به گزارش محیانیوز، بیشتر والدین در باور رایج خود معتقد هستند که فراهم آوردن تعداد زیادی از اسباب‌بازی‌های مختلف برای کودکان خود نقش مفیدی در رشد شخصی و توسعه تمرکز آن‌ها ایفا می‌کند، حال آن‌که تحقیقات این باور را رد کرده است.
اسباب‌بازی وسیله‌ای محبوب نه تنها در میان کودکان بلکه برای همه افراد در سنین گوناگون به‌شمار می‌رود و حتی تماشای آن از پشت ویترین مغازه‌ها نیز امری جذاب و دلنشین است. منظره دیوارهایی پر از لگو و قفسه‌هایی مملو از انواع ربات‌ها و خانه‌های عروسکی، ماشین‌های بازی و انواع دیگری از اسباب سرگرمی محال است توجه فردی را حتی شده برای چند لحظه به خود جلب نکند و فراموش کردن آن غیرممکن به‌نظر می‌رسد. این حجم از محبوبیت باعث شکل‌گیری این سوال در میان متخصصان و کارشناسان کودکان شده است که یک کودک نوپا به‌طور دقیق برای بازی به چند اسباب‌بازی نیاز دارد، آیا لازم است وسایل بازی متعددی در اختیار وی قرار گیرد و ممکن است که دامنه توجه وی در طول بازی همه این اسباب‌بازی‌ها را در بر می‌گیرد یا خیر؟
رابطه کیفیت بازی و تعداد اسباب‌بازی
تحقیقی جدید با عنوان «توسعه رفتار و رشد نوزادان» به این پرسش‌ها پاسخ داده است. محققان در این بررسی به مطالعه بهترین شرایط ممکن برای بازی و تعامل باکیفیت میان والدین و کودکان نوپا حین بازی پرداختند و کیفیت بازی را در شرایطی مورد آزمایش قرار دادند که در آن اسباب‌بازی‌هایی بسیار کم یا بسیار زیاد در برابر کودکان قرار داشت. مشخص شد که وجود اسباب‌بازی‌های کمتر در برابر کودکان نوپا با تقویت قوه خلاقیت آن‌ها همراه است و باعث می‌شود این کودکان برای مدت طولانی‌تر و به روش‌های خلاقانه‌تری با این وسایل محدود بازی کنند.
محققان این‌گونه نتیجه گرفتند که وقتی تنها تعداد محدودی اسباب بازی در برابر کودک قرار داشته باشد آن‌ها دو برابر زمان بیشتری را صرف کاوش در هر اسباب‌بازی می‌کنند و هر یک از این وسایل بازی خود را در بیش از یک بازی، به شیوه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌دهند. برای مثال یک کودک که تنها عروسکی به شکل میوه موز در اختیار دارد از آن به‌عنوان تلفن استفاده می‌کند.
چرایی تأثیرات منفی اسباب‌بازی‌های زیاد
پیام کلیدی مطالعه انجام‌گرفته این بود که اسباب‌بازی‌های کمتر با بازی باکیفیت‌تر، ایجاد خلاقیت بیشتر و مدت زمان بازی و تعامل طولانی‌تر همراه است. یکی از دلایل موجود برای این یافته این است که وجود اسباب‌بازی‌های بیشتر با حواس‌پرتی راحت‌تر همراه است. این امر باعث می‌شود هر کودک مدت زمان کوتاه‌تری را صرف بازی با هر اسباب‌بازی کند و فرصت لازم برای کاوش عمیق‌تر در هر یک از این وسایل بازی را از دست بدهد. در این زمان بخش عمده‌ای از زمان بازی را والدین هدایت می‌کنند و تعامل کودک در بازی کمتر و کمتر می‌شود.
