کاشانیان: از شایع‌ترین نوع بیماری استخوان می‌توان به پوکی استخوان اشاره کرد. افرادی که دچار پوکی استخوان هستند، خطر شکستگی استخوان افزایش می‌یابد. بیشتر زنان بالای ۵۰ سال در طول عمر خود دچار شکستگی‌های لگن، مچ دست و یا مهره (استخوان‌های ستون فقرات) می‌شوند. شکستگی‌های ستون فقرات شایع‌ترین نوع شکستگی هستند. پوکی استخوان زمانی ایجاد می‌شود که تراکم استخوان کاهش یابد. در واقع بدن بافت استخوانی بیشتری را بازجذب کرده و کمتر آن را جایگزین می‌کند. در نتیجه استخوان‌ها قدرت خود را از دست داده و راحت‌تر دچار شکستگی می‌شوند. اکثر مردم تا زمانی که شکستگی رخ ندهد متوجه پوکی استخوان خود نمی‌شوند، زیرا معمولاً هیچ علامت قابل توجهی وجود نداشته و با روندی بسیار آرام پیش می‌رود.
پوکی استخوان می‌تواند تمام زنان و مردان را از هر نژادی درگیر کند؛ اما شیوع این بیماری در بین زنان (به‌خصوص زنان یائسه) بسیار بیشتر از مردان است. تاکنون هیچ روش درمانی موثری برای پوکی استخوان به وجود نیامده است.
علائم پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان به کندی ایجاد می‌شود و ممکن است فرد تا زمانی که پس از یک حادثه جزئی مانند زمین خوردن، دچار شکستگی یا ترک خوردگی استخوان نشود، از ابتلا به آن اطلاعی نداشته باشد. در بیشتر موارد، افراد مبتلا به پوکی استخوان تا زمانی که دچار شکستگی نشوند، نمی‌دانند که به این بیماری مبتلا هستند. در موارد شدیدتر، حتی سرفه یا عطسه می‌تواند باعث شکستگی استخوان‌های پوک شود. شکستن استخوان‌ها پس از زمین خوردن سبک یکی از نشانه‌های پوکی استخوان است.
برخی از علائم اولیه پوکی استخوان عبارتند از:
• عقب رفتن لثه
• کوتاه شدن قد
• ناخن‌های ضعیف و شکننده
• قدرت کم در بلند کردن اجسام حتی سبک
علت پوکی استخوان چیست؟
استخوان‌ها به طور دائمی خود را بازسازی می‌کنند. درواقع بدن سریع‌تر از اینکه استخوان قدیمی را تجزیه کند، استخوان جدید را می‌سازد و توده استخوانی افزایش می‌یابد. پس از ۲۰ سالگی، این روند کند می‌شود و اکثر افراد در سن ۳۰ سالگی به اوج توده استخوانی خود می‌رسند. با افزایش سن، توده استخوانی سریع‌تر از آنچه که ایجاد می‌شود، از بین می‌رود. میزان احتمال ابتلا به پوکی استخوان تا حدی به میزان توده استخوانی در جوانی بستگی دارد. حداکثر توده استخوانی تا حدی ارثی است و بر اساس نژاد نیز متفاوت است. هر چه اوج توده استخوانی شما بیشتر باشد، بانک استخوانی بیشتری دارید و با افزایش سن، احتمال ابتلا به پوکی استخوان کمتر می‌شود.
عوامل خطرساز پوکی استخوان
۱- نداشتن دوره‌های قاعدگی برای مدت زمان طولانی
۲- سابقه خانوادگی پوکی استخوان
۳- افراط در نوشیدن الکل
۴- وزن کم بدن
۵- سیگار کشیدن
۶- اختلال غذا خوردن، مانند بی‌اشت‌هایی عصبی
تست‌ها و آزمایشات برای تشخیص پوکی استخوان
اسکن دگزا (DEXA) یک تصویربرداری با دوز پایین اشعه ایکس است که تراکم مواد معدنی در استخوان‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش معمولا تراکم استخوان‌های ستون فقرات و لگن را اندازه گیری می‌کند. اهداف پزشک شما از این آزمایش عبارتند از:
• تشخیص از دست دادن استحکام استخوان و پوکی استخوان
• پیش بینی خطر ابتلاء به شکستگی استخوان در آینده
• مشاهده تاثیرات درمانی دارو‌ها بر پوکی استخوان
تصاویر اشعه ایکس ساده از ستون فقرات یا لگن ممکن است شکستگی و یا فروپاشی استخوان ستون فقرات را نشان دهد اما تصاویر اشعه ایکس از سایر استخوان‌ها، قادر به پیش بینی بسیار دقیق احتمال ابتلاء شما به پوکی استخوان نیست. در حال حاضر یک تصویربرداری جدید اشعه ایکس با دوز اشعه پایین از ستون فقرات، موسوم به ارزیابی شکستگی مهره‌ای (VFA) موجود است که اغلب با دستگاه دگزا برای شناسایی بهتر شکستگی‌های بدون علامت انجام می‌شود. اگر پزشک احتمال می‌دهد که علت پوکی استخوان شما یک عارضه پزشکی است، ممکن است برای شما آزمایشات خون و ادرار تجویز کند.
