کشت بامبو سابقه ای صد ساله در کشورمان داشته و شهرستان لاهیجان (لیالستان لاهیجان و صداپشته رودبنه) پایتخت بامبو و خاستگاه تولید و صنایع دستی آن در کشور محسوب می‌شود ولی متاسفانه تاکنون صنعت بامبو به حال خود رها شده و از سوی دستگاه های اجرایی برنامه ریزی مدونی برای آن صورت نگرفته است در حالی که این گیاه با بیش از ۱۵۰۰ گونه سطح زیر کشتی حدود ۳۱ میلیون و ۴۷۰ هزار هکتار در جهان داشته و تولید جهانی آن بیش از بیست میلیون تن در سال و ارزش سالانه تجارت جهانی آن حدود ۶۰ میلیارد دلار است.

پرورش بامبو، تنها به منزله کاشت و نگهداری از یک گیاه نیست، بلکه در حکم زنده نگهداشتن یک هنر اصیل، پاسداشت یک فرهنگ دیرین و تولید یک محصول راهبردی چندمنظوره است.

کارایی بالا در استفاده از نهاده های تولید، توسعه سریع، هزینه پائین نگهداری، منابع کافی جهت گسترش سطح زیر کشت، قابلیت توسعه در اراضی غیرزراعی و لم یزرع تنها مواردی ناچیز از مزیت های بی پایان این گیاه ارزشمند است که آن را متمایز از سایر نباتات اهلی شده و مناسب رشد و گسترش در شرایط اقلیمی ایران نموده است.

بامبو عرصه ایست بی پایان برای تجلی اندیشه ها، خلاقیت ها و نوآوری ها، و عنصریست موثر برای تبلور شکوهمند جریان زلال و حیاتبخش طبیعت و بازگشت آرامش گمشده به زندگی پر تلاطم بشر امروز.

بامبو حوزه ایست نیازمند تلاش، دلسوزی، کاوش، نگرش ژرف، برنامه ریزی و طراحی برای آینده ای روشن. تولیدی است با منابع درون زاد، متّکی به امکانات و ظرفیت­های انسانی، طبیعی و فنی موجود در داخل کشور و راهبردی دوراندیشانه برای برداشتن گامی موثر در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی دانش بنیان.

لاهیجان در مقام خاستگاه، مهد پرورش و پایتخت بامبوی ایران، رسالتی عظیم در پرورش، تعالی بخشی، نمادسازی و بهینه سازی سرنوشت فردای این محصول کشاورزی در اقتصاد ایران دارد.

روش نگهداری گیاه بامبو

نگهداری بامبو کار راحتی است و می‌توان این گیاه را در محل کار یا خانه نگهداری کرد.

گیاه بامبو را می‌توان در آب یا خاک نگهداری کرد، اما طول عمر آن در خاک بیشتر است.

اگر این گیاه را در آب نگهداری می‌کنید باید هر هفته آب آن را عوض کنید و در داخل تنگ آن سنگ‌هایی بریزید که بتوانید وزن گیاه را تحمل کند و سقوط نکند.

همچنین اگر آن را در خاک نگهداری می‌کنید باید خاکش مرطوب نگه دارید و از خشک شدن یا خیس شدن بیش از حد خاک جلوگیری کنید.

نور

گیاه بامبو به نوری مدیریت شده و غیرمستقیم نیاز دارد. برگ‌های این گیاه اگر در نور مستقیم بماند می‌سوزد و لبه‌های آن قهوه‌ای می‌شود. اگر نشانه سوختگی در برگ‌ها مشاهده کردید گیاه را به محلی کم نورتر منتقل کنید.

آب‌دهی

اگر بامبوی شما در خاک زندگی می‌کند همانطور که گفتیم باید سعی کنید تا خاک گیاه همیشه کمی مرطوب باشد. خشک شدن یا خیس ماندن بیش از حد خاک باعث پوسیدن ریشه و آسیب به گیاه می‌شود.

بامبو برای زندگی نیاز به آب زیادی ندارد، اما می‌توان آن را در آب نیز نگهداری کرد.

اگر ترجیح شما نگهداری از گیاه در آب است مواظب باشید که تمام ریشه در آب باشد و خارج نشود و همچنین هر هفت الی ده روز یک‌بار آب را عوض کنید تا گیاه شما شاد و سالم بماند.

وقتی آب ساکن می‌شود ممکن است سر و کله جلبک‌ها پیدا شود پس هر زمان که آب را عوض می‌کنید گلدان را تمیز کنید تا از تشکیل جلبک جلوگیری کنید.

شما می‌توانید از همان آب لوله‌کشی برای این گیاه استفاده کنید به شرطی که سطح کلر آب زیاد نباشد. برای محکم کاری می‌توانید آب را برای دوازده ساعت در ظرفی جدا نگه دارید تا کلر آن ته‌نشین شود.

در برخی آب‌ها فلوراید بالایی وجود دارد که این ماده می‌تواند برای بامبو سمی باشد و به آن آسیب بزند و بهتر است به جای آن از آب معدنی استفاده کنید.

دما

گیاه بامبو زمانی شاداب است که در محیطی با دمای ۱۸ الی ۳۵ درجه سانتی‌گراد زندگی کند. در ما‌ه‌های سرد گیاه نباید در کنار پنجره یا دری قرار گیرد که امکان نفوذ سرما را دارد.

تعویض گلدان

اگر ریشه‌های گیاه برای گلدان بیش از حد بزرگ شود زمان تعویض گلدان رسیده است. در این زمان گیاه را به گلدانی بزرگ‌تر منقل کنید یا اگر در آب زندگی می‌کند باید تنگ بزرگ‌تری برای آن فراهم کنید. در زمان تعویض گلدان یا تنگ باید سنگ یا خاک قدیمی که برای نگهداری گیاه استفاده می‌کردید را دور بریزید و از سنگ یا خاک جدیدی استفاده کنید.

هرس کردن

در ادامه روش نگهداری گیاه بامبو به هرس کردن آن میپردازیم:

بر خلاف بونسای، گیاه بامبو را نمی‌توانید به کمک هرس کردن یا سیم شکل داد. شکل دادن گیاه بامبو به وسیله رشد طبیعی آن و تغییر منبع نور انجام می‌شود.

این گیاه را در چین به گونه‌ای پرورش می‌دهند که از کنار رشد کند و به همین خاطر پیچ می‌خورد. انجام این کار در خانه آسان نیست، اما می‌توان با کمک یک جعبه که سه طرف آن بسته است و تشخیص سرعت رشد گیاه، آن را پیچ داد. برای انجام این کار باید صبر زیادی داشته باشید، زیرا به تمرین و تجربه نیاز دارید.

هرس کردن بخش مهمی از نگهداری این گیاه است. در طول زمان، گیاه ممکن است بیش از حد سنگین شود و از شکل همیشگی‌اش خارج شود.

عموما بریدن شاخه اصلی گیاه اقدامی اشتباه است و به جای آن بهتر است شاخه‌هایی را ببرید که از شاخه اصلی انشعاب گرفته‌اند. ساقه جانبی را تا جایی ببرید که سه الی پنج سانت آن باقی بماند. برای محافظت از قسمت بریده شده روی آن را با پارافین بپوشانید تا از ورود باکتری‌ها جلوگیری شود.

اگر می‌خواهید شکل کلی گیاه را عوض کنید می‌توانید شاخه جانبی را از انتهای آن ببرید. در محل برش زخمی برنزی رنگ ایجاد می‌شود که ممکن است ساقه جدید از آن رشد کند یا نکند.

بهتر است ساقه‌های بریده شده را دور نریزید، زیرا می‌توانید از آن به عنوان قلمه برای رشد گیاه جدید استفاده کنید.

اگر به هر دلیلی نیاز دارید تا ساقه اصلی را ببرید باید بدانید که شاخه‌های انشعابی جدید از زیر محل برش رشد می‌کنند.

سمی بودن

بامبو برای حیوانات خانگی مانند سگ یا گربه سمی است. اگر این گیاه توسط این حیوانات خورده شود ممکن است باعث اسهال، دل‌درد، آبریزش دهان، ضعف یا گشادی مردمک چشم شوند. این گیاه برای انسان‌ها خطری ندارد.

روش‌های تکثیر گیاه بامبو

پس از شرح روش نگهداری گیاه بامبو اکنون به روش تکثیر گیاه و مشکلات احتمالی آن میپردازیم:

قلمه زدن

اولین قدم برای تکثیر بامبو انتخاب یک قلمه سالم است.

بهتر است قلمه‌ای را انتخاب کنید که حداقل یک برگ یا بیشتر داشته باشد. برگ‌های اضافی را از روی گیاه جدا کنید تا گره رشد گیاه را ببینید. در شرایط عادی گیاه نیازی به هورمون رشد ندارد و می‌تواند به تنهایی و به سرعت ریشه دهد، اما اگر تجربه‌های ناموفقی داشتید می‌توانید از هورمون رشد به عنوان نیروی کمکی استفاده کنید.

