حرمت‌الله رفیعی با عنوان دبیر مجمع ملی تشکل‌های گردشگری کشور در نشست خبری که یکشنبه ۲۴ مهرماه با حضور رؤسای تشکل‌های خصوصی از جمله مؤسسه‌های آموزشی و آموزشگاه‌های گردشگری، راهنمایان گردشگری و بومگردیها برگزار شد، با اشاره به اوضاع کشور، اظهار کرد: تظاهرات در کشورهای مختلف اتفاق می‌افتد، مگر ما دخالت کردیم که بیگانه دخالت می‌کند. توقع ما این است سریع‌تر در این‌باره چاره‌اندیشی کنند تا به عامه مردم آسیبی وارد نشود.
سفر داخلی افت نکرد، سفر خارجی ۵۰ درصد کم شد
او سپس با بیان این‌که حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد سفر گردشگران خارجی به ایران لغو شده و سفرهای خروجی ایرانی‌ها هم حدود ۵۰ تا ۶۰ ریزش داشته است، افزود: طبیعی است وقتی خانه‌ای آتش می‌گیرد، اطراف آن ناامن می‌شود، اما موضوع این است که با وجود اتفاقات اخیر، امنیت عمومی در کشور از بین نرفته است.
رفیعی درباره ریزش سفرهای خارجی گفت: با وجود آن‌که برخی سفارتخانه‌ها صدور ویزا را لغو و یا محدود کرده‌اند، اما در اظهاراتی خلاف واقع این موضوع را رد می‌کنند.
رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران همچنین درباره وضعیت سفرهای داخلی، اظهار کرد: بررسی پروازها نشان می‌دهد سفر داخلی با افت مواجه نشده است، بیشتر پروازها پر انجام می‌شود، برای برخی مقاصد، همچون شیراز، اهواز و مشهد صندلی خالی پرواز پیدا نمی‌شود. البته نه این‌که اتفاق خوبی باشد چون محدودیت ناوگان و ظرفیت هوایی همیشه مسأله بوده است.
او همچنین بازارهای گردشگری چین و روسیه را بسیار مستعد دانست و گفت: با توجه به شرایطی که گردشگران روس پیدا کرده‌اند و عرصه کشورهای اروپایی برایشان تنگ شده و کمتر جایی برای سفر دارند، می‌توان آن‌ها را به ایران جذب کرد. البته باید بستر این بازار فراهم شود، نه این‌که مثل جام جهانی و اکسپو فقط درباره آن حرف بزنیم و فرصت آن را از دست بدهیم.]
فرصت جام جهانی از دست رفت
رفیعی با اشاره به فرصتی که در جام جهانی از دست رفته و درایت و اقداماتی که برخی کشورهای منطقه همچون عربستان برای جذب مسافران جام جهانی انجام داده‌اند و در مقابل این خبر اعلام شد که حتی یک مسافر جام جهانی در هتل‌های ایران، اتاق رزرو نکرده است، گفت: با توجه به اتفاقاتی که درباره بلیت تماشاچی‌ها افتاده، پیش‌بینی‌ها بر این است که پشت دروازه ایران بی‌درایتی رخ می‌دهد.
او با اشاره به تورهای جام جهانی که در بازار قیمت آن از ۵۰ تا ۵۰۰ میلیون است، افزود: بررسی کنید توری که ۵۰ میلیون فروخته شده تحت حمایت کجا بوده است. ما می‌توانستیم تورهای جام جهانی را با کیفیت خوب به قیمت ۱۰۰ میلیون تومان اجرا کنیم، اما این آشفته بازار در قیمت تور جام جهانی را چه کسی یا کسانی به وجود آورده است؟ چرا هر بار در جام جهانی باید این مسأله را داشته باشیم!؟ دولت چند جلسه خوب برای جام جهانی برگزار کرد، اما فدراسیون فوتبال همراه نبود.
رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران بیان کرد: برای جام جهانی فوتبال هر حرفی بزنیم خودزنی کرده‌ایم، چون دیگر زمان آن گذشته است. این یک بدنامی برای ایران خواهد بود، اگر نتواند مسافر و تماشاچی واقعی را ببرد یا نتواند به تعهدات خود در برابر تماشاچی عمل کند.
رفیعی بیان کرد: اعتقاد شخصی داشتم در این جام جهانی می‌توانستیم بالا برویم، اگر این اتفاق نیفتد باید مسببان و عوامل آن را به صلابه بکشند.
او اضافه کرد: یک روز آقای کریم باقری ـ فوتبالیست پیشکسوت ـ به انجمن دفاتر خدمات مسافرتی آمد و قرار بود کشتی کروز بیاوریم و همزمان با بازی‌های ایران در جام جهانی، هر شب مراسم ایرانی‌پسند داشته باشیم، اما آنقدر دخالت‌های بی‌جا داشتند که همه برنامه‌ها بهم ریخت.
یکی از بدترین سرویس بهداشتی‌ها در فرودگاه بین‌المللی تهران است
رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران در ادامه به این پرسش که تغییرات لحاظ شده در قانون توسعه ایرانگردی چقدر به حل مشکلات گردشگری کمک کرده است، پاسخ داد: در اولین جلسه‌ای که با آقای ضرغامی ـ وزیر میاث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی داشتم، گفتم که تمام آیین‌نامه‌ها و قوانین گردشگری باید بازنگری شود، چون بدون نظر بخش خصوصی و سلیقه‌ای تنظیم شده است. بر مبنای همین قوانین بود که به سفر هوایی مالیات بستند یا برای سفر خارجی از مردم عوارض می‌گیرند. این عوارض قرار بود فقط در دوران جنگ برقرار باشد، اما استمرار پیدا کرد. یک نفر وقتی می‌خواهد سفر برود نه تنها عوارض خروج را می‌دهد که مالیات هواپیما، فرودگاه، سوخت و شهرداری را هم باید بدهد، با این شرایط انتظار دارند گردشگری ارزان شود.
او اضافه کرد: از محل عوارضی که قرار بود موقتی باشد، اما بیش از ۳۰ سال است ادامه دارد، چه چیزی به فرودگاه‌های بین‌المللی کشور اضافه شده است، گیت جدید ساخته‌اند، سرویس بهداشتی آن را مناسب کرده‌اند؟ فرودگاه بین‌المللی تهران یکی از بدترین سرویس‌های بهداشتی را دارد. این‌ها نقد ما است.
رفیعی گفت: آقای ضرغامی در هفته گردشگری گفتند در یک سال گذشته برنامه‌ریزی می‌کردند، ما امیدواریم از این به بعد برداشت خوبی داشته باشیم. ولی در کل، صنعت گردشگری هنوز به چیزی که می‌خواهد نرسیده است، در واقع ما روی تردمیل راه می‌رویم. به هر حال، امیدواریم نقدهای ما برای دولت شیرین باشد، اگر نقدهای ما را نشنوند یقینا اتفاقی نمی‌افتد.
سال‌ها حرف زدیم، اما ترکیه رکورددار منطقه شد
بخش دوم این نشست به تحولات اخیر مجمع ملی تشکل‌های گردشگری که با اعتراض‌هایی نیز همراه بوده، اختصاص داشت که رفیعی در پاسخ به پرسشی درباره نقش مجمع ملی تشکل‌های گردشگری در بحران‌ها برای حمایت از تشکل‌ها و بخش خصوصی که در سال‌های اخیر به دلیل کرونا و دیگر حوادث، مکرر متضرر شده‌اند، اظهار کرد: این مجمع سال‌هاست که فعالیت دارد، اما جلسات آن مستمر برگزار نمی‌شد و معمولا به فراخور زمان و شاید مشکلات یک تشکیلات جلسه برگزار می‌کرد. معتقدیم مجمع تا الان یک دورهمی بوده و در جایی ثبت قانونی نشده است. در هفته‌های اخیر با توجه به اهدافی که مدنظر داشتیم، ۹ تشکل خصوصی گردشگری که همواره از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به رسمیت شناخته شده و به محافل دعوت می‌شدند را فرا خواندیم تا ضمن اتخاذ رویه جدید، اساسنامه‌ای را تنظیم کنیم و به اصطلاح یک پوست‌اندازی صورت گیرد. اکنون که این مجمع با رأی اکثریت شکل گرفته، جلسات آن را ماهانه و به فرا خور نیاز صنعت برگزار خواهیم کرد. پیگیریم نخستین جلسه را با نمایندگان مجلس و یکی از رؤسای قوا داشته باشیم.
رفیعی ادامه داد: سال‌هاست در گردشگری حرف می‌زنیم، اما چه شده است، کشور ترکیه رکورد ورود گردشگر را پس از محدودیت‌های کرونا را زده است.
دبیر مجمع ملی تشکل‌های گردشگری همچنین گفت: ما به خانه تکانی و زیر میز زنی در بخش خصوصی گردشگری نیاز داریم.
او سپس اظهار کرد: نخستین اقدام این مجمع بازنگری در اساسنامه‌ای است که حدود سال ۹۵ تهیه شده بود. برنامه بعدی این است که مجمع ثبت قانونی شود. به همین خاطر از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درخواست کردیم تشکل‌های قانونی گردشگری را معرفی کند. قصدمان این است که صدای واحدی از بخش خصوصی گردشگری شنیده شود، حق نداریم نگاهمان فقط به صنف خودمان معطوف باشد، باید مجموعه صنعت گردشگری را درنظر بگیریم. با توجه به مداخلات و موازی‌کاری‌های سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها و نهادهای مختلف در امر گردشگری، باید به این مجمع زمان داده شود، پیش‌بینی این است که در شش ماه، انقلابی در تشکل‌های صنفی ایجاد شود.
رفیعی در پاسخ به این پرسش که مجمع ملی تشکل‌های گردشگری که نزدیک به یک دهه عمر دارد، آیا پیش از این ثبت شده بود و با توجه به نظرات مخالفی که درباره تحولات اخیر آن بیان شده، آیا دیگر تشکل‌های خصوصی گردشگری هم معتقد به پوست‌اندازی در تشکیلات خصوصی گردشگری هستند؟ اظهار کرد: البته که میل ندارم بخش خصوصی درگیر چالش شود. این مجمع درحالی تشکیل شده که هر یک از اعضای آن تشکیلات صنفی و جایگاه خود را دارد. از دید بنده این مجمع تا الان یک دورهمی بوده و در هیچ کجا ثبت قانونی نشده و هیچ صورت جلسه‌ای مبنی بر تعیین دبیر نداشته است و تا الان به مقتضای زمان و نیاز تشکیل شده است.
او افزود: ما دست‌کم ۹ تشکل ملی و قانونی گردشگری مورد تایید وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی داریم که شامل تشکیلات صنفی راهنمایان گردشگری، بومگردیها، موسسه‌های آموزشی، انجمن دفاتر خدمات مسافرتی، مجتمع‌های بین‌راهی، جامعه تورگردانان، گردشگری سلامت، هتلداران و گردشگری الکترونیک است. تصمیم و عزم ما هم بر این بود که این مجمع نظم پیدا کند و ثبت شود. سه‌شنبه گذشته به شکل رسمی با حضور نمایندگان هفت تشکل، رأی‌گیری برای انتخاب دبیر جدید این مجمع انجام شد. اعتبار دبیر آن هم یک ساله است و پیشنهادم نیز بر این است که دبیر مجمع ادواری انتخاب شود.
رفیعی یادآور شد: مجمع ملی تشکل‌های گردشگری کشور همان مجمع قبلی است و قصد بر این است ثبت قانونی شود که امید داریم مجمعی فرمایشی نباشد.
