بامیه یکی از سبزیجات فصل گرم و منبعی غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی، ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و فیبر است. همچنین آب بامیه چسبناک است و از آن برای غلیظ کردن سس‌ها استفاده می‌شود.
مصرف بامیه در ایالت‌های جنوبی آمریکا، منطقه‌ی کارائیب، آمریکای جنوبی و بخش‌هایی از آفریقا و خاورمیانه رواج دارد. بامیه ارزش غذایی بالایی دارد و به همین دلیل در بسیاری از کشورها جزو محصولات کشاورزی مهمی است که حتماً برای پرورش آن برنامه‌ریزی می‌شود. به علاوه اینکه بیشتر قسمت‌های گیاه بامیه قابل استفاده است و مردم از برگ‌های تازه، غنچه‌ها، گل‌ها، میوه‌ها‌ی آن که به شکل غلاف هستند، دانه‌ها و ساقه‌های این گیاه استفاده می‌کنند.
بامیه طعمی ملایم و بافت ویژه‌ای دارد، سطح بیرونی میوه‌ی آن مانند هلو کرک‌دار است و دانه‌های کوچک و خوراکی آن داخل غلاف هستند.
اگر می‌خواهید درباره‌ی ارزش غذایی بامیه، فواید و عوارض احتمالی آن بیشتر بدانید و نکاتی را درباره‌ی خرید و نگهداری بامیه یاد بگیرید با ما در این مقاله همراه شوید.
ارزش غذایی
یک فنجان معادل ۱۰۰ گرم بامیه‌ی خام ۳۳ کالری دارد و حاوی مواد مغذی زیر است:
۱/۹ گرم پروتئین
۰/۲ گرم چربی
۷/۵ گرم کربوهیدرات
۳/۲ گرم فیبر
۱/۵ گرم قند
۳۱/۳ میلی‌گرم ویتامین K
۲۹۹ میلی‌گرم پتاسیم
۷ میلی‌گرم سدیم
۲۳ میلی‌گرم ویتامین C
۰/۲ میلی‌گرم تیامین (ویتامین B1)
۵۷ میلی‌گرم منیزیم
۸۲ میلی‌گرم کلسیم
۰/۲۱۵ میلی‌گرم ویتامین B6
۶۰ میکروگرم اسید فولیک (ویتامین B9)
۳۶ میکروگرم ویتامین A
البته بامیه مقادیر اندکی آهن، نیاسین (نوعی ویتامین B3)، فسفر و مس را هم در خود جای داده است.
از طرفی دیگر، بامیه منبعی غنی از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی است. میوه‌ی کامل بامیه شامل غلاف و دانه‌ها حاوی انواع ترکیبات آنتی‌اکسیدانی از جمله فنول‌ها و زردینه‌ها مانند کاتچین و کوئرستین است. به باور دانشمندان این ترکیبات می‌توانند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهند و خواص ضدمیکروبی و ضدالتهابی داشته باشند.
فواید مصرف بامیه
رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله چاقی، دیابت و بیماری‌های قلبی-عروقی را کاهش دهد. همچنین لیزاب موجود در بامیه می‌تواند به دفع سموم از بدن کمک کند.
مواد مغذی موجود در بامیه می‌توانند برای حفظ سلامتی و پیشگیری از ابتلا به برخی بیماری‌ها هم مفید باشند. فواید بامیه عبارتند از:
درمان سرطان
بامیه، بادام زمینی، حبوبات و غلات حاوی نوعی پروتئین به نام لکتین هستند.
در سال ۲۰۱۴ پژوهشگران از لکتین موجود در بامیه برای درمان سلول‌های سرطان پستان در انسان استفاده کردند. در این پژوهش لکتین موجود در بامیه رشد سلول‌های سرطانی را تا ۶۳ درصد کاهش داد و ۷۲ درصد از سلول‌های سرطانی را از بین برد.
همچنین بامیه منبعی غنی از اسید فولیک (ویتامین B9) است. پژوهشی در سال ۲۰۱۶ نشان داد که اسید فولیک می‌تواند در پیشگیری از ابتلا به سرطان پستان مؤثر باشد. به علاوه اینکه کمبود اسید فولیک می‌تواند خطر ابتلا به انواع سرطان از جمله سرطان دهانه‌ی رحم، پستان، لوزالمعده و ریه را افزایش دهد.