ریشه‌دهی بامبو در آب

این روش، معمول‌تر و بهتر است. ساقه بریده شده‌ای که حداقل یک برگ دارد را در آب مقطر قرار دهید. پس از مدتی ریشه‌های جدید و قرمز رنگ گیاه از پایین ساقه شروع به رشد می‌کنند. آب را تا حد ممکن تمیز نگه دارید. به محض اینکه ریشه‌های گیاه شکل گرفت می‌توانید آن را به گلدانی زیبا یا خاک منتقل کنید.

ریشه‌دهی بامبو در خاک

بامبو می‌تواند در خاک نیز به خوبی ریشه دهد. برای این‌کار گیاه را به آرامی در خاکی تازه قرار دهید و مطمئن شوید که حداقل یک گره در داخل خاک باشد. خاک گیاه را مرطوب و گرم نگه دارید تا نشانه‌هایی از رشد جدید را مشاهده کنید.

یادتان باشد که از گیاه جدید انتظار زیادی نداشته باشید. این گیاه نمی‌تواند مانند مادرش رشد کند و همان عادت رشد را داشته باشد. بامبوی جوان شما می‌تواند صاف و سرسبز باشد، اما ممکن است مانند مادرش ظاهری قوی و رشد سریع نداشته باشد.

روش‌های شکل دادن به گیاه بامبو

یکی از هیجان‌انگیز‌ترین خصوصیات بامبو این است که می‌توان ساقه‌های آن را شکل داد و یا حتی به یکدیگر بافت.

کلید موفقیت این کار، نور است. با دستکاری منبع نور می‌توانید بامبو را به شکل‌های مختلفی در بیاورید.

پیچ دادن بامبو

یکی از محبوب‌ترین مدل‌های بامبو، مدل پیچشی است. برای اینکه بتوانید گیاه خودتان را به این شکل در بیاورید مراحل زیر را دنبال کنید:

گیاه را در یک کارتن مقوایی قرار دهید تا نور به آن نرسد.

یکی از چهار سمت کناری کارتن را باز کنید تا نور از آن سمت وارد شود. (سمت بالا باید بسته بماند)

مراقبت از گیاه را مانند گذشته انجام دهید تا زمانی که متوجه شوید سر گیاه به سمت نور منحرف شده است.

اکنون گیاه را کمی در داخل کارتن بچرخانید تا دوباره سمت گیاه به سمت نور منحرف شود.

این کار را مدام تکرار کنید تا هر چند پیچی که لازم دارید را به دست بیاورید.

بهتر است برگ‌های قسمت پیچ خورده را هرس کنید تا باعث شلوغی بیش از حد نشوند.

بافت بامبو

بافتن چند گیاه به یکدیگر کاری بسیار مرسوم و محبوب است.

اگر روش‌های بافت مو را بلدید، کار شما راحت است، اما اگر بلد نیستید هم نگران نباشید، زیرا کار سختی در پیش ندارید.

اگر می‌خواهید بامبو‌های خود را به هم ببافید و شکل‌های زیبا درست کنید می‌توانید مراحل زیر را انجام دهید:

گلدانی انتخاب کنید که سه شاخه بامبو در آن باشد. این شاخه‌ها باید نیم سانت ضخامت داشته باشند، پنج سانت از یکدیگر فاصله داشته باشند و به صورت خطی یا مثلثی کاشته شده باشند.

برگ‌های قسمت پایینی گیاه را کاملا هرس کنید.

شاخه سمت راستی را بر روی شاخه وسطی بیاورید و شاخه وسطی را به سمت راست کج کنید. حالا شاخه سمت چپی را به وسط بیاورید و شاخه وسطی را به سمت چپ ببرید.

این پروسه را تا جایی تکرار کنید که ده الی دوازده سانت بالای آن خالی بماند.

قسمت بافته نشده بالا را با نخ یا طنابی گره بزنید.

با رشد گیاه، بافت شما محکم‌تر می‌شود و ماندگار خواهد شد.

آفات و مشکلات و بیماری‌ها

درست است که روش نگهداری گیاه بامبو ساده است، اما برخی از مشکلاتی که گیاه بامبو ممکن است با آن روبرو شود شامل کنه، شپشک، قارچ‌ها و زرد شدن برگ و یا ساقه است.

آفات

اگر نشان‌هایی از لکه‌های قهوه‌ای بر روی گیاه دیدید تقصیر قارچ‌ها است. برای درمان باید قسمت تغییر شکل یافته را جدا کنید، ساقه و برگ‌ها را خشک نگه دارید و محل قرارگیری گیاه را اصلاح کنید تا جریان هوای بهتری داشته باشد.

