«استامینوفِن، که با نامِ پاراسِتامل هم شناخته می‌شود و به‌طور وسیعی تحتِ برندهایی با عنوان تایلِنول و پانادُل به فروش می‌رسد، می‌تواند احساس و روحیۀ خطرپذیری را نیز در مصرف‌کننده افزایش بدهد. طبقِ مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ تغییراتِ رفتاری افرادی را که تحتِ تأثیر این داروی بی‌نسخه بودند بررسی کرده است، استامینوفن ظاهراً باعث می‌شود که افراد احساساتِ منفی کم‌تری در هنگام انجام کارهای خطرناک تجربه کنند. بالدوین وِی، دانشمندِ عصب‌شناس، از دانشگاه بالدوین، می‌گوید: «افرادی که استامینوفن مصرف می‌کنند کمتر احساسِ ترس می‌کنند. از آنجا که تقریباً ۲۵درصد از جمعیتِ آمریکا هر هفته استامینوفن مصرف می‌کنند، کاهشِ ادراک از خطر و افزایش خطرپذیری می‌توانند اثراتِ مهمی روی جامعه داشته باشد.»
این یافته‌ها بخشی از مطالعاتِ روبه‌رشدی است که نشان می‌دهند اثرات استامینوفن روی کاهشِ درد به فرایندهای روان‌شناختیِ متعدد منجر شده و تحمل‌پذیریِ فرد در مقابلِ آسیب‌دیدگی احساسی را افزایش و احساسِ همدلی را در او کاهش می‌دهد. این دارو حتی عملکردهای شناختی او را نیز مختل می‌کند. این تحقیق هم به‌طور مشابه نشان می‌دهد که تواناییِ عاطفیِ فرد در ادراک و ارزیابی خطر با استفاده از استامینوفن مختل می‌شود. با اینکه این اثرات ممکن است جزئی باشند، اما با توجه به اینکه استامینوفن ماده‌ای دارویی است که حداقل در بیش‌از ۶۰۰ نوع داروی بی‌نسخه و بانسخه، فقط در کشور آمریکا، استفاده می‌شود، این اثرات مهم هستند.
در مجموعه‌ای از آزمایش‌ها که وِی و همکارانش روی ۵۰۰ دانشجوی داوطلب انجام دادند، اثر مصرفِ ۱۰۰۰ میلی‌گرم دوز از استامینوفن که فقط یک‌بار مصرف شده است (حداکثر دوزی که یک بزرگ‌سال می‌تواند در یک‌بار مصرف استفاده کند)، به صورتِ تصادفی روی مشارکت‌کنندگان اندازه‌گیری شد تا مشخص شود این مقدار چه اثری روی خطرپذیری آن‌ها دارد. درمقابل تعدادی از مشارکت‌کنندگان به صورتِ تصادفی شبه‌دارو مصرف کرده بودند.
در هر کدام از آزمایش‌ها، مشارکت‌کنندگان باید روی صفحه کامپیوتر یک بادکنکِ بدونِ باد را باد می‌کردند، هر یک‌باری که باد وارد بادکنک می‌شد، آن‌ها مقداری پول خیالی به دست می‌آوردند. به آن‌ها گفته شده بود که تا می‌توانند بادکنک را باد کنند تا بیش‌تر پول به دست آورند، اما باید مطمئن باشند که بادکنک نترکد، چون دراینصورت پول‌شان را از دست می‌دهند.
نتایج نشان داد دانشجویانی که استامینوفن مصرف کرده بودند در مقایسه با گروهی که شبه‌دارو مصرف کرده بودند و بااحتیاط و محافظه‌کاری بیش‌تری عمل می‌کردند، خطرپذیری بیش‌تری داشتند. درکل، افرادی که استامینوفن مصرف کرده بودند بیش‌تر از گروه کنترل که شبه‌دارو مصرف کرده بودند، بادکنک را باد می‌کردند و احتمال ترکیدنِ بادکنک توسطِ آن‌ها بیش‌تر بود.
