ستی مولایی؛ فصل‌های پاییز و زمستان همواره با خود آلودگی هوا را به همراه دارند و یک محرک تشدید کننده آسم در کودکان هستند. به طوری که سرفه‌های مکرر باعث اذیت شدن کودک می‌شود و حتی نمی‌تواند یک خواب راحت داشته باشد. متاسفانه آسم در بین کودکان با توجه به بررسی‌ها اخیر در جوامع امروزی رو به افزایش است و این خود زنگ خطری برای کودکان زیر 5 سال به شمار میاید. این بیماری همراه با خود علامت‌های دارد که در صورت جدی نگرفتن آن؛ آسم گریبان گیر کودکانی با ریه‌های تحریک‌پذیر می‌شود.
آسم کودکان چیست؟
آسم یا همان تنگی نفس، شایع‌ترین بیماری مزمن جدی دوران کودکی به شمار میاید که گاهی اوقات توأم با سرفه و خلط است؛ که متأسفانه در بین بسیاری از کودکان مشاهده می‌شود. این بیماری ریه و مجاری تنفسی کودک را ملتهب کرده و پس از هر بار سرفه، این قسمت‌ها را به‌شدت تحریک می‌کند. البته این بیماری را می‌توان واکنش غیرعادی مجاری تنفسی نسبت به محرک‌های مختلف مانند عوامل حساسیت‌‌زای هوا، دود سیگار و آلودگی هوا دانست.
علل آسم در کودکان
آسم ارثی
بر اثر تحقیق محققان و پزشکان کودک علت‌های زیادی دست در دست هم می‌دهند تا این بیماری گریبان گیر کودکان شود. یکی از مهم‌ترین علت‌ها این است که آسم دو سوم از کودکان ارثی است و اغلب بیماری‌های آسمی ریشه خانوادگی دارند و خانواده‌های که این بیماری را در زندگی خود تجربه کرده‌اند ممکن است کودکانی آسمی داشته باشند. البته حساسیت به مواد و ادویه‌های غذایی یکی دیگر از علل آسم مزمن در کودکان است.
آسم با غذاهای پر ادویه
غذاهایی پر ادویه می‌تواند مجاری تنفسی کودکان را به‌راحتی تحریک و متورم کند به همین منظور در سنین کودکی باید غذاهای با ادویه مشخص یا کم به کودکان داده شود.
آسم و آلودگی هوا
سومین یا شاید بگوییم پراهمیت‌ترین علت که باعث شیوع روزافزون این بیماری در برخی از کشورها شده؛ آلودگی هوا است. آلودگی که حتی ریه‌های قوی بزرگ‌سالان را تحریک می‌کند و باعث سرفه‌های خشک و تحریک‌پذیر در بین افراد در این سال‌ها شده است. ترافیک، دود کارخانه‌ها، سیگار و صدها آلاینده دیگر می‌تواند ریه‌های کوچک نوزاد یا کودک دلبند شما را به‌راحتی درگیر بیماری مخربی به نام آسم کند.
آسم در پاییز
روزهای خشک و سرد پاییز و زمستان می‌تواند عامل تحریک‌کننده‌ای باشد؛ عفونت‌های مجرای تنفسی است که در صورت درمان نشدن آن؛ اثراتی جبران‌ناپذیر را در ریه کودکان به‌جا خواهد گذاشت. همچنین آلودگی هوا در این دو فصل افزایش‌یافته و به‌راحتی در روزهای پرخطر آلودگی می‌تواند بر روی ریه اطفال بنشیند و آن‌ها را دچار بیماری مدت‌دار کند.
توصیه پزشکان
کودکانی که شرایط نامناسب ریوی دارند در برابر عوامل آلرژن هوا قرار نگیرند؛ تا بهبودی آن‌ها سریع‌تر انجام شود.
