کبد زیر قفسه سینه و در سمت راست شکم قرار دارد و یکی از مهم‌ترین اعضای داخلی بدن به شمار می‌رود که وظایف حیاتی زیادی از جمله سم‌زدایی برعهده دارد. البته نقش مهمی در هضم غذا و همچنین دفع مواد سمی موجود در بدن هم دارد. بنابراین اگر به هر دلیلی نتواند در دفع سموم بدن عملکرد خوبی داشته باشد، پیامدهای مختلفی به دنبال خواهد داشت.

سهم کبد در سلامت بدن

به طور کلی می‌توان نقش کبد در سلامت بدن را تصفیه و پالایش مواد زائد در بدن دانست. یعنی تصفیه همه چیزهایی که می‌خوریم، می‌نوشیم، تنفس می‌کنیم یا حتی با پوست ما در تماس هستند، به عهده کبد است.

کبد با تولید صفرا، وظیفه هضم غذا را برعهده دارد و می‌تواند آلاینده‌های هوا، بوی دود سیگار، الکل، مواد مخدر و تمامی داروهای مصرفی را تصفیه کند.

بیماری‌های کبد

بعضی بیماری‌های کبدی می‌توانند ارثی و ژنتیکی باشند؛ به گونه‌ای که فرد با آن‌ها به دنیا بیاید. اما عوامل دیگری هم می‌توانند در بروز آسیب‌های کبدی نقش داشته باشند.

کبد چرب یکی از بیماری‌های مربوط به کبد است که باعث حالتی برگشت‌پذیر از تجمع چربی در سلول‌های کبدی و التهاب کبد می‌شود.

این بیماری معمولاً در افرادی که الکل مصرف می‌کنند بیشتر شایع است. ولی علل دیگری هم مانند دیابت، چاقی و سوء تغذیه دارد. درمان آن هم متمرکز بر مهار اختلالاتی است که زمینه ساز بروز آن هستند. بنابراین کاهش تدریجی وزن در افرادی که دچار اضافه وزن هستند، ورزش روزانه و مصرف مرتب میوه و سبزیجات می‌تواند در درمان آن مؤثر واقع شود.

هپاتیت

هپاتیت نوعی بیماری مربوط به کبد است که منجر به التهاب و تورم کبد می‌شود و به علل مختلف از قبیل مصرفی بعضی داروها، الکل، عوامل بیماری زا همچون ویروس‌ها یا بر اثر اختلالات سیستم ایمنی و…. ایجاد می‌شود.

هپاتیت توسط یکی از شش ویروس هپاتیتی A، B و C ایجاد بیماری می‌کند و راه‌های انتقال آن هم متنوع است.  

نشانه‌های هپاتیت

بیماری هپاتیت همیشه با علائم همراه نیست. یعنی بعضی افراد مبتلا به هپاتیت هیچ علامتی ندارند. اما این بیماری در بعضی افراد دیگر با نشانه‌هایی مانند تغییر رنگ پوست به زردی، سفیدی چشم، کم اشتهایی، استفراغ، خستگی، درد شکم و اسهال می‌شوند که یرقان نامیده می‌شود.  

هپاتیت حاد و مزمن

اگر هپاتیت در عرض شش ماه برطرف شود حاد و اگر بعد از شش ماه بهبودی حاصل نشود هپاتیت مزمن نامیده خواهد شد. البته هپاتیت حاد می‌تواند درمان شود یا به هپاتیت مزمن تبدیل شود.

هپاتیت مزمن نیز ممکن است به سیروز کبدی، نارسایی کبدی و سرطان کبد تبدیل شود.

 هپاتیت A

هپاتیت A جزء هپاتیت‌های ویروسی است که مسری هستند. این بیماری از طریق دست‌های آلوده، خوراکی‌ها و آب آلوده و فرد مبتلا منتقل خواهد شد.

البته این نوع از هپاتیت خفیف است و بسیاری از افراد حتی نمی‌دانند که به آن مبتلا هستند و اغلب توسط خود بدن به سرعت ازبین خواهد رفت. بنابراین رعایت کامل بهداشت خود فرد و مواد غذایی مصرفی او و همچنین نوشیدن آب زیاد به جلوگیری از ابتلا به آن کمک خواهد کرد.

هپاتیت B

هپاتیت B نوعی عفونت کبدی ناشی از ویروس هپاتیت یا HBV است. معمولاً بزرگسالانی که به این نوع هپاتیت مبتلا می‌شوند هیچ یک از علائم خفیف را ندارند.

عفونت HBV می‌تواند حاد یا مزمن باشد. برای این نوع از هپاتیت، درمانی مبنی بر مهار ویروس انجام می‌شود و پزشک با تجویز دارو سعی بر کنترل آن خواهد داشت. البته واکسیناسیون هم می‌تواند راهی برای محفوظ ماندن در برابر هپاتیت A و B باشد.

هپاتیت C

هپاتیت C نوعی از ویروس مسری است که باعث آسیب جدی به کبد، نارسایی کبدی، سرطان کبد و حتی مرگ می‌شود. این هپاتیت در درجه نخست از طریق تماس با خون و سوزن‌های آلوده،رابطه زناشویی محافظت نشده، ویروس اچ آی وی، مصرف کنندگان مواد مخدر و همچنین از مادر به نوزاد منتقل خواهد شد.

پیشگیری از راه‌های انتقال هپاتیت

جلوگیری از راه‌های انتقال انواع هپاتیت به نوع آن بستگی دارد. با توجه به آنکه مهم‌ترین عامل انتقال هپاتیت A مواد غذایی آلوده است، فرآورده‌های دریایی باید از مراکز بهداشتی تهیه وبه خوبی حرارت داده و پخته شوند.

سبزیجات و میوه‌ها هم حتماً باید به خوبی شسته و ضد عفونی شوند. در صورت ابتلا به این بیماری یا تماس با بیمار همه موارد انتقال بیماری و نکات بهداشتی باید رعایت شود.

در مورد هپاتیت B بهتر است افراد در معرض خطر از جمله مبتلایان به ویروس HIV آزمایش هپاتیت B و C بدهند. چون بیماری معمولاً می‌تواند سال‌ها بدون علامت هم پیشرفت کند.

تزریق واکسن هپاتیت B در بدو تولد، دو و شش ماهگی نوزاد ضروری است. اما برای افراد ضعیف مانند مبتلایان به ویروس HIV نیز با توجه به نظر پزشک، واکسن تجویز می‌شود.

در صورت ابتلا به این ویروس، تمام وسایل شخصی بیمار باید مختص خودش باشد و هر وسیله‌ای مانند سرنگ که آلوده به خون می‌شود نیز کاملاً استریل شود.

درمان

برای هپاتیت A درمان قطعی وجود ندارد و تقویت سیستم ایمنی بهترین راهکار است. استراحت کافی، رعایت رژیم غذایی متعادل و مقوی و خودداری از مصرف الکل از جمله مهم‌ترین مواردی است که می‌توان در درمان این نوع از بیماری به آن توجه داشت.

بیماران مبتلا به هپاتیت B حتماً باید به متخصص مراجعه کنند تا با توجه به نوع آن، تحت درمان قرار بگیرند. در واقع این بیماری درمان خانگی ندارد و فرد باید زیرنظر پزشک متخصص درمان شود.

عفونت ناشی از هپاتیت C را هم می‌توان با داروهای ضدویروسی از بین برد. اما در مراحل انتهایی بیماری، ممکن است فرد نیازمند پیوند کبدی باشد. چون برای مقابله با این نوع ویروس هنوز واکسنی ساخته نشده است.

منبع: Healthline