاریخ ایران تا دوران اسلامی وجود دارند. آثاری که ۲۸ مورد از آن ها به ثبت ملی رسیده اند که این امر در نوبه خود در کشور منحصر به فرد است. این سایت در ۳۰ کیلومتری شهر بزرگ کرمانشاه قرار دارد و برای بازدید از آن باید به این شهر سفر کنید.

بیستون مجموعه ای است از آثار دوران پیش از تاریخ تا دوران اسلامی. آثاری همچون کتبیه جهانی داریوش بزرگ، مجسمه هرکول، بقایای سد و پل ساسانی، سراب بیستون، بناهای ایلخانی، بناهای صفوی، غارهای باستانی، نقش برجسته گودرز دوم و بلاش، کارونسرای شاه عباسی و … که در کنار هم یکی از غنی ترین و معتبر ترین محوطه های تاریخی جهان را تشکیل داده اند.

شاید دلیل تجمع این همه اثر از دوران های مختلف تاریخی در یک مکان، تقدس زیادی باشد که سال هاست کوه بیستون در میان نیاکانمان داشته است.

کتیبه داریوش یکی از معتبر ترین سندهای تاریخی دنیاست. این کتیبه پیروزی دارویش بزرگ بر گئومات مغ را شرح می دهد.

نقش برجسته داریوش اول در ارتفاع ۱۰۰ متری از سطح زمین و بر روی صخره های کوه بیستون تراشیده شده است. کتیبه داریوش ۶ متر طول و ۲.۳۰ متر عرض دارد و در مجاورت آن نقش برجسته دارویش اول هخامنشی به ارتفاع ۱.۷۸ متر در دل کوه تراشیده شده است.

کتیبه بیستون، داستان اولین سال فرمانروایی داریوش بزرگ و پیروزی بر گئومات مغ را از زبان خودش و در سه زبان روایت می کند.

در واقع داروش قصد داشته سختی ها و داستان هایی که در هنگام به قدرت رسیدنش بر او گذشته و شورش هایی که سرکوب کرده است را برای جهانیان روایت کند. در کنار این کتیبه تاریخی، نقش برجسته داریوش به همراه اسرایش هم حکاکی شده است.

در این نقش برجسته داریوش لباس فاخر پارسی به تن دارد و تاجی کنگره دار بر سر گذاشته است. او پای چپ خود را به نشانه قدرت و اقتدارش بر روی سینه گئومات مغ گذاشته است و گئومات نیز در حال التماس کردن است. در پشت سر داریوش ۹ اسیر که با طناب بسته شده اند ایستاده اند.

این اسیران در واقع کسانی اند که پس از مرگ بردیا، به دروغ خود را شاه ایران نامیده و آشوب کردند. در جای جای این نقش برجسته و همچنین کتیبه آن، نقش اهورامزدا به چشم می خورد که این نشان از یکتا پرستی دارویش بزرگ دارد.

بازدید از مجموعه تاریخی بیستون

مجموعه بیستون کرمانشاه شهرت جهانی داشته و جزو معدود مکان‌هایی از ایران است که نامش در فهرست میراث جهانی یونسکو دیده می‌شود.

غارها، سنگ‌نوشته‌، سراب و چندین مکان دیگر بیستون همگی ارزش فرهنگی، تاریخی و طبیعی بسیار زیادی دارند.

جدا از همه موارد ذکر شده در مورد بیستون، تماشای صِرف این مجموعه برای همه جذاب و دوست داشتنی است.

مجموعه بیستون پر از زیبایی‌های طبیعی و تاریخی است.

غیر از کتیبه مشهوری که در این مجموعه وجود دارد، بازدیدکنندگان می‌توانند به تماشای مجسمه هرکول، سراب بیستون، تصویر شاه اشکانی به نام بلاش، فرهاد تراش، کاخ ساسانی، غار شکارچیان، مر تاریک، مر خریل، مر آفتاب، تپه نادری، بقایای قبرستان، دژ تاریخی مدفون، نقش‌های برجسته گودرز و داریوش، نیایشگاه و پرستشگاه‌ها، بقایای پل، سد و سایر بناهای ساسانی، کاروانسرا و بناهای ایلخانی، پل بیستون، وقف نامه شیخ علیخان زنگنه و چندین و چند مکان دیگر بپردازند.

اماکنی که برای وصف تک تک آنها ساعات‌ها زمان لازم است.

علی رغم زیبایی‌ و اهمیت تاریخی فوق العاده‌ای که مجموعه تاریخی بیستون دارد، تماشای این مکان با پرداخت هزینه بسیار پایین ممکن می‌شود. این مجموعه از چنان عظمتی برخوردار است که بازدید از تمامی نقاط آن در طول یک روز امکان پذیر نیست. بنابراین پیشنهاد ما به شما این است که مکانی در نزدیکی بیستون برای اقامت خود اجاره کنید تا بتوانید حداقل دو روز برای بازدید از آن اختصاص دهید.

با توجه به آب و هوای کوهستانی و سرد کرمانشاه، این شهر معمولا تابستان‌هایی خنک و زمستان‌هایی بسیار سرد را تجربه می‌کند. به همین دلیل، پیشنهاد می‌شود که بازدید از مجموعه بیستون از اوایل سال تا اواسط پاییز صورت پذیرد.

البته اگر به دنبال بهترین ماه برای بازدید هم باشید، پیشنهاد ما به شما ماه خرداد است. زمانی که متوسط دمای هوا تقریبا ۲۵ درجه سانتی گراد بوده و بسیار مطبوع و دلنشین است. ضمنا، طبیعت استان کرمانشاه و مجموعه بیستون نیز بعد از خرداد و تا اواخر شهریور به اوج زیبایی خود می‌رسد.