علائم آسم در کودکان
پزشکان بر این عقیده هستند که همه بچه‌ها علائم یکسانی ندارند. این علائم حتی در یک کودک در دوره‌های متفاوت، مختلف هستند. سرفه رکن اصلی بیماری آسم به شمار می‌آید که در اغلب کودکان در شب یا در حین بازی کردن بیشتر رخ می‌دهد. این سرفه‌ها نه‌تنها باعث آزار سیستم تنفسی بلکه کاهش انرژی در کودکان می‌شود. علاوه بر این حدود ۸۰ درصد موارد آسم با حساسیت‌های تنفسی همراه است. نفس‌نفس زدن‌های سریع، درد در قفسه سینه را افزایش داده و مجاری تنفسی را خشک می‌کند و کودک به‌تبع نفس کم می‌آورد و احساس خستگی و ضعف می‌کند. البته این علائم ممکن است متناوب یا دائمی باشند.
- سرفه (در طول روز، شب یا به صورت مدارم در طول شبانه روز)
- صدای خس خس یا سوت که هنگام نفس کشیدن کودک شنیده می‌شود
- مشکل تنفس یا تنگی نفس در زمانی که کودک شما فعالیت یا بازی می‌کند.
- تنگی قفسه سینه
توصیه پزشکان
در صورت مشاهده علائم به پزشک کودک خود مراجعه کنید و نگذارید تا این سرفه‌ها در سینه فرزندتان حاد شده و تبدیل به سرفه‌های زیادتر شود. درمان سریع بهترین راه است.
کدام کودکان در معرض خطر ابتلا به آسم هستند؟
- کودکانی در سنین 5 تا 17 سال (البته در برخی از کودکان این علائم زودتر شروع می‌شود.)
- کودکانی با پیش زمینه ارثی (والدین مبتلا به آسم).
- کودکانی که آلرژی غذایی، اگزما یا حساسیت بینی دارند.
- کودکانی با والدین سیگاری.
- کودکانی که بیشتر در معرض آلودگی هوا قرار می‌گیرند.
- کودکانی که دارای اضافه وزن هستند.
پیشگیری آسم به چه صورت است؟
مراقبت دقیق از کودک در برابر آلودگی هوا، غذاهای پرکالری و تند می‌تواند تأثیر بسیار زیادی در جلوگیری از رشد این بیماری بگذارد. علاوه بر این درصورتی‌که والدین نشانه‌ها و علائمی هرچند کوچک مانند بیدار شدن از خواب در اثر سرفه یا گرفتگی سینه، افزایش سرفه، خس‌خس یا اشکال در نفس کشیدن طی ورزش یا کاهش توان انجام فعالیت بدنی به علت سرفه یا خس‌خس به هنگام استراحت به‌طور مثال در هنگام انجام تکالیف یا تماشای تلویزیون را در کودک خود مشاهده کنند حتماً باید برای درمان و پیشگیری از آسم به پزشک مراجعه کنند تا این بیماری تشدید نشود.
تشخیص آسم کودکان چگونه است؟
آسم یک تشخیص بالینی است. با این حال، بسته به سن کودک و وضعیت بالینی، آزمایش‌هایی وجود دارد که می‌تواند برای کمک به تشخیص آسم استفاده شود. تشخیص آسم در کودکان حتماً باید توسط یک متخصص کودک انجام شود؛ زیرا گاهی خس‌خس سینه هم به‌اشتباه در برخی از نوزادان و کودکان آسم تشخیص داده می‌شود. پس والدین باید دقت داشته باشند تا تمامی علائم را به همراه سوابق پزشکی به پزشک متخصص انتقال دهند؛ تا تشخیص به‌صورت درست انجام شود.
آزمایش‌هایی برای تشخیص آسم در کودکان
اسپیرومتری
اسپیرومتر دستگاهی است که برای بررسی عملکرد ریه استفاده می‌شود. معمولاً از حدود 5 سالگی می‌توان آن برای معاینه دقیق‌تر استفاده کرد.
اندازه گیری با پیک‌فلومتر
نظارت بر جریان اوج پیک‌فلومتر برای اندازه‌گیری مقدار هوایی که کودک می‌تواند از ریه‌ها خارج کند انجام می‌شود. این اندازه‌گیری می‌تواند در برخی از کودکان، به ویژه بزرگترها، مفید باشد.