البته شواهد علمی تأیید نمی‌کنند که مصرف مکمل‌های حاوی اسید فولیک خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد. همچنین برخی از دانشمندان بر این باورند که دریافت بیش از حد اسید فولیک می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی را تقویت کند. از آن‌جا که بعید است از طریق رژیم غذایی اسید فولیک را به میزان بیش از اندازه دریافت کرد، باید اسید فولیک مورد نیاز بدن را با مصرف مواد غذایی مانند بامیه تأمین کرد.
اهمیت اسید فولیک در دوران بارداری و شیردهی
دریافت اسید فولیک به میزان کافی در پیشگیری از بروز مشکلات برای جنین در دوران بارداری اهمیت دارد. کمبود اسید فولیک در دوران بارداری می‌تواند منجر به سقط جنین یا ایجاد اختلالات مادرزادی برای کودک شود. یکی از این اختلالات عارضه‌ای به نام مهره‌شکاف است.
کارشناسان تغذیه توصیه می‌کنند که افراد بزرگسال روزانه ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک دریافت کنند اما زنان در دوران بارداری و شیردهی باید دریافت اسید فولیک را به بیشتر از این مقدار افزایش دهند.
کنترل دیابت
در سال ۲۰۱۱ پژوهشگران برای درمان موش‌های مبتلا به دیابت پودری را استفاده کردند که از پوست و دانه‌های بامیه تهیه شده بود.
تقریباً بعد از یک ماه، موش‌هایی که این پودر را مصرف کرده بودند در مقایسه با موش‌هایی که مصرف نکرده بودند، میزان قند و چربی خون کمتری داشتند. البته برای تأیید این اثربخشی در انسان باید پژوهش‌های بیشتری انجام شود.
در سال ۲۰۱۹ پژوهش‌هایی که روی جوندگان انجام شده بود مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی اثربخشی بامیه به عنوان یک عامل ضددیابت را تأیید کرد. از آن‌جا که گمان می‌رود بامیه یک ماده‌ی غذایی با خواص دارویی باشد، افرادی که این بررسی را انجام دادند از پژوهشگران درخواست کردند تا پژوهش‌های بیشتری در این زمینه انجام شود.
پیشگیری از بیماری‌های قلبی
بر اساس گزارش‌های علمی معتبر، مصرف مواد غذایی سرشار از فیبر می‌تواند به کاهش سطوح مضر کلسترول خون کمک کند.
مصرف مواد غذایی سرشار از فیبر خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، چاقی، دیابت و بروز سکته‌ی مغزی را کاهش می‌دهد. همچنین افزایش مصرف فیبر می‌تواند به کند شدن روند پیشرفت بیماری در بیماران قلبی کمک کند.
کارشناسان تغذیه توصیه می‌کنند که دریافت هر ۱۰۰۰ کالری باید با مصرف ۱۴ گرم فیبر همراه باشد. بر اساس توصیه‌ی کارشناسان، مصرف روزانه‌ی فیبر در بزرگسالان باید بر اساس فهرست زیر باشد:
زنان بین ۱۹ تا ۵۰ سالگی: ۲۵ تا ۲۸ گرم در روز
مردان بین ۱۹ تا ۵۰ سالگی: ۳۰ تا ۳۴ گرم در روز
زنان بعد از ۵۰ سالگی: ۲۲ گرم در روز
مردان بعد از ۵۰ سالگی: ۲۸ گرم در روز
نیاز روزانه‌ی کودکان و نوجوانان به فیبر با توجه به سن و جنس آن‌ها متفاوت است.
برای مصرف فیبر به اندازه‌ی کافی، باید مواد غذایی سرشار از فیبر مانند سبزیجات، میوه‌ها، حبوبات و غلات کامل را به رژیم غذایی خودتان اضافه کنید.
پیشگیری از پوکی استخوان
ویتامین K نقش مهمی در استخوان‌سازی و لخته شدن خون ایفا می‌کند.
مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین K می‌تواند به استحکام استخوان‌ها و پیشگیری از بروز شکستگی‌ها کمک کند. بامیه، برگ چغندر، اسفناج و شابانک همگی منبعی غنی از کلسیم و ویتامین K هستند.