شپشک‌ها حشرات سفید رنگی هستند که باید آن‌ها را به کمک یک دستمال الکلی از سطح گیاه تمیز کنید.

کنه‌ها به خودی خود به بامبو علاقه‌ای ندارند و معمولا از روی گیاهان دیگر به سمت این گیاه کوچ می‌کنند. این حشرات را می‌توانید با ترکیب آب و مواد شوینده از بین ببرید.

مشکلات

در حالت کلی بامبو باید سبز باشد. اگر هر قسمتی از این گیاه زرد یا قهوه‌ای شود نشانه بیمار بودن آن است. همچنین پوسیدگی ریشه مشکل دیگری است که گیاه ممکن است با آن روبرو شود.

علل زرد شدن ساقه‌ها

ساقه‌های بامبو همیشه باید سبز بماند. هرگونه زرد شدن ساقه‌ها نشانه یک اتفاق بد است که ممکن است به خاطر دلایل زیر باشد:

۱- نور

بامبو به نور زیاد، ولی غیر مستقیم و فیلتر شده نیاز دارد. اگر گیاه را در مکانی با نور مستقیم و گرم قرار دهید آفتاب سوخته و زرد می‌شود. از سوی دیگر اگر گیاه نور کافی دریافت نکند ابتدا برگ‌ها و سپس ساقه‌هایش زرد می‌شود.

اگر گیاه را محل مناسب انتقال دهید بعد یک الی دو هفته سلامت گیاه بازیابی می‌شود و رنگ زرد آن برطرف می‌شود البته برگ‌های زرد گیاه می‌ریزند و برگ‌های جدیدی به جای آن رشد می‌کنند.

۲- آب

اگرچه بامبو‌ها درباره شرایط نگهداری سخت‌گیر نیستند، اما نسبت به آبی که دریافت می‌کنند وسواس دارند. آب لوله کشی ممکن است حاوی مواد شیمیایی باشد که به گیاه آسیب بزند. بهتر است از آبی فیلتر شده یا آب مقطر استفاده کنید. اگر گیاه شما در آب زندگی می‌کند بهتر است هر یک یا دو هفته آب آن را تعویض کنید، زیرا سکونت بیش از حد در آب قدیمی باعث ایجاد جلبک و باکتری‌هایی می‌شود که ریشه گیاه را می‌پوساند.

۳- کوددهی

زرد شدن برگ‌ها و ساقه بامبو مخصوصا اگر از قسمت پایینی آغاز شود نشانه کوددهی زیاد است. اگر به تازگی به گیاه کود دادید، آب گیاه را تعویض کنید و دیگر به آن کود ندهید تا رنگ گیاه دوباره سبز شود که ممکن است چند هفته الی چند ماه طول بکشد.

یک قانون کلی است که می‌گوید کوددهی باید نهایتا یک یا دوبار در سال، توسطی کودی که ده برابر رقیق‌تر شده است انجام شود.

۴- آسیب دیدن ساقه

در صورتی که ساقه بامبو آسیب ببیند ممکن است زرد شود. ضربه زدن، شکستن ساقه، سقوط، کندن برگ‌ها، گره زدن غیر اصولی و یا حتی سرما و گرمای ناگهانی آسیب‌هایی است که باعث زرد شدن ساقه گیاه می‌شود. زرد شدن به همراه ایجاد بافت رشته رشته و لزج نشانه آن است که گیاه شما بیش از حد به مرگ کامل نزدیک شده است و ممکن است هیچ‌وقت دیگر سلامت خود را به دست نیاورد.

علل زرد/قهوه‌ای شدن برگ‌ها

گاهی ممکن است لبه برگ‌های بامبو قهوه‌ای رنگ یا زرد رنگ شود. این مساله گاهی یک مشکل است و گاهی فقط چرخه طبیعی زندگی گیاه است.

خوشبختانه اکثر بامبو‌ها می‌توانند با سرعت رشد کنند و شما می‌توانید به راحتی برگ‌های آسیب دیده را از روی گیاه جدا کنید بدون اینکه آسیبی به آن بزنید. زمانی که برگ‌ها کاملا زرد یا قهوه‌ای شد با کمک یک قیچی یا چاقوی تمیز برگ‌ها را از روی شاخه ببرید. می‌توانید این برش را زاویه دار انجام دهید تا شکلی طبیعی‌تر داشته باشد