ساماندهی اسباب‌بازی‌ها و بهبود تمرکز حواس نوزاد
مطالعات قدیمی‌تر نشان داده است که قابل مشاهده بودن اسباب‌بازی‌ها برای نوزادان و قابلیت دسترسی راحت به آن‌ها برای کودکان نوپا به‌واسطه قرار داشتن وسایل بازی در اتاق نشیمن یا فضاهای مشترک خانه‌ها منجر به پرتی حواس نوزادان و کودکان نوپا می‌شود. این یافته از آن جهت قابل درک است که دسترسی بیش از حد کودک به اسباب‌بازی‌های فراوان حتی در یک اتاق بازی باعث می‌شود وی با چالش‌هایی برای تصمیم‌گیری در این‌باره مواجه شود که کدام اسباب‌بازی را بردارد و چگونه با آن بازی کند.
ایجاد تعادل در تمرکز کودکان نوپا نیازمند این است که نوزادان و کودکان نوپا سطح پایینی از توجه پایدار را تجربه کنند و فراهم آوردن اسباب‌بازی‌های زیاد برای آن‌ها، حفظ توجه روی یک اسباب‌بازی را برای آن‌ها دشوارتر می‌کند. این امر در مورد سایر محرک‌های محیطی فراتر از اسباب‌بازی‌ها نیز صدق می‌کند. برای مثال روشن بودن تلویزیون در پس‌زمینه بازی کودکان یا پخش کردن ویدئو در لپ‌تاپ و گوشی همراه و مواردی از این قبیل به اندازه وجود اسباب‌بازی‌های بسیار در اطراف نوزادان و کودکان نوپا باعث ایجاد اختلال در بازی آن‌ها می‌شود. در واقع تحقیقات حاکی از آن است که وجود هرگونه عامل حواس‌پرتی باعث می‌شود کودکان کمتر بازی کنند، کمتر با والدین خود تعامل برقرار کنند و سطح توجه کمتری از خود نشان دهند.
اسباب‌بازی‌ها و تربیت کودکان متمرکز و خلاق
نتایج به‌دست‌آمده از تحقیق حاضر به‌معنای خودداری از خرید اسباب‌بازی‌های جدید برای کودکان نیست، بلکه به این معنی است که والدین باید خرید اسباب‌بازی‌هایی را به‌عنوان یک راه‌حل در نظر بگیرند که قابلیت استفاده به روش‌های مختلف را در طول بازی دارند. حقیقت این است که اسباب‌بازی‌های متنوع براق و ربات‌های جذاب با جلب توجه و ایجاد هیجان در بزرگسالان این فکر را در والدین تقویت می‌کند که کودک آن‌ها به‌طور قطع به آن وسیله نیاز دارد، اما باید توجه داشت که والدین و فرزندان برای شرکت‌های تولید اسباب‌بازی به‌عنوان مصرف‌کننده در نظر گرفته می‌شوند و این شرکت‌ها تمام سعی خود را برای جلب توجه به‌کار می‌برند.
بنابراین کودک تنها یک مصرف‌کننده است و داشتن اسباب‌بازی‌های بیشتر و جدید لزوماً برای وی بهتر که نیست حتی ممکن است بدتر هم باشد. حال آن‌که تلاش برای ایجاد محیطی آزادتر برای بازی با به‌کار بستن اقداماتی هم‌چون خاموش کردن تلویزیون و محدود کردن وسایل بازی با بهبود کیفیت بازی و تعامل کودک همراه است و به‌تدریج باعث رشد و تقویت مهارت‌های بازی و تمرکز کودک می‌شود، چراکه در این شرایط کودک مدت‌زمان بیشتری برای کار با هر یک از اسباب‌بازی‌های خود دارد.
این افزایش تمرکز به مرور باعث می‌شود کودک در آینده، حتی با وجود عوامل زیاد برای پرتی حواس روی بازی خود متمرکز باشد و کم‌کم به‌هم‌ریختگی باعث ایجاد خلاقیت در وی شود. علاوه بر این داشتن اسباب‌بازی‌های کمتر با کاوش‌های عمیق‌تر و کشف اشکال پیچیده‌تر برای بازی با یک وسیله همراه است که همین امر باعث تربیت کودک و حتی خانواده‌ای شادتر و خلاق‌تر همراه است.