درمان مشکلات گوارشی و بیماری‌های دستگاه گوارش
فیبرهای خوراکی به حفظ سلامت دستگاه گوارش و جلوگیری از یبوست کمک می‌کنند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند در افرادی که فیبر بیشتری مصرف می‌کنند احتمال ابتلا به سرطان روده‌ی بزرگ به میزان زیادی کاهش پیدا می‌کند.
در طب سنتی چین به مردم توصیه می‌شود برای پیشگیری از تحریک‌پذیری و بیماری‌های التهابی دستگاه گوارش عصاره‌ی بامیه به غذاها اضافه کنند. خواص ضدمیکروبی و ضدالتهابی بامیه می‌تواند به پیشگیری از مشکلات گوارشی کمک کند.
علاوه بر این، رژیم غذایی حاوی فیبر باعث کاهش اشتها می‌شود و از این طریق به کاهش وزن هم کمک می‌کند.
عوارض احتمالی
زیاده‌روی در مصرف بامیه می‌تواند تأثیرات منفی داشته باشد و ممکن است بعضی افراد با موارد زیر مواجه شوند:
مشکلات گوارشی: بامیه حاوی نوعی کربوهیدرات به نام فروکتان است. در افراد مبتلا به بیماری‌های روده، مصرف فروکتان می‌تواند باعث اسهال، نفخ و دل‌پیچه بشود.
سنگ کلیه: بامیه سرشار از اگزالات است و شایع‌ترین نوع سنگ کلیه از کلسیم اگزالات تشکیل می‌شود. در افرادی که سابقه‌ی سنگ کلیه دارند، مصرف مواد غذایی سرشار از اگزالات مانند بامیه و اسفناج می‌تواند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد.
التهاب: بامیه حاوی نوعی ترکیب سمی به نام سولانین است که می‌تواند در برخی افراد باعث بروز درد و التهاب در ناحیه‌ی مفاصل بشود و حتی التهاب مزمن را به دنبال داشته باشد. سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، کنگر فرنگی، بادمجان و بلوبری از مواد غذایی حاوی سولانین هستند.
لخته شدن خون: ویتامین K به لخته شدن خون کمک می‌کند و از آن‌جا که بامیه حاوی مقدار زیادی از این ویتامین است، زیاده‌روی در مصرف بامیه می‌تواند برای افرادی که داروهای ضدانعقاد خون مانند وارفارین مصرف می‌کنند مشکلاتی ایجاد کند. داروهای ضدانعقاد خون از لخته‌شدن نابجای خون جلوگیری می‌کنند. لخته شدن خون در رگ‌ها می‌تواند منجر به سکته‌ی مغزی یا قلبی بشود.
افرادی که داروهای ضدانعقاد خون مصرف می‌کنند یا احتمال لخته شدن خون در آن‌ها وجود دارد، باید در مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین K بیشتر احتیاط کنند.
راهنمای خرید و نگهداری
مردم بامیه را به شکل‌های مختلفی مصرف می‌کنند؛ تازه، خشک، آب‌پز، کبابی، سرخ‌شده و حتی به شکل ترشی. همچنین از بامیه در تهیه‌ی سس و سالاد و پخت سوپ، خورش و خوراک استفاده می‌شود. هنگام خرید بامیه و برای نگهداری آن نکات زیر را رعایت کنید:
*هنگام خرید بامیه‌های سفت‌تر را انتخاب کنید.
*از خرید بامیه‌هایی که غلاف آن‌ها چروکیده، نرم یا تیره است خودداری کنید.
*برای جلوگیری از لیز شدن و کپک زدن بامیه، آن را داخل جامیوه‌ای و در کیسه‌ی کاغذی یا پلاستیکی نگه دارید. البته بامیه‌ها باید کاملاً خشک باشند.
*بامیه‌ها را بیشتر از ۳ یا ۴ روز نگه ندارید و تا قبل از زمان استفاده از شستن آن‌ها خودداری کنید.
نکته‌ی پایانی
برای بیشتر مردم، بامیه هم مانند سایر سبزیجات یک گزینه‌ی مفید و سالم برای اضافه شدن به رژیم غذایی است که باعث تنوع در رژیم غذایی می‌شود. البته مانند هر ماده‌ی غذایی دیگر، باید در مصرف بامیه هم تعادل حفظ شود.
اما از آن‌جا که مصرف بامیه می‌تواند در برخی افراد عوارضی را به دنبال داشته باشد، بهتر است این افراد قبل از مصرف بامیه با پزشک مشورت کنند.