مرجعیت بخش خصوصی در صنعت گردشگری زیر سوال است
نیما آذری ـ رئیس انجمن موسسات آموزش گردشگری کشور ـ نیز درباره مجمع ملی تشکل‌های گردشگری ـ گفت: مسایل اجتماعی تاثیر زیادی در گردشگری داشته است، از سه سال قبل صنف آموزش و گردشگری تحت فشار بوده و امروز به اوج رسیده است. با این اوضاع نیاز داریم مجمع ملی صدای همگرای تشکل‌های خصوصی گردشگری باشد.
عضو مجمع ملی تشکل‌های گردشگری همچنین از نگاه‌های جزیره‌ای و دولتی به صنعت گردشگری انتقاد کرد و افزود: گردشگری در تمام دنیا صنعتی خصوصی به شمار می‌آید، اما در ایران به شدت دولتی شده و حاکمیت دولت در تمام تصمیم‌گیری‌ها به حدی زیاد شده که ممکن است مرجعیت از بخش خصوصی گرفته شده است و باید این جایگاه و نگاه پیشران برگردد، این همان وظیفه‌ای است که مجمع ملی تشکل‌های گردشگری به عهده دارد.
آذری همچنین گفت: نقد ما به مجمع سابق این بود که تا کنون در راستای انسجام تشکل‌های گردشگری، پیشران شدن صنعت گردشگری و جلب حمایت در بحران‌ها اقدامی نکرده بود.
دنبال شقاق نیستیم، می‌خواهیم صدای واحد شنیده شود
محسن حاجی‌سعید ـ رئیس هیأت مدیره تشکل حرفه‌ای راهنمایان گردشگری ـ نیز در ادامه این بحث تاکید کرد: ما دنبال این هستیم که به مجمع ملی تشکل‌های گردشگری نظم و انضباط بخشیده شود، در نخستین گام دبیر آن به مدت یک‌سال انتخاب شد. اعتقاد داریم چرخش نخبگان باید اتفاق افتد، هرچند معتقدیم دبیر قبلی مجمع نیز شخصی مؤثر بوده، اما گله ما این بود که جلسات این مجمع مستمر و با حضور همه تشکل‌ها برگزار نمی‌شد؛ در سه سال گذشته، مجمع ملی تشکل‌های گردشگری فقط یک یا دو بار تشکیل جلسه داده بود.
این عضو مجمع ملی تشکل‌های گردشگری همچنین گفت: این مجمع در جایی تاکنون ثبت نشده، چون محمل قانونی آن را نداشته است، اما با بررسی‌های انجام شده در ذیل ماده ۲۵ آیین‌نامه ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه‌بندی و نرخ‌گذاری تأسیسات گردشگری، این محمل قانونی برای ایجاد و جلب حمایت وجود دارد. نگاه ما در درازمدت، ایجاد مجمع حرفه‌ای برای تشکل‌های خصوصی گردشگری است که به دور از برخوردهای جزیره‌ای و با نگاهی پیشران به گردشگری، عمل کند.
او نیز بیان کرد: مجمع ملی تشکل‌های گردشگری بیشتر یک دورهمی بوده که هنوز همان رویه قبلی را دارد. به هر روی، ما با حضور هفت نماینده از بین ۹ تشکل خصوصی که وزارت میراث فرهنگی و گردشگری آن‌ها را تایید کرده است، یک نفر را به عنوان دبیر انتخاب کرده‌ایم تا به این مجمع نظم داده و مطالبات پیگیری شود. درحال حاضر ما نیز قائلم که انتخاب اخیر مجمع، داخلی بوده است.
حاجی‌سعید این توضیح را اضافه کرد که استناد ما به مجوزهای وزارت گردشگری است و البته تاییدیه‌ای که برای تشکل‌های ملی گردشگری صادر شده است. بنا نیست هر تشکلی که ملی نیست برای جمع کردن رأی دعوت کنیم. از طرفی هیچ مبنایی بر ایجاد شقاق نداریم، از همه اعضای مجمع ملی تشکل‌های گردشگری نیز دعوت به حضور و همکاری داریم تا صدای واحدی از بخش خصوصی گردشگری شنیده شود.