گزارش‌های دولتی درباره افزایش مصرف بنزین در حال حاضر افکار عمومی را با این سوال مهم روبه‌رو کرده است که آیا تغییر معادلات در حوزه قیمت‌گذاری بنزین نزدیک است؟ آن هم در شرایطی که گزارش یک رسانه نزدیک به دولت، این احتمال را تقویت کرد.
این رسانه در تحلیل وضعیت قیمت بنزین نوشت: در صورت افزایش ناترازی بین تولید و مصرف بنزین، سیاست دولت و وزارت نفت چه خواهد بود و تا چه زمان می‌توانند بنزین را با قیمت فعلی حفظ کنند و با این تصمیم آیا می‌توان جلوی روند فزاینده مصرف را گرفت؟ تجربه نشان داده که هم سیاست تثبیت قیمت در بلندمدت قابل دفاع نیست و هم سیاست شوک قیمتی جواب نمی‌دهد. به‌نظر می‌رسد برای برون‌رفت از معمای بنزینی، باید از خطاها و نگاه‌های کوتاه‌مدت فاصله گرفت.
چوب تصمیمات نادرست را می‌خوریم
در همین رابطه، محمود خاقانی، کارشناس انرژی در گفتگویی انلاین در کافه خبر خبرآنلاین در واکنش به زمزمه‌های افزایش قیمت بنزین می‌گوید: ما داریم چوب تصمیم نادرست و غلط افراد کلیدی مجلس هفتم را می‌خوریم؛ آن هم زمانی که براساس برنامه سوم و چهارم توسعه قرار بود به تدریج قیمت فرآورده‌های نفتی بالا رود و یارانه‌های سوخت هدفمند شود و به مسیر بهداشت، درمان، آموزش و پرورش، کشاورزی، حمل‌ونقل عمومی و... برود.
مدیرکل پیشین امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت می‌افزاید: متاسفانه در مجلس هفتم توسط اصولگرایانی که می‌خواستند برای انتخابات دولت نهم زمینه‌سازی کنند و نامزد مورد نظرشان برنده انتخابات شود، به آخرین لایحه بودجه دولت هشتم دست برده شد و نگذاشتند قیمت بنزین افزایش پیدا کند. به این ترتیب به بهانه جلوگیری از تورم، قیمت را در ۸۰ تومان تثبیت کردند.
این کارشناس انرژی یادآور می‌شود: رییس مجلس هفتم هم گفت این عیدی دولت به مردم بود. زمانی که دولت نهم روی کار آمد، متوجه شدند که چه اشتباه بزرگی کردند، یا این‌که به خیال خود گفتند ما این کار را می‌کنیم و وقتی دولت دست ما افتاد، همان روش را جلو می‌بریم.
خاقانی تصریح می‌کند: دیدیم که در مجالس هشتم و نهم و دهم چه اتفاقاتی افتاد و دولت نهم و دهم با افزایش بهای بنزین و حذف یارانه‌ها به روش خودشان اقدام کردند. متاسفانه تورم را ناگهانی و به شدت بالا بردند؛ این در حالی بود که دولت نهم و دهم دورانی را می‌گذرانید که درآمد نفتی بالایی داشت، اما با روش‌های پوپولیستی، فکر امروز را نکردند.
وی عنوان می‌کند: در مجالس بعدی هم این‌گونه بود و اجازه ندادند که بهای بنزین به تدریج افزایش پیدا کند. به این ترتیب، شاهد ماجرای تلخ آبان ۹۸ بودیم.
جراحی اقتصادی دولت اشتباه بود
این کارشناس انرژی می‌گوید: الان هم دولت در ملاحظات سیاسی گیر کرده است. این در شرایطی است که با این رقم کنونی بهای بنزین، اقتصاد مردم تا حدودی برنامه‌ریزی شده است؛ کسانی که مسافرکشی می‌کنند و یا از مسیر حمل‌ونقل نان در می‌آورد.
خاقانی می‌افزاید: دولت به جای این‌که از سر قیف، مایع را داخل شیشه بریزد، آمد و از ته قیف این کار را کرد. دولت با جراحی اقتصادی، نان و تخم‌مرغ و مرغ را گران کرد؛ در حالی که در اوایل روی کار آمدن دولت سیزدهم باید برای مردم توضیح می‌دادند که کسری بودجه عظیمی داریم و با همکاری مردم، بهای فرآورده‌های نفتی را افزایش می‌دادند و مالیات‌ها و عوارض‌ها کاهش پیدا می‌کرد، چون دولت درآمد عظیمی از این راه کسب می‌کرد.
مدیرکل پیشین امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت عنوان می‌کند: برنامه این سیاست‌ها و روش‌ها، در وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران تقریبا از ۳۰ سال پیش نوشته شده بود؛ منتها کسانی که روی کار می‌آیند، نه فرصت دارند این برنامه‌ها را مطالعه کنند و گروهی هم که متاسفانه مطالعه می‌کنند، امکان دارد خیلی از مطالب را به دلیل این‌که رشته‌های درسی غیرمرتبط با شغل‌شان در صنعت انرژی دارند، متوجه نشوند.
قیمت بنزین را می‌توان تغییر داد؟
این کارشناس انرژی در ادامه می‌گوید: افزایش ناگهانی بهای بنزین از نظر من به عنوان یک کارشناس در شرایط کنونی سیاسی همان ماجرای آبان ۹۸ را ممکن است تکرار کند. همین الان جامعه به شدت دوقطبی شده و شرایط سیاسی به خوبی مدیریت نشده است. شاهد هستیم از ۸۰ میلیون جمعیت کشور، بیش از ۵۰ میلیون نفر به خاطر قطعی اینترنت از دولت ناراحت هستند.
خاقانی می‌افزاید: همین دولت با وجود این‌که کسری بودجه شدیدی دارد و با افزایش نقدینگی به دلیل چاپ بدون پشتوانه پول روبه‌رو است. از نظر درآمدهای نفتی هم وزیر نفت از درآمد خوب می‌گوید، اما اثری از آن در اقتصاد دیده نمی‌شود.
وی تاکید می‌کند: بر این اساس، افزایش بهای بنزین در این شرایط توصیه نمی‌شود؛ در حالی که من کارشناسی هستم که در زمانی که در صنعت نفت بودم، بیش از ۱۰۰ گزارش به مقامات نوشتم و راهکارهای لازم را برای افزایش بهای فرآوده‌های نفتی داده بودم.
این کارشناس انرژی متذکر می‌شود: به نظر من گزارش رسانه‌های نزدیک به دولت درباره میزان مصرف و قیمت بنزین، براساس یک نیاز سیاسی نوشته شده است؛ نه یک نظریه خوب اقتصاد انرژی.
خاقانی تاکید می‌کند: در شرایط کنونی فقط یک جور می‌توانیم مردم را متقاعد به افزایش قیمت کنیم، چون افزایش قیمت بنزین یعنی افزایش هزینه بخش حمل‌ونقل و در ادامه گران‌تر قیمت کالاهای مصرفی مردم.
مدیرکل پیشین امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت یادآور می‌شود: این کار، افزایش نجومی تورم را به دنبال دارد. به همین دلیل دولت‌ها در اروپا با مشکل مواجه هستند. برای مثال، دولت آلمان برای این‌که به دلیل افزایش قیمت سوخت، تورم بالا نرود، بابت افزایش قیمت سوخت یارانه تعریف کرده است. برخی از دولت‌ها هم مالیات‌های شرکت‌های تولیدکننده و توزیع‌کننده انرژی را افزایش دادند، چون سود این شرکت‌ها بالا رفته است.
این کارشناس انرژی یادآور می‌شود: در ایران نیز اگر قیمت فرآورده‌های نفتی بالا رود، سود شرکت‌های پالایش و پخش افزایش می‌یابد. آیا در این سود مردم شریک هستند؟ صاحبان سهام پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها چه کسانی هستند؟