گرچه رشد جمعیت انسان‌ها در دنیا در حال افزایش است، ولی این روند، روندی آرام و آهسته است. طبق پیش‌بینی سازمان ملل متحد، جمعیت دنیا تا پانزده سال دیگر، یعنی سال ۲۰۳۷، به مرز ۹ میلیارد نخواهد رسید.
نرخ تولد در بسیاری از نقاط دنیا افت چشمگیری داشته و فاکتورهای متعددی در این زمینه دخیل هستند که از جمله آنها می‌توان به افزایش دسترسی به ابزارهای پیشگیری از بارداری، پیری جمعیت، آموزش بهتر و پیشرفت در حمایت از حقوق زنان و کودکان اشاره کرد. در برخی از کشورها، نرخ بارداری نیز به خوبی کنترل شده تا اندازه جمعیت به خوبی حفظ شود.
طبق برآوردهای سازمان ملل، حدود دو سوم از جمعیت دنیا در مناطقی زندگی می‌کنند که نرخ زاد و ولد برای حفظ اندازه جمعیت کافی نیست و در ۶۱ کشور این نرخ تا یک درصد یا بیشتر کاهش پیدا خواهد کرد و مهاجرت و کاهش نرخ باروری هم از جمله فاکتورهایی هستند که در این راستا دخیلند.
در سال ۲۰۵۰، بلغارستان، لتونی، لیتوانی، صربستان و اوکراین، همگی با کاهش ۲۰ درصدی نرخ زاد و ولد همراه خواهند بود.
به بهانه عبور جمعیت دنیا از مرز ۸ میلیارد نفر، مروری داریم بر نکات کلیدی و مهمی که در این مسیر به چشم می‌خورد:
جمعیت دنیا در حالی از مرز هشت میلیارد نفر عبور کرد که تنها یازده سال پیش ، دنیا هفت میلیاردی شده بود .
طبق پیش‌بینی سازمان ملل متحد، جمعیت جهان در سال ۲۰۳۰، به مرز ۸.۵ میلیارد نفر خواهد رسید و در سال ۲۰۵۰، جمعیت دنیا ۹.۷ میلیاردی خواهد شد و انتظار می‌رود که در سال ۲۰۸۰، حدود ۱۰.۴ میلیارد نفر در دنیا زندگی کنند و تا سال ۲۱۰۰ جمعیت دنیا تا همین حدود باقی خواهد ماند.
رشد جمعیتی در سراسر دنیا برابر و یکسان نخواهد بود و سازمان ملل متحد اعلام کرده که بیش از نیمی از افزایش پیش‌بینی شده جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰، تنها در هشت کشور دنیا یعنی جمهوری دموکراتیک کنگو، مصر، اتیوپی، هند، نیجریه، پاکستان، فیلیپین و تانزانیا خواهد بود.
به گفته سازمان ملل متحد، پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که تغییرات اساسی دیگری در شرف وقوع است؛ به ویژه در زمینه افزایش امید به زندگی که به نظر می‌رسد از ۷۲.۹۸ سال در ۲۰۱۹، به ۷۷.۲ در سال ۲۰۵۰ برسد و در جمعیت مسن بیشتر خواهد بود.
طبق برآوردهای سازمان ملل متحد، نسبت افراد ۶۵ ساله از ۱۰% در سال ۲۰۲۲، به ۱۶% در سال ۲۰۵۰ افزایش خواهد یافت که این آمار تقریبا دو برابر کودکان زیر ۵ سال و تقریبا مشابه با کودکان زیر ۱۲ سال خواهد بود.
تغییرات جمعیتی، چالش‌های بزرگی را برای ملت‌ها ایجاد خواهد کرد و سازمان ملل متحد از کشورهایی با جمعیت سالخورده خواسته تا برنامه‌های عمومی خود را با برای رسیدگی به این موضوع هماهنگ کرده و تطبیق دهند؛ از جمله بهبود پایداری در امنیت اجتماعی، سیستم‌های بازنشستگی، ایجاد مراقبت‌های بهداشتی همگانی و راه‌اندازی سیستم‌های مراقبت طولانی مدت.
