ستی مولایی؛ کودک با گریه خود به ما از نیازهایش می‌گوید یا دردهای خود را به این شکل با صدای بلند مطرح می‌کند. این قدرتی است که خداوند در اختیار نوزادان قرار داده تا از این راه بتوانند با والدین خود ارتباط برقرار کنند. گریه‌های که با زبان بی‌زبانی از درد، گرسنگی، پوشک کثیف، نیاز به خواب، یا حتی به آغوش کشیدن حرف می‌زنند؛ اما این گریه‌ها ممکن است از حالت نرمال خود خارج‌شده و در ساعت‌های از روز تشدید شود؛ به‌طوری‌که مادر دیگر توان آرام کردن نوزاد خود را نداشته باشد؛ این بی‌قراری‌های پی‌درپی ممکن است نه‌تنها نوزاد، بلکه شما را بعد از یک سفر طولانی نه‌ماهه خسته کند؛ اما باید بگویم که نگرانی‌ها را کنار بگذارید شاید کودک دلبندتان دچار کولیک یا همان قولنج نوزادی شده باشد. پس اگر کولیک، درد شبانه‌روزی شما و نوزادتان شده است این توصیه‌ها را از دست ندهید.
کولیک در نوزادان
علت کولیک یا قولنج ناشناخته است و ممکن است ناشی از عوامل متعددی باشد. در حالی که تعدادی از علل بررسی شده است، برخی از محققان بر این باورند که هنوز پرده از راز کولیک برداشته نشده است. رازهای مانند اینکه چرا معمولاً در اواخر اولین ماه زندگی نوزاد این دردها شروع می‌شود، چرا این دردها در بین نوزادان متفاوت است یا اینکه چرا این دردها در زمان‌های خاصی از روز اتفاق می‌افتد و چرا به خودی خود درمان می‌شود؟! اینها سوال‌های بی‌جوابی است که هنوز برای آنها پاسخی داده نشده است اما باید بدانیم کولیک یا قلنج؛ همان حملات و گریه‌های طولانی‌مدتی است که در نوزاد زیر چهار ماه بدون هیچ علت خاصی شروع‌شده و نمی‌توان آن را به‌راحتی کنترل کرد. معمولاً این دردها زمانی که نوزاد حدود 6 هفته است به اوج خود می‌رسد و پس از 3 تا 4 ماهگی به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. جالب است بدانید که؛ کولیک نوزاد ممکن است که به‌صورت خودبه‌خود تا پایان چهارماهگی به‌طورکلی از بین برود.
چگونه کولیک را تشخیص بدهیم؟
شرایط فیزیکی هر نوزاد با نوزاد دیگر متفاوت است و ممکن است درمان‌های همیشگی که مادربزرگ‌ها پیشنهاد می‌دهند روی او تأثیرگذار نباشد. پس با مشاهده علائمی مانند گریه‌ها و بی‌قراری‌های مکرر به دکتر نوزاد خود مراجعه کرده تا درمان را زودتر شروع کنید. علاوه بر این کولیک در شیرخوارانی که مادرشان افسردگی پس از زایمان دارد بیشتر دیده می‌شود. به طور کلی، قولنج به عنوان گریه برای سه ساعت یا بیشتر در روز، سه روز یا بیشتر در هفته، برای سه هفته یا بیشتر تعریف می‌شود و گاهی اوقات پس از دفع گاز یا اجابت مزاج در نوزاد، این علائم تسکین می یابد.
علائم آشکار کولیک در نوزادان
علائم‌های کولیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- گریه شدید که ممکن است بیشتر شبیه جیغ یا بیان درد به نظر برسد.
- گریه بدون دلیل مشخص، بر خلاف گریه برای ابراز گرسنگی یا نیاز به تعویض پوشک است.
- زمان قابل پیش بینی برای دردها و گریه‌ها، که اغلب در عصر رخ می دهد.
- تغییر رنگ صورت، مانند برافروختگی یا سرخ شدن پوست نوزاد.
