غده تیروئید در جلوی گردن و زیر حنجره قرار دارد و یک غده درون‌ریز است که از سلول‌های خاصی تشکیل شده و هورمون‌هایی را می‌سازد که اطلاعات را به اندام‌ها و بافت‌های بدن منتقل کرده و فرآیندهایی مانند متابولیسم، رشد و خلق و خو را کنترل می‌کنند. تیروکسین (T۴) و تری‌یدوتیرونین (T۳)، هورمون‌های تولیدشده توسط غده تیروئید هستند. اگر سطح تیروکسین پایین باشد، بسیاری از عملکردهای بدن کند می‌شوند. تولید هورمون‌های تیروئید توسط هورمون محرک تیروئید (TSH) که توسط غده هیپوفیز ساخته می‌شود، تنظیم می‌شود.
علائم کم‌کاری تیروئید
هورمون‌های تیروئید بر سیستم‌های چندگانه تأثیر می‌گذارند، بنابراین علائم کم‌کاری تیروئید گسترده و متنوع است. علائم شایع این بیماری معمولاً شامل موارد زیر است:
خستگی، افزایش وزن، عدم تحمل سرما، کاهش ضربان قلب، درد مفاصل، گرفتگی عضلات و ضعف، یبوست، خشکی پوست، ریزش و نازک شدن موها، قاعدگی دردناک، کلسترول بالا، تورم صورت، پاها و دست‌ها، بی‌خوابی، عدم تعادل و هماهنگی، کاهش میل جنسی، عفونت‌های مکرر ادرار و دستگاه تنفسی، کم خونی، افسردگی و... .
کم‌کاری تیروئید به کندی ایجاد می‌شود و علائم آن ممکن است در درازمدت نادیده گرفته شوند. بهترین راه برای تشخیص دقیق این بیماری، انجام آزمایش خون است.
علل کم‌کاری تیروئید
اگر غده تیروئید به درستی کار نکند، یا اگر غده تیروئید به درستی توسط هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز تحریک نشود، کم‌کاری تیروئید ممکن است رخ دهد. شایع ترین علت کم‌کاری تیروئید، «تیروئیدیت هاشیموتو» است که به نام تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن یا تیروئیدیت خود ایمنی نیز شناخته می‌شود. تیروئیدیت هاشیموتو یک بیماری خود ایمنی است، اختلالی که در آن سیستم ایمنی به سلول‌ها و اندام‌های بدن حمله می‌کند. این وضعیت باعث می‌شود که سیستم ایمنی به غده تیروئید حمله کند و منجر به التهاب و اختلال در توانایی آن در تولید هورمون‌های تیروئیدی شود.
آسیب خارجی به غده تیروئید، کمبود ید در رژیم غذایی و جذب کم ید توسط بدن، کمبود هورمون محرک غده تیروئید، علل مادرزادی مثل نداشتن غده تیروئید، ژنتیک، مصرف بیش از حد داروهای ضدتیروئید برای درمان پرکاری تیروئید، قرارگرفتن در معرض اشعه و درمان با ید رادیواکتیو از دیگر علل کم‌کاری تیروئید هستند.
درمان
کم‌کاری تیروئید را می‌توان به طور معمول با عمل به توصیه‌های پزشک و مصرف دارو مدیریت کرد. برخی از درمان‌های طبیعی مانند پیروی از رژیم غذایی سالم نیز برای درمان کم‌کاری تیروئید توصیه شده‌اند. مبتلایان به این بیماری باید از یک رژیم غذایی متنوع و متعادل پیروی کنند که چربی یا سدیم بالایی نداشته باشد.
سلنیوم: سلنیوم برای افراد مبتلا به برخی از انواع مشکلات تیروئید مفید است. تحقیقات نشان می‌دهد کمبود این ریزمغذی ممکن است پیامدهای نامطلوبی برای سلامت غده تیروئید به همراه داشته باشد. مکمل‌های سلنیوم را حتماً تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه مصرف کنید.
ویتامین D: کمبود این ویتامین با شدت بیماری هاشیموتو مرتبط است. برای دستیابی به سطوح مفید ویتامین D در خون توصیه می‌شود مکمل‌ها و مواد غذایی غنی از این ویتامین را مصرف کنید.
پروبیوتیک‌ها: برخی از افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید ممکن است تغییراتی در روده کوچک داشته باشند، این تغییر معمولاً کم‌کاری تیروئید را به همراه دارد و باعث افزایش رشد باکتری‌های روده و در نهایت علائم مزمن دستگاه گوارش مانند اسهال می‌شود. مکمل‌های پروبیوتیک حاوی باکتری‌های مفیدی هستند که می‌توانند به سلامت معده و روده کمک کنند. مواد غذایی و نوشیدنی‌های تخمیر شده مانند کفیر، برخی پنیرها و ماست نیز حاوی پروبیوتیک‌های مفید هستند.
ید: ید برای تولید هورمون‌های تیروئید ضروری است. کمبود ید می‌تواند باعث کم‌کاری تیروئید و مصرف بیش از حد ید می‌تواند منجر به تشدید هیپوتیروئیدیسم در افرادی شود که این بیماری را دارند.
تیروکسین مصنوعی: برای جبران کمبود این هورمون در بدن، پزشکان معمولاً تیروکسین مصنوعی را تجویز می‌کنند، دارویی که مشابه هورمون T۴ است.
ریسک فاکتورها
به غیر از برخی اختلالات و داروها، سایر عوامل خطر برای کم‌کاری تیروئید عبارتند از:
بیماری‌های خود ایمنی: اگر افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند سندرم ترنر (نوعی ناهنجاری کروموزومی) یا بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید باشند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اختلال تیروئید قرار دارند.
سن و سابقه خانوادگی: خطر کم‌کاری تیروئید در افراد با سابقه خانوادگی بیماری تیروئید و افراد بالای ۶۰ سال بیشتر است. این بیماری بیشتر در زنان میانسال شایع است، اما احتمال بروز آن در هر سنی وجود دارد.
بارداری: در برخی موارد، بارداری می‌تواند دلیل کم‌کاری تیروئید باشد. افزایش نیاز به متابولیسم در دوران بارداری منجر به افزایش نیاز به تیروئید می‌شود. اگر کم‌کاری تیروئید در دوران بارداری رخ دهد، معمولاً به دلیل تیروئیدیت هاشیموتو است. این وضعیت بین ۳ تا ۵ نفر از هر ۱۰۰۰ زن باردار را در دوران بارداری تحت تأثیر قرار می‌دهد.
کم‌کاری تیروئیدِ کنترل‌نشده خطر سقط جنین، زایمان زودهنگام و افزایش فشار خون در اواخر بارداری را افزایش می‌دهد، هم‌چنین می‌تواند بر رشد و سرعت رشد مغز تأثیر بگذارد.