راه‌های پیشگیری از پوکی استخوان در خانم‌ها
انجام ورزش منظم با تمرینات سبک مثل: راه رفتن یا آهسته دویدن، رقصیدن، بلند کردن وزنه، ورزش‌های راکتی و استفاده از دستگاه‌های مقاومتی.
به گزارش اقتصاد ۲۴ ، مصرف ویتامین دی به قدر کافی بسیار مهم است. توصیه می‌شود که روزانه ۴۰۰ واحد و نه بیشتر از ۸۰۰ واحد ویتامین دی مصرف کنید. جذب ویتامین دی از طریق موادغذایی ممکن است کمی دشوار باشد. منابع اصلی ویتامین دی شامل: شیر غنی شده (۱ فنجان حاوی ۱۰۰ واحد ویتامین دی)، زرده تخم مرغ (حاوی ۲۵ واحد) و ماهی چرب (میزان ویتامین دی در ماهی متغیر است) هستند. قرار گرفتن در نور آفتاب باعث تولید ویتامین دی در پوست می‌شود، اما تاثیر آن بدلیل استفاده از کرم ضدآفتاب خنثی می‌شود. بیشتر افراد به مکمل ویتامین دی نیاز دارند تا بتوانند ویتامین دی را بقدرکافی جذب کنند. اکثر مولتی ویتامین‌ها حاوی ۴۰۰ واحد ویتامین دی هستند
توصیه می‌شود تا افراد در سن ۵۰ سالگی روزانه ۱۰۰۰ میلی گرم کلسیم و در سن بالاتر از ۶۵ سالگی روزانه ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی گرم کلسیم مصرف کنند. طبق دستورالعمل رژیم غذایی، مصرف کلسیم موجب حفظ سلامت استخوان می‌شود.
بهترین روش‌های جلوگیری از پوکی استخوان
به گزارش اقتصاد ۲۴ ، پوکی استخوان یک بیماری جدی است و بسیاری از افراد را درگیر خود می‌کند. به نوشته مجله مراقبت‌های پزشکی Piedmont، این بیماری در یک سال، باعث ایجاد بیش از ۷۰۰ هزار شکستگی مهره و ۳۰۰ هزار شکستگی مفصل ران می‌شود.
هرچند درمان پوکی استخوان کاری سخت و زمان‌بر است، اما خوشبختانه راه‌های زیادی برای جلوگیری از پوکی استخوان توسط متخصصان این حوزه توصیه می‌شود. این کار‌ها به تقویت و بهبود سلامت استخوان‌ها کمک می‌کنند و جلوی بروز عوارض جدی‌تر و خطرناک‌تر این بیماری را می‌گیرند. بهترین راه‌های جلوگیری از پوکی استخوان عبارتند از:
۱- مصرف کلسیم: یک گام مهم و اساسی برای بهره‌مندی از استخوان‌های سالم و قوی، داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل و سرشار از کلسیم است. اگر کلسیم کافی در خون وجود نداشته باشد، بدن کلسیم مورد نیاز خود را از استخوان‌ها دریافت می‌کند؛ بنابراین اطمینان از وجود کلسیم کافی در رژیم غذایی راهی مهم برای حفظ تراکم استخوان‌هاست.
۲- مصرف ویتامین D۳: ویتامین D از جمله ضروری‌ترین ویتامین‌ها برای حفظ تراکم استخوان و جلوگیری از پوکی استخوان است. ویتامین D از آن جهت اهمیت دارد که جذب کلسیم موجود در غذا را برای بدن راحت‌تر می‌کند. ما بیشتر ویتامین D موردنیاز خود را از طریق نور خورشید به دست می‌آوریم. البته تاثیرگذاری این راه بیشتر از هرچیز به نوع پوست و موقعیت جغرافیایی محل زندگی بستگی دارد.
۳- ورزش منظم: انجام منظم ورزش باعث تقویت عضلات و بهبود تراکم استخوان می‌شود. تمریناتی مانند رقص، پیاده‌روی، راه رفتن روی تردمیل و ایروبیک از جمله ورزش‌هایی هستند که به استخوان‌سازی و استحکام آن‌ها کمک می‌کنند. این تمرینات نمی‌توانند پوکی استخوان را درمان کنند، اما برای جلوگیری از آن بسیار مهم هستند.
