گروه FATF اسفندماه 1398 و پس از آنکه ایران از تصویب برخی لوایح مربوط به پولشویی و اصلاحات لازم در نظام مالی خود خودداری کرد، اعلام کرد که ایران را به فهرست سیاه خود بازگردانده است. همچنین اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال ۱۳۹۹ با بررسی دوباره لوایح گروه ویژه اقدام مالی که با اصرار رییس‌جمهور وقت، حسن روحانی در دستور کار قرار گرفته بود، مخالفت کردند.

اما چرا حضور در لیست خاکستری و سیاه برای کشورها خطرناک است؟ به این علت است که اگر کشوری در لیست خاکستری و سیاه FATF قرار گیرد، شانس ادغام در نظام بانکی جهانی را از دست خواهد داد. این پدیده منجر به کاهش مبادلات تجاری بین‌المللی چه در حوزه بخش خصوصی و چه در بخش کلان مثل فروش نفت خواهد شد و حریم‌های اقتصادی از سوی سایر کشورها و نهادهای مختلف ادامه‌دار می‌شود.

این در حالی است که به تازگی ایران توانست به عنوان عضو ناظر وارد پیمان شانگهای شود. در زمان اعلام این عضویت که حدود 50 روز پیش انجام شد؛ برخی رسانه‌های حامی دولت در کنار اینکه این خبر را یکی از مهم‌ترین دستاوردهای اقتصادی دولت و عاملی برای بهبود وضعیت اقتصاد تحریم‌زده ایران ارزیابی کردند؛ عنوان کردند که عضویت در سازمان شانگهای، موجب خروج خودکار ایران از لیست سیاه FATF خواهد شد، در حالی که تصمیم اخیر گروه اقدام مالی برعکس این موضوع را اثبات کرد.

ایران برای تغییر نوع عضویت خود از ناظر به دایم در سازمان همکاری‌های شانگهای یک فرآیند حداقل دوساله مربوط به پذیرش توافقنامه‌ها مطابق با رویه سازمان را پیش روی خود دارد. به‌طور کلی، هر کشوری که درخواست عضویت دایم در سازمان شانگهای دارد، باید تمام اسناد و دستورالعمل‌های آن را بررسی کرده و در فاصله زمانی چند ماهه به آنها ملحق شود. ایران فرصت دارد تا دسامبر به پنج سند ملحق شود. در واقع ایران متعهد می‌شود از تاریخ دریافت اطلاعیه دبیرخانه سازمان همکاری‌های شانگهای، حداکثر تا اول دسامبر ۲۰۲۲ به منشور، کنوانسیون مبارزه با تروریسم، جدایی‌طلبی و افراط‌گرایی شانگهای مورخ ۱۵ ژوئن ۲۰۰۱ و پروتکل‌های آن ملحق شود.

دور از دسترس شدن احیای برجام

در این راستا، سید حمید حسینی، فعال اقتصادی و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی نیز در مصاحبه‌ای اعلام کرده که حضور ایران در قعر جدول فهرست سیاه FATF، در کنار کره شمالی و دور از دسترس شدن احیای برجام امید عضویت در FATF را از بین برده است.این عضو اتاق بازرگانی در ادامه گفته است: به تازگی عضویت ما در سازمان همکاری‌های شانگهای رسمی شده است و ما باید مورد به مورد قرارداد امضا کنیم، در یکی از بندهای شانگهای آمده است که تمام اعضای شانگهای باید به برجام متعهد باشند که از این لحاظ تعهدی در این سازمان داریم اما اگر نتوانیم مساله FATF را حل کنیم، نمی‌توانیم از امکانات تعامل با این کشورها استفاده کنیم و یکی از پایه‌های توافق بین‌المللی همین پروتکل‌هاست که اگر رعایت نشود هیچ گشایش جدی برای ما صورت نخواهد گرفت./ اعتماد