ستی مولایی؛ دنیای علمی شاهد تغییرات زیادی است که ممکن است سطح دانش یک کشور را در مقام ارزیابی قرار دهد. طبق فرمایش معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور درباره تغییر علاقه داوطلبان کنکور سراسری طی سالیان اخیر و مقایسه تعداد داوطلبان در کنکور در دهه شصت، هشتاد و نود متوجه می‌شویم که تعداد داوطلبان در این رشته مهم رو به نزول است و دیگر مانند سال‌های قبل از اهمیت ویژه‌ای نه تنها در بین دانش آموزان بلکه در بین خانواده‌ها برخوردار نیست و جای خود را به رشته‌های تجربی، سپس علوم‌انسانی داده است. این عدم علاقه می تواند یک زنگ خطر مهم برای رشته ریاضی‌فیزیک در جامعه باشد.
ریاضی اولویتی که عوض شد
برای دهه شصتی‌ها، رشته تحصیلی یکی از ملاک‌های ارزش‌گذاری بر درس‌خوان‌بودن یا نبودن دانش‌آموزان بود. ریاضی‌فیزیک در آن زمان مخصوص دانش‌آموزان زرنگ بود. با اینکه رشته‌های تجربی و انسانی برای بچه‌های متوسط‌تر رقم می‌خورد. در دهه 70 حتی رشته‌های فنی‌‌حرفه‌ای و کاردانش در تفکر غالب جامعه برای دانش‌آموزانی بود که در درس‌های پایه دبیرستان ضعیف بودند و می‌خواستند سراغ مهارت‌آموزی بروند و در نتیجه طرفداران زیادی نداشت. دکتر روح‌الله دهقانی‌فیروزآبادی در جشن ورودی‌های دانشجویان مقطع کارشناسی ۱۴۰۱ دانشگاه صنعتی شریف با عنوان "سلام شریف" که با حضور نودانشجویان و خانواده‌های آنها در دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد به این موضوع مهم پرداخت و از آنها خواست تا در این رشته‌ها به خوبی بدرخشند. حال موضوع مورد بررسی این است که آیا تنها علاقه‌مندان به رشته ریاضی در ایران رو به نزول هستند یا این اتفاق در کشورهای بزرگ دنیا نیز به همین منوال است.
افت تحصیلی دانش آموزان در رشته ریاضی در دنیا
نتایج یک آزمون سراسری در دنیا نشان داد که سه سال اخیر چقدر برای دانش‌آموزان رشته ریاضی، به‌ویژه آسیب‌پذیرترین آنها، ویرانگر بوده است. این بدین معنا است که افت رشته ریاضی در 3 سال اخیر به نسبت سال‌های قبل به دلیل پندمی کرونا بیشتر بوده است. نتایجی که امروز از آزمون روند بلندمدت ارزیابی ملی در پیشرفت تحصیلی کانادا و آمریکا منتشر شد، تصویر واضحی از دستاوردهای دانش آموزان رشته ریاضی در سال 2022 را نشان داد. در دو سال گذشته، نمرات ریاضی هفت امتیاز کاهش یافته است که این بزرگ‌ترین افت رشته ریاضی در تاریخ 50 ساله ارزیابی روند بلند مدت تحصیلی است. این کاهش تحصیلی در رشته ریاضی در سال 1990 هم رخ داده است که نشان از نقش تغییر شرایط جوامع بر روی تحصیلات دارد.
کاهش عملکرد
این بی‌تفاوتی به رشته ریاضی در دو سه سال اخیر با کاهش عملکرد دانش‌آموزان در این رشته همراه بوده است. این کاهش تقریباً تمام نژادها و سطوح درآمد را در بر می‌گیرد و برای دانش آموزانی که کمترین عملکرد را داشتند به طور قابل توجهی بدتر بوده است. "پگی‌جی‌کار" کمیسر مرکز ملی آمار آموزش، آژانس فدرال که این آزمون را در اوایل سال جاری برگزار کرد، گفت: «من از دامنه و میزان کاهش در این رشته در بین دانش آموزان و دانشجویان در عجب هستم و این کاهش برای یک جامعه متعادل ضرر دارد.»
کاهش علاقه در بین ایرانیان
چند دهه گذشته و حالا ورق برگشته؛ دیگر دانش‌آموزان برای ریاضی‌فیزیک خواندن مسابقه نمی‌دهند و این رشته فنی برای محصل دبیرستان، فضیلت محسوب نمی‌شود. این روزها فقط 15 درصد دانش‌آموزان در کشور در رشته ریاضی‌فیزیک تحصیل می‌کنند. در حالی که علوم پایه زیرساخت‌های علمی و فنی کشور را فراهم می‌کند و اگر برنامه‌ریزی لازم برای افزایش توجه به این رشته را نداشته باشیم، در آینده با مشکلاتی جدی مواجه خواهیم شد. در اینجا این سوال مهم پیش می‌آید که آیا این کاهش علاقه دانش‌آموزان و دانشجویان، دلیلی مانند کشورهای پیشرفته را دارد یا این بی علاقگی به دلیل کاهش بازار کار برای این رشته در ایران است. درست است که پندمی کرونا باعث شد تا کلاس‌ها آنلاین برگزار شود و رشته مهمی مانند ریاضی که باید در کلاس و با تمرکز بیشتری آموزش داده شود به این مجموعه پیوست و به دلیل سخت بودنش باعث شد تا دانش آموزان دیگر علاقه‌ای به ادامه تحصیل در این رشته را نداشته باشند و سعی کنند رشته‌های را بخوانند که در شرایط سخت هم خودشان را بتوانند از پس آن بربیاییند.
راهکار چیست؟
حال که دوران عقب نشینی از تحصیل حضوری گذشته و دانش آموزان از حالت آنلاین به مدارس حضوری رفته‌اند وقت آن رسیده تا به این مشکل بزرگ بپردازیم.
معلم های ریاضی مفهومی
استفاده از معلم های ریاضی که در این کار تخصص‌های لازم آموزشی را دارند می‌تواند این علاقه را به دانش‌آموزان و دانشجویان در این رشته برگردانند. آموزش به صورت مفهومی برای دانش آموزانی که در این مدت مشغول دروس حفظی بوده‌اند، می‌تواند یک کلید طلایی باشد.
افزایش کلاس های پایه برای ریاضی
سیستم آموزش جهانی می‌تواند بر این روند جلو رود تا در دوران ابتدایی و مقاطع مهم بعدی دروس ریاضی بیشتری را در طول هفته درسی اضافه کند تا دانش آموزان وقت بیشتری را به حل تمرین‌های ریاضی بپردازند. البته وجود رشته‌های دیگر هم لازمه انسانی موفق در جامعه است؛ اما باید بدانیم که ایجاد تعادل می‌تواند آینده بهتری را برای همه ما رقم بزند.
ایجاد بازار کار مناسب
ایجاد بازار کار مناسب برای دانش آموختگان در این رشته امری ضروری و یک نیرو محرکه عالی برای این عزیزان است تا بتوانند آینده خود را در این رشته تصور کنند. بدین ترتیب ورودی ها دراین رشته به تعادل خود می‌رسد.
منبع:
https://www.nytimes.com/2022/09/01/us/national-test-scores-math-reading-pandemic.html
https://www.nytimes.com/2022/09/01/us/national-test-scores-math-reading-pandemic.html
https://www.afr.com/policy/health-and-education/maths-popularity-problem-solved-20140611-iwnqn