سبقت هند از چین
سازمان ملل متحد پیش‌بینی کرده که در سال ۲۰۲۳، هند با سبقت از چین، عنوان پرجمعیت‌ترین کشور دنیا را مال خود خواهد کرد. در حال حاضر هند ۱.۳۹ میلیارد نفر جمعیت دارد و جمعیت چین ۱.۴۱ میلیارد نفر است که جمعیت هرکدام از این کشورها چهار برابر آمریکا، سومین کشور پرجمعیت جهان است.
البته انتظار می‌رود که چین در آینده، با کاهش شدید جمعیت روبرو شود. در عین حال جمعیت کشورهای جنوب صحرای آفریقا تا سال ۲۱۰۰ روندی افزایشی خواهند داشت.
خروج آمریکا از لیست مدال‌داران
سازمان ملل در پیش‌بینی دیگری اعلام کرده که در سال ۲۰۵۰، آمریکا دیگر در جایگاه سومین کشور پرجمعیت دنیا نخواهد بود و نیجریه با ۳۷۵ میلیون نفر جمعیت به جایگاه سوم خواهد رسید و آمریکا در رده چهارم قرار خواهد گرفت. در سال ۲۰۸۰، پاکستان نیز از آمریکا در این لیست سبقت خواهد گرفت و در سال ۲۱۰۰، آمریکا بعد از جمهوری دموکراتیک کنگو در جایگاه ششم خواهد بود.
لیست کشورهای پرجمعیت دنیا
طبق مدل‌های سازمان ملل متحد، لیست ده کشور پرچمعیت دنیا با گذر زمان تغییر خواهند کرد که به بررسی این ده کشور در سالهای ۲۰۲۲، ۲۰۵۰ و ۲۱۰۰ خواهیم پرداخت:
سال ۲۰۲۲ سال ۲۰۵۰ سال ۲۱۰۰
۱- چین هند هند
۲- هند چین چین
۳- آمریکا نیجریه نیجریه
۴- اندونزی آمریکا پاکستان
۵- پاکستان پاکستان جمهوری کنگو
۶- نیجریه اندونزی آمریکا
۷- برزیل برزیل اتیوپی
۸- بنگلادش جمهوری کنگو اندونزی
۹- روسیه اتیوپی تانزانیا
۱۰- مکزیک بنگلادش مصر
تاثیر کرونا در جمعیت دنیا
در گزارش سازمان ملل متحد به این نکته اشاره شده که پاندمی کووید ۱۹ بر تمام اجزای تغییر جمعیت، از جمله باروری، مرگ و میر و مهاجرت تاثیرگذار بوده. امید به زندگی در دنیا در سال ۲۰۲۱، به ۷۱ سال کاهش یافته و این در حالی است که این عدد در سال ۲۰۱۹، ۷۳ سال بود و شیوع پاندمی کرونا در این راستا تاثیرگذار بوده است. البته این تاثیر در مناطق و کشورهای مختلف دنیا متفاوت بوده.
آنچه نمی دانیم
غیرممکن است بدانیم که در همین لحظه چند میلیارد آدم در سراسر دنیا زندگی می‌کنند و آمار منتشره از سوی سازمان ملل متحد، بر پایه مدل‌هایی است که با بهره‌گیری از سرشماری و سایر داده‌های جمعیتی طراحی شده‌اند. این احتمال وجود دارد که جمعیت دنیا یک یا دو سال پیش، از مرز هشت میلیارد نفر عبور کرده باشد و شاید هم این اتفاق در چند ماه آینده رخ دهد. اما اکثر پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که جمعیت دنیا در نیمه دوم قرن کاهش خواهد یافت.