اشعه ایکس قفسه سینه
این آزمایش تشخیصی از پرتوهای انرژی نامرئی برای ایجاد تصاویری از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و اندام‌ها روی فیلم استفاده می‌کند. اشعه ایکس می‌تواند آسم در کودکان را به خوبی تشخیص دهد.
تست های آلرژی
تست‌های آلرژی می‌توانند به شناسایی محرک‌های آسم کمک کنند، اما خود تشخیص آسم نیستند.
آسم در کودکان به چه میزان شایع است؟
آسم می‌تواند در هر سنی انسان را به خود مبتلا کند؛ اما بهتر است بدانیم که این بیماری در بیشتر کودکان زیر 5 سال علائم خود را هرچند کوچک نشان می‌دهد و لازم است بدانید که از هر ۸ کودک، یکی دچار علائم آن می‌شود. این بیماری بیشتر در سنین 5 تا 10 سال در بین کودکان شایع است و بیشترین مراجعین کودک به بیمارستان‌ها در همین رده سنی قرار دارند. نکته حائز اهمیت این است که؛ اغلب این بیماری در خانواده‌های باسابقه حساسیت و تنگی نفس بیشتر دیده می‌شود تا خانواده‌های باسابقه پزشکی عادی و عاری از بیماری.
درمان آسم در کودکان
برای جلوگیری و درمان حملات آسم لازم است که با پزشک کودکتان همکاری کنید. با داروهای مناسب و پیگیری پزشکی منظم، بیشتر کودکان مبتلابه آسم بدون مشکل زندگی می‌کنند. متخصص کودکان بر این عقیده هستند که درمان اصلی بیماری آسم در کودکان، دوری از مواد غذایی پر ادویه و یا تند؛ بخصوص غذاهای مانند سوسیس و کالباس است. البته آلودگی هوا را نباید نادیده گرفت. علاوه بر این؛ در موارد تنگی نفس در مراحل حاد داروهای وجود دارد که پزشک معالج برای کندتر شدن روند این بیماری تجویز می‌کند. کودکان مبتلابه آسم همیشه باید دور از منابع تولید دود نگه‌داشته شوند. مصرف درست داروها هم نقش مهمی در کنترل آسم کودکان دارد. پزشک معالج بر اساس سوابق پزشکی کودک و همچنین شدت آسم او، راهکارهایی برای کنترل آسم ارائه خواهد داد. در نوزادان شیرخوار تغذیه با شیر مادر می‌تواند کمک شایانی در بهبود بیماری داشته باشد.
درمان دارویی آسم
داروهای استنشاقی یکی از این نوع از داروها است که کودک به‌سختی قبول می‌کند تا آن را بر روی دهان و بینی خود به مدت چند دقیقه نگاه دارد. داروهای مانند سالبوتامول و برخی از شربت‌های مخصوصی که برای ریه تجویز می‌شود ایجاد مختصر بهبودی در کودکان می‌کند. جالب است بدانید که شایع‌ترین مورد استفاده از سالبوتامول در بیماری آسم است. باز هم بسته به سن کودک، ممکن است که استفاده از اسپری‌های استنشاقی مدرج همراه با دم‌یار تجویز شود.
داروهای استنشاقی ترکیبی با استروئیدهای استنشاقی و یک گشادکننده برونش با اثر طولانی مدت (فورموترول). در موارد خاص، ممکن است از این داروها برای تسکین سریع نیز استفاده شود.
استروئیدها (داروهای خوراکی یا تزریقی). این داروها گاهی اوقات برای درمان کوتاه مدت آسم تاثیر مثبت می‌گذارد.
دم‌یار چیست؟
دم‌یار محفظه‌ای است که به اسپری متصل می‌شود و حجم داروی تنفسی را کنترل می‌کند. این وسیله به کودک کمک می‌کند تا دارو را با سرعت طبیعی تنفس خود به داخل ریه‌ها بکشد. این نوع استفاده از دارو هم به توصیه‌ی پزشک نیاز دارد؛ اما به‌طورکلی، بهتر است که از هرگونه اقدام درمانی خودسرانه بدون تجویز پزشک خودداری کنید.
منبع:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/childhood-asthma/diagnosis-treatment/drc-20351513