- تنش بدن، مانند پاهای کشیده یا سفت، بازوهای سفت، مشت های گره کرده، کمر قوس دار، یا شکم منقبض
علل بروز کولیک در نوزادان؟
باید بدانیم که هر گریه‌ای را کولیک اطلاق نکنیم، شیرخواران بیشتر عصرها و شب گریه می‌کنند و اغلب علل ساده دارند و باید بگوییم که کولیک علت قطعی و ثابت‌شده‌ای ندارد و به نظر یک گریه تشدید شده به دلایل فیزیولوژیک یا عاطفی در نوزادان است؛ بنابراین می‌توان گفت که این بیماری درمان قطعی و مشخصی هم ندارد؛ اما زمان می‌تواند درمان خوبی برای این دردهای مکرر باشد. پس بهتر است در این شرایط با دادن اطلاعات مناسب به والدین و آرام کردن آنها؛ راه‌کارهای مناسب مانند روش‌های درست تغذیه، خواباندن صحیح نوزاد یا تکنیک‌های آرام کردن شیرخوار را پیش روی آنها قرار دهیم تا این مسیر سخت برایشان کمی آسان‌تر شود. استرس مادر هم می‌تواند یکی از عوامل بروز این بیماری در کودک باشد. پس مادرها باید تمام تلاش خود را بکنند که دچار افسردگی یا استرس‌های شدید نشوند.
عوامل احتمالی افزایش دهند درد در نوزادان که توسط پزشکان کودک مورد بررسی قرار گرفته اند عبارتند از:
- سیستم گوارشی که به طور کامل توسعه نیافته است.
- عدم تعادل باکتری‌های سالم در دستگاه گوارش.
- آلرژی یا عدم تحمل غذایی.
- تغذیه بیش از حد، کم‌خوراکی یا آروغ‌زدگی نامنظم.
- شکل اولیه میگرن در دوران کودکی.
- استرس یا اضطراب خانوادگی.
بیش از 10 درصد شیرخواران مبتلابه کولیک هستند؛ اما خوشبختانه این بیماری یک وضعیت خود محدود شونده و خوش‌خیم است و مادران باید در آرامش کامل و بدون استرس این دوران را سپری کنند تا دردهای مکرر نوزاد بعد از چند ماه به‌صورت خودبه‌خود آرام گیرد. کولیک در پسرها و در فرزند اول و در نوزادان نارس، نوزادان مادرانی که ضمن بارداری سیگاری بوده‌اند و در نوزادانی که شیر خشک می‌خورند بیشتر دیده می‌شود. بعضی شیرخواران به بعضی مواد غذایی که مادر مصرف می‌کند واکنش نشان می‌دهند شایع‌ترین آنها: شیر پاستوریزه، آجیل، سیر، پیاز، تخم‌مرغ‌ها، نوشیدنی‌های کافئین دار و کلم است.
مراحل درمان کولیک
بیشتر نوزادان عصرها گریه بیشتری دارند؛ اما والدین باید بدانند که گریه‌های نوزادشان برای درد شکمی یا کولیک است یا خیر. پس در این مرحله دوره‌های گریه کودک خود را مرتباً چک کنید. قدم بعد از تشخیص، درمان است. اوج گریه‌های نوزاد مبتلابه کولیک در 6 هفتگی است اما بیشترین موارد کولیک از سن دو تا سه هفتگی تا چهارماهگی دیده می‌شود و فرق گریه کولیکی با گریه معمولی، طول مدت آن و سخت‌تر کنترل کردن آن است؛ اما باید بگوییم که نوزادان مبتلابه کولیک اشتهای بیشتری برای شیر خوردن دارند و نکته قابل‌توجه اینجاست که نوزادانی که شیر مادر می‌خورند کمتر به بیماری کولیک مبتلا می‌شوند و سیستم گوارشی آنها با شیر مادر سازگارتر و قوی‌تر است.