۴- تغییر سبک زندگی: داشتن یک سبک زندگی سالم تا حد زیادی به جلوگیری از پوکی استخوان کمک می‌کند. توصیه‌های کلی پزشکان برای تغییر سبک زندگی شامل موارد زیر است:
• ترک سیگار: تراکم استخوان در افراد سیگاری کمتر از افراد غیرسیگاری است. با ترک سیگار می‌توانید از بروز پوکی استخوان جلوگیری کنید.
• آفتاب گرفتن: قرار گرفتن در معرض نور آفتاب برای تولید ویتامین D ضروری است. اما توصیه می‌شود اقدامات لازم برای آفتاب گرفتن و پیشگیری از سرطان پوست را انجام دهید.
• عدم مصرف الکل: مصرف زیاد الکل خطر پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.
• محدود کردن نوشیدنی‌های کافئین‌دار: کافئین بیش از حد می‌تواند بر میزان جذب کلسیم در بدن تاثیر بگذارد. توصیه می‌شود روزانه بیش از ۲ تا ۳ فنجان نوشیدنی کافئین دار ننوشید.
۵- مصرف قرص جلوگیری از پوکی استخوان: به گزارش انجمن روماتولوژی ایران، دارو‌ها و آمپول‌هایی وجود دارند که می‌توانند از بروز پوکی استخوان جلوگیری کرده یا حتی آن را درمان کنند. مصرف این دارو‌ها تنها با توصیه و تجویز پزشک مجاز است. بیس فوسفونات‌ها معمولا اولین انتخاب برای درمان پوکی استخوان هستند. آلندرونات و ریزودرنات از جمله این قرص‌ها هستند که باید هفتگی یا ماهانه مصرف شوند.
۶- تغذیه مناسب برای جلوگیری از پوکی استخوان: برای تقویت استخوان‌ها و جلوگیری از پوکی استخوان می‌توانید از رژیم غذایی، مکمل‌ها یا ترکیب هر دو استفاده کنید. البته متخصصان داشتن یک رژیم غذایی مناسب را به مصرف مکمل‌ها ترجیح می‌دهند؛ چرا که غذا‌ها منبع کامل‌تری نسبت به مکمل‌ها هستند. به‌عنوان مثال شیر، ماست، پنیر و سایر محصولات لبنی علاوه بر داشتن مقدار زیادی کلسیم، سرشار از سایر مواد مغذی اصلی برای سلامت استخوان‌ها مانند فسفر و پروتئین نیز هستند.
درمان پوکی استخوان با طب سنتی
* اصلی‌ترین روش درمان پوکی استخوان با طب سنتی و خانگی، مصرف لبنیات و بخصوص شیر است. شیر منبع غنی کلسیم بوده و برای جبران کلسیم و ویتامین D بدن بسیار مفید است. مصرف روزانه یک لیوان شیر به تمامی افراد توصیه می‌شود. همچنین افرادی که به پوکی استخوان دچار هستند، می‌بایست، به صورت روزانه از منابع اصلی و مکمل کلسیم همچون ماست، شیر، دوغ، کره، کشک و ... استفاده کنند. استفاده از این روش می‌تواند از شما در برابر سایر بیماری‌ها نیز محافظت کرده و نیاز شما به دریافت مکمل‌های دارویی را کاهش دهد.
* یکی دیگر از روش‌های درمان پوکی استخوان با طب سنتی، استفاده از دانه گزنه و دمنوش آن است. گزنه سرشار از ویتامین D است. همانطور که می‌دانید ویتامین D اصلی‌ترین ویتامین برای استحکام استخوان‌ها بوده و وجود میزان مناسبی از آن در بدن، از ابتلا شما به پوکی استخوان جلوگیری می‌کند.
* سنجد یکی از مشهورترین گیاهان دارویی در طب سنتی است که برای اهداف درمانی بسیاری از آن استفاده می‌شود. این میوه پر خواص حاوی آنتی اکسیدان‌های قدرتمند، ویتامین ث، ترکیبات ضد التهاب و کلسیم و مواد معدنی است، به همین دلیل مصرف آن به بیمارانی که از درد مفاصل و پوکی استخوان رنج می‌برند توصیه می‌شود. در حقیقت خواص اصلی سنجد در هسته آن نهفته است و حتما باید همراه با هسته خورده شود. در نتیجه سویق سنجد که در واقع پودر سنجد به همراه هسته آسیاب شده آن است می‌تواند بهرین گزینه برای استفاده از سنجد و بهره مندی از خواص بی‌نظیر آن باشد.