وِی می‌گوید: «اگر فرد خطرپذیری نباشید، بادکنک را چندبار باد می‌کنید و بعد پولش را می‌گیرید، زیرا نمی‌خواهید بادکنک بترکد و پول‌تان را از دست بدهید. اما ما فکر می‌کنیم کسانی که استامینوفن مصرف می‌کنند با بزرگ‌تر شدنِ بادکنک نگرانی کمتر و احساساتِ منفی کم‌تری در موردِ اندازه آن و احتمال ترکیدن بر اثر دمیدنِ باد زیادی دارند.»
علاوه‌بر این آزمایش، از مشارکت‌کنندگان درخواست شد در یک نظرسنجی شرکت کنند و میزانِ خطرپذیری‌شان را در سناریوهای احتمالی مثلِ شرط بستنِ تمامِ درآمد یک روز روی مسابقه ورزشی، بانجی‌جامپینگ از روی یک پل مرتفع یا رانندگی بدونِ بستن کمربند ایمنی ارزیابی کنند.
در یکی از این نظرسنجی‌ها مشخص شد که مصرفِ استامینوفن ادراک از خطر را در گروه آزمایش بیش‌تر از گروه کنترل کاهش داده است، اما در نظرسنجی‌های دیگر تغییری در خطرپذیری مشاهده نشد. اما در کل، تیم تحقیقاتی نتیجه گرفت که روی‌هم‌رفته اغلب آزمایش‌ها و نظرسنجی‌ها حاکی از آن است که بینِ مصرفِ استامینوفن و افزایش خطرپذیری رابطه چشم‌گیری وجود دارد؛ هرچند این اثرات جزئی باشد.
آن‌ها گفتند تأیید می‌کنند که اثراتِ واضحِ این دارو روی خطرپذیری را می‌توان از طریقِ انواعی از فرایندهای روانی مثلِ کاهشِ اضطراب نیز تفسیر کرد.
محققان توضیح دادند: «ممکن است علتِ آنکه گروه کنترل بعد از مدتی دیگر در بادکنک نمی‌دمند آن باشد که اضطراب بیش‌تری را در موردِ ترکیدنِ آن تجربه می‌کنند. وقتی اضطراب زیاد می‌شود، آن‌ها دست از امتحان کردن برمی‌دارند. استامینوفن می‌تواند اضطراب را کاهش دهد، بنابراین خطرپذیری را در افراد بیش‌تر می‌کند.»
این تیم می‌گوید بررسی عللِ جایگزین روی این پدیده ـ و همین‌طور بررسی سازوکارهای زیستی‌ای که مسئولِ اثراتِ استامینوفن روی انتخاب‌های افراد در این موقعیت‌ها هستند ـ در تحقیقات آینده بررسی خواهد شد. محققان بدونِ تردید در تحقیقات آینده نقشِ این دارو را در تسکین درد نیز بررسی خواهند کرد، زیرا برخی تحقیقاتی که اخیراً انجام شده‌اند نیز نشان می‌دهند که در بسیاری از وضعیت‌های پزشکی، این دارو هیچ کمکی به کاستن از درد نمی‌کند و درواقع بی‌اثر و هیچ برتری‌ای نسبت به شبه‌داروها ندارد. علاوه‌برآن، می‌تواند مشکلات بیش‌تری را برای سلامتی فرد ایجاد کند.
علی‌رغم جدی بودنِ این یافته‌ها، استامینوفن هم‌چنان یکی از پرفروش‌ترین داروها در سراسر جهان است و سازمان بهداشتی جهانی آن را یکی از ضروری‌ترین داروها معرفی کرده است و اداره کنترل و پیش‌گیری از بیماری‌ها در آمریکا نیز توصیه می‌کند در صورتِ بروز علائم اولیه کووید این دارو مصرف شود.
وِی می‌گوید با توجه به یافته‌های اخیر درباره استامینوفن باید درباره این توصیه‌ها بیش‌تر فکر کرد. «باید تحقیقاتِ بیش‌تری درباره اثراتِ استامینوفن و سایر داروهای بی‌نسخه روی انتخاب‌ها و خطرپذیری افراد انجام شود.»
منبع: Science Alert