کولیک با چه بیماری‌های دیگری اشتباه گرفته می‌شود؟
این بیماری ممکن است با بیماری‌های دیگری مانند؛ آلرژی به شیر گاو، رفلکس، عدم تحمل لاکتوز، فتق اینگوینال، انواژیناسیون، عفونت‌ها مثل (عفونت گوش میانی، عفونت ادراری، مننژیت)، هیدروسفالی و ورود جسم خارجی به چشم اشتباه گرفته شوند. پس باید قبل از نسخه پیچیدن اطرافیان برای درد کولیک به پزشک مراجعه کرد.
چگونه کودک را در این شرایط آرام کنیم؟
یک کودک کولیکی ممکن است به گاز، رفلکس اسید یا یک حساسیت غذایی یا واکنش نشان دهد. دقت داشته باشید که هیچ‌گاه نوزاد مبتلابه کولیک را به‌شدت تکان ندهید و سعی کنید با آرامش با نوزاد رفتار کنید در این شرایط یا باید خستگی را کنار بگذارید یا کودک را به فرد بزرگ‌تری بسپارید تا برای دقایقی بتوانید استراحت کنید. درون سیستم گوارش انسان تعداد بسیار زیادی باکتری وجود دارند که نقش مهمی در تولید بعضی ویتامین‌ها در بدن دارند. یکی از فاکتورهایی که ممکن است در کولیک دخالت داشته باشد عدم تعادل باکتری‌های مفید سیستم گوارشی کودک است، یکی از درمان‌های پیشنهاد شده استفاده از باکتری‌های خوب (پروبیوتیک‌ها) برای حفظ این تعادل است. این جایگزینی تدریجی اتفاق می‌افتد، پس از پروبیوتیک انتظار اثر فوری برای کاهش درد نداشته باشید و باحوصله آن را حداقل برای ۳ ماه اول ادامه دهید. مصرف پروبیوتیک ها تا پنجاه درصد شدت درد را می‌تواند کاهش دهد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
گریه بیش از حد و تسلی ناپذیر ممکن است قولنج یا نشانه‌ای از بیماری یا وضعیتی باشد که باعث درد یا ناراحتی در نوزادان می‌شود. اگر نوزاد شما گریه بیش از حد یا سایر علائم و نشانه‌های قولنج را تجربه کرد، با پزشک نوزادتان برای معاینه کامل قرار ملاقات بگذارید. دکتر می‌تواند معاینات کاملی برای بررسی علت پزشکی برای گریه نوزاد انجام دهد. این معاینه باعث می‌شود تا تمام نگرانی‌های شما برطرف شود و نفسی راحت بکشید. علاوه بر این اگر دیدید که نوزادتان براثر گریه‌های زیاد دچار کبودی شد حتماً به پزشک مراجعه کنید.
تکنیک‌های مؤثر برای کاهش درد
استفاده از گهواره، استراحت نوبتی، کمک گرفتن از افراد خانواده، استفاده از کالسکه، ماشین‌سواری، پخش صداهای ملایم مثل صدای قلب، نویزهای خفیف مانند صدای سشوار از فاصله دور، کم کردن روشنایی اتاق و لای پتوی سبک پیچیدن به کاهش گریه نوزاد قطعاً کمک می‌کند.
درمان‌های دارویی
داروهای مثل گریپ واتر و گریپ میکسچر و دایمتیکون و ندرتا دیسیکلومین برای کاهش درد در صورت تائید پزشک استفاده می‌شوند. گاهی مصرف محلول گلوکز گرم به کاهش درد کمک می‌کند. ولی توصیه اغلب پزشک کودکان این است که تا آن جای که می‌شود از محلول قندی استفاده نشود. داروهای گیاهی حاوی عصاره رازیانه، به دلیل احتمال تأثیرات منفی در درازمدت روی هورمون‌های مذکر نباید افراطی و منظم استفاده شود.
عوارض کولیک بر روی والدین
کولیک برای والدین استرس‌زا است. محققین می‌گویند والدینی که نوزادان کولیکی دارند بیشتر به افسردگی بعد از زایمان دچار می‌شوند و مدام احساس گناه، خستگی، درماندگی یا عصبانیت دارند به طوری که ممکن است دیگر به نوزاد خود شیر ندهند.
منبع: