کاهش وزن
کسانی که کمتر از حد مورد نیاز بدنشان میخوابند، تعادل هورمونیشان به هم میخورد و در نتیجه گرفتار مشکلات زیر میشوند:
افزایش اشتها
علاقه به غذاهای کالری بالا
تمایل به رفتارهای تکانشی (از جمله غذا خوردن زیاد یا میل بیدلیل به خوردن غذا وقنی نیازی به انرژی آن ندارند)
احتمال دارد بگویید: «کسی که کمتر میخوابد، بیشتر بیدار است و قاعدتاً فعالیت فیزیکی بیشتری دارد. پس واقعاً هم به کالری بیشتری نیاز خواهد داشت.»
این حرف شما درست است. اما میزان کالری ناشی از خوردن غذا، اغلب خیلی بیشتر از این نیاز اضافه است.
پس میتوان گفت یکی از عوارض کم خوابی، افزایش وزن است.
عصبانی شدن
کم خوابی باعث افزایش تحریک پذیری، عصبانی شدن و رفتارهای تهاجمی است. تحقیقات نشان میدهد کسانی که کم خوابی یا بی خوابی را تجربه کردهاند، در مواجهه با رفتارهای منفی و نامطلوب (مثلاً اینکه یک نفر در میانهی کار، حواس شما را پرت کند) واکنشهای بزرگتری نشان میدهند وبه سادگی از کوره در میروند
بروز مشکلات متعدد بینایی
مطالعاتی که در این زمینه انجام شده نشان میدهد بی خوابی میتواند عوارض زیر را در سیستم بینایی به همراه داشته باشد:
محدود شدن حوزهی دید
تار شدن دید
دوگانهبینی
هر چه مدت زمان نخوابیدن شما افزایش یابد، خطاهای بیناییتان هم افزایش خواهد یافت.محرومیت از خواب میتواند به بروز توهم و مشاهده تصاویر و رویدادهای غیرواقعی هم منجر شود
افزایش ریسک بیماریهای قلبی
بیخوابی طولانی میتواند فشار خون را بالا ببرد.
آزمایش نشان میدهد کسانی که ۸۸ ساعت متوالی بیدار ماندهاند، افزایش قابل توجه فشار خون را تجربه کردهاند. البته احتمالاً این خبر برای شما چندان نگرانکننده نیست. چون بعید است در زندگی، موارد زیادی پیش بیاید که مجبور شوید تا این حد بیدار بمانید.
اما نکات منفی دیگری هم وجود دارد که در کم خوابی های متعارفتر هم دامن ما را میگیرد. از جمله اینکه:کسانی که به جای هشت ساعت، چهار ساعت میخوابند هم، ضربان قلب بالاتری دارند.
تمرکز گروه پروتئینهای C-Reactive در کسانی که به صورت کامل از خواب محرومند یا فرصت خواب کامل را ندارند، افزایش مییابد. این پروتئینها، از جمله شاخصهایی هستند که احتمال بروز بیماریهای قلبی را نشان میدهند.
کاهش توانایی یادگیری
تحقیقات نشان میدهد که حتی تغییر ساعت شروع مدرسه از ساعت هفت و نیم به هشت و نیم، میتواند تغییرات مثبتی در یادگیری ریاضی و مهارت خواندن ایجاد کند.اما بحث به مدرسه و درس و مشق، محدود نیست. حافظه کوتاه مدت، یکی از ابزارهای مهم و حیاتی در یادگیری ما انسانها است و کم خوابی میتواند موجب کاهش کارایی حافظه کوتاه مدت شود.در یک تحقیق، از افراد مختلف خواسته شد که کلماتی را که روز قبل به آنها نشان داده شده بود، به یاد بیاورند. آنهایی که کم خوابی داشتند، در این کار ضعیفتر عمل کردند.
سردد
کند شدن ذهن
ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
ریسک پذیری اقتصادی
کاهش اثربخشی واکسنها
و دیابت نیز از دیگر تبعات کم خوابی است
پس با فواید کم خوابی چه کنیم؟
بسیاری از ما چنین میشنویم که کم خوابی فواید بسیاری هم دارد و بعضی افراد موفق هم از دو یا سه یا چهار ساعت خواب در شبانه روز صحبت میکنند.
اول از همه به خاطر داشته باشید که برخی از عوارض کم خوابی در بلندمدت بروز پیدا میکنند. پس اگر کسی به شما گفت من کم میخوابم و هیچ مشکلی هم برایم پیش نیامده، حتی به فرض اینکه ادعایش واقعاً درست باشد، باز هم نمیتوانید نتیجه بگیرید که هیچ مشکلی برایش به وجود نخواهد آمد.
بهتر است ما به جای کاهش ساعت خواب خود، ساعات بیداریمان را بهتر مدیریت کنیم و کارایی و اثربخشی فعالیتهایمان را افزایش دهیم.
هر چقدر بیشتر برای برنامه ریزی و انضباط شخصی وقت بگذارید، از ساعات بیداری خود بهتر استفاده خواهید کرد و نیاز شما به کاهش ساعت خواب، کمتر خواهد شد.
با توجه به عوارض کم خوابی در کودکان، منطقی است والدین این عادت را به کودکان خود نیز بیاموزند که کارهای عقبافتاده (مثلاً تمرینهای درسی یا مطالعهی درس برای امتحان) را با کم خوابی جبران نکنند و به جای آن، برنامه ریزی درسی و نظم شخصی بهتری داشته باشند.
وقت گذاشتن برای برنامه ریزی روزانه، همچنین اولویت بندی کارها و داشتن جدول برنامه ریزی هفتگی میتواند شما و فرزندانتان را از کاهش ساعت خواب بینیاز کند.