ستی مولایی؛ گسترش روزافزون اینترنت، گسترش سریع اطلاعات موبایل و استفاده گسترده از رسانه‌های اجتماعی، منجر به ظهور خشونت سایبری علیه زنان و دختران به عنوان یک مشکل جهانی رو به رشد با پیامدهای بالقوه اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی شده است و با ظهور تکنولوژی‌های روز انواع آزار و مزاحمت اینترنتی، ارسال عکس‌ها و پیغام‌هایی که مصداق آزار جنسی هستند و سوءاستفاده و انتقام‌گیری مجازی هم به آنها اضافه شده است. گرچه فعالان حقوق بشر، مؤسسه‌ها و گروه‌های مرتبط و برخی دولت‌ها تلاش گسترده‌ای برای مبارزه با خشونت مبتنی بر جنسیت دارند، اما با این وجود این پدیده همچنان در سراسر جهان مشهود است.
اما همه این خشونت‌ها بر اساس جنسیت زن نیست. این «خشونت سایبری» همچنین توسط طیفی از عوامل متقاطع دیگر مانند نژاد، مذهب، طبقه اجتماعی و ناتوانی شکل می‌گیرد. نگاه کوچکی به خبرها نشان می‌دهد کم نیستند مواردی شامل باج‌خواهی و تهدید به بی‌آبرویی با انتشار عکس و اطلاعات شخصی، ردیابی و آزار مداوم، متلک‌گویی، درخواست رابطه جنسی و اجبار به برقراری رابطه، کلاهبرداری و بسیاری از مصادیق دیگری که همه آنها تحت عنوان «خشونت آنلاین»، «خشونت اینترنتی» یا «خشونت سفید» شناخته می‌شوند.
خشونت مجازی علیه زنان
تحقیقات سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد که از هر سه زن، یک زن در طول زندگی خود نوعی خشونت را تجربه کرده است و با وجود پدیده نسبتاً جدید و رو به رشد اتصال به اینترنت، تخمین زده می‌شود که از هر ده زن، یک زن قبلاً نوعی خشونت سایبری را تجربه کرده است.
خشونت از سن 15 سالگی. دسترسی به اینترنت به سرعت در حال تبدیل شدن به یک ضرورت برای رفاه اقتصادی است، و به طور فزاینده‌ای به عنوان یک حق اساسی بشر در نظر گرفته می‌شود. بنابراین بسیار مهم است که اطمینان حاصل شود که این فضای عمومی دیجیتال مکانی امن و توانمند برای همه از جمله زنان و دختران باشد.
آسیب‌های جسمی، جنسی و روانی از خشونت آنلاین
خشونت مجازی علیه زنان با تعابیر مختلفی در ادبیات مرتبط در سطح جهان شناخته می‌شود. سازمان ملل متحد، خشونت علیه زنان را هر نوع اقدام خشونت‌آمیز مبتنی بر جنسیت می‌داند که نتیجه محتمل آن آسیب جسمی، جنسی یا روانی به زنان باشد.
این تعریف شامل تهدیدهای ناشی از این اقدامات می‌شود. مطابق این تعریف تماس سایبری همانند تماس فیزیکی می‌تواند زیان آور باشد و آزار و اذیت اینترنتی مانند خشونت خانگی یا سوء استفاده جنسی، خطرناک بوده و خشونت دیجیتال یا مجازی محسوب می‌شود.
آزار و اذیت مجازی (اینترنتی) شامل ارسال پیام های مرعوب کننده یا تهدیدآمیز و نشر عمومی اطلاعات خصوصی یا شناسایی اطلاعات مربوط به قربانی است.
سوء استفاده آنلاین برای دور کردن زنان
سوء استفاده آنلاین علیه زنان بسیار زیاد است، اما برخی از زنان بیشتر از این خشونت رنج می‌برند. باید بگوییم که؛ این خشونت‌ها همیشه هم برای کسب منفعت خاصی نیستند، بلکه گاهی از روی ناآگاهی انجام می‌شوند و در مواردی ریشه در دور کردن زنان از فضاهای عمومی دارند.
فضای دیجیتال به عنوان دنباله‌ی جهان فیزیکی با حضور مردم فرهنگ‌سازی می‌شود و بدیهی است که تحت تاثیر ساخت خشونت‌آمیز اجتماعی قرار می‌گیرد.
خشونت آنلاین در قیاس با خشونت آفلاین پیچیده‌تر است، زیرا مناسبات غیردیداری جهان آنلاین می‌تواند گاهی لایه‌های عمیق‌تر و دورتر روان و ذهن فرد را آشکار و فعال کند؛ تا جایی که گاهی ناهنجاری‌های روانی، ظهور بی‌پرده‌تری در سطح دیجیتال دارند.
انواع خشونت آنلاین
- اذیت و آزار مجازی
- پیامک جنسی بدون رضایت
- نشرعمومی اطلاعات شخصی
تاثیر خشونت های مجازی بر روی زنان و دختران
تأثیر وحشتناکی که خشونت سایبری بر زنان می‌گذارد: خشونت و سوء استفاده آنلاین ممکن است حق زنان را برای بیان یکسان، آزادانه و بدون ترس محدود کند، زنان اغلب ساکت می شوند. در بسیاری از موارد تأثیر بر قربانیانی که آزار و اذیت آنلاین را تجربه کرده‌اند، مانند کاهش عزت نفس یا از دست دادن اعتماد به نفس در نتیجه استرس، اضطراب یا حملات هراس پس از تجربه آزار و اذیت آنلاین است.
خشونت سایبری زنان را به طور نامتناسبی تحت تأثیر قرار می‌دهد و نه تنها باعث آسیب و رنج روانی آنها می‌شود، بلکه آنها را از مشارکت دیجیتالی در زندگی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی باز می دارد. خشونت سایبری مانع تحقق کامل برابری جنسیتی و نقض حقوق زنان می‌شود.
ساختار خشونت مبتنی بر جنسیت در محیط دیجیتال
ساختار کلی خشونت مبتنی بر جنسیت در محیط دیجیتال مشابه آن چیزی است که در محیط آفلاین صورت می‌گیرد، اما تکنولوژی باعث ایجاد صورت‌های تازه‌ای و تشدید آزار می‌شود. لیندا بیکر و همکاران، در مقاله‌ای که به انواع خشونت آنلاین علیه زنان و کودکان می‌پردازد این نوع دیجیتال خشونت را در چند دسته تقسیم‌بندی می‌کنند.
- خشونت آنلاین می‌تواند از طریق هک‌کردن صورت بگیرد که دزدیدن رمزعبور، کنترل کارکردهای کامپیوتر شخص قربانی و انواع راه‌های دستیابی جاسوسانه به اطلاعات کامپیوتری، شماره‌ی تلفن و … را شامل می‌شود.
- گونه‌ی دیگر "تعقیب و نظارت" است که استفاده از تکنولوژی برای ردگیری موبایل، موقعیت مکانی، ایمیل، گفت‌وگوهای آنلاین و موارد دیگر را دربرمی‌گیرد. فرد متجاوز ممکن است با جعل هویت که به معنی استفاده از تکنولوژی برای دزدی هویت یک شخص است، به اطلاعات خصوصی او دست پیدا یابد و علیه او سندسازی کند.
- مزاحمت و هرزه‌نگاری (اسپم کردن) آنلاین خشونت رایجی است که برای آزار، تهدید یا ایجاد هراس انجام می‌شود و ویژگی آن تکرارشوندگی‌اش است. گاهی افراد با تبلیغات دروغین اینترنتی مورد فریب و کلاهبرداری با واسطه‌ی تکنولوژی قرار می‌گیرند به نحوی که براساس موقعیت بی‌آنکه بدانند اطلاعات شخصی خود را ارائه می‌دهند (مثل وقتی که عضو صفحات دوستیابی جعلی می‌شوند.) خشونت رایج دیگر انتشار و توزیع بدخواهانه‌ی اطلاعات تصویری به منظور جریحه‌دار کردن آنان است. سایر گونه‌های خشونت رواج کمتری دارند و می‌توانند در یک دسته‌ی عمومی گنجانده شوند.
اینترنت فرصت یا تهدید؟!
اما باید بدانیم که؛ این شبکه‌ها یکی از دستاوردهای عصر اطلاعات و ارتباطات بوده و ارمغان آنها برای جوامع، ترکیبی از فرصت‌ها و تهدیدهاست.
با افزایش اطلاعات و ارتباطات اجتماعی، امید افراد بالا رفته و زمینه مشارکت، آموزش و زمینه‌های ارتباطاتی را فراهم کرده، اما از سوی دیگر خشم را نیز ایجاد کرده و سبب شده در این فضای سایبری، کنشگران انواع خشونت‌های زبانی، جنسی، عاطفی، روانی و... را نسبت به یکدیگر ایجاد کنند و در این بین زنان به عنوان قشر آسیب‌پذیر‌تر جامعه در کانون این خشونت‌های آنلاین قرار گرفته‌اند.
خشونت آنلاین علیه زنان در هند
هند یک مطالعه موردی غنی، برای این تحقیق است، زیرا کشوری است که در آن زنان بسیاری از بیان‌های هویتی مختلف زندگی می‌کنند و در آن تنش‌های نژادی، مذهبی و اجتماعی زیادی در سراسر جامعه وجود دارد.
با این حال، اگرچه استرالیا و هند فرهنگ‌های متفاوتی دارند، زنان در هر دو کشور قربانی جرایم آنلاین، از جمله تعقیب سایبری و آزار و اذیت سایبری می‌شوند. و کسانی که هویت‌های حاشیه‌ای دارند باید با انگ و هدف‌گیری بیشتری دست و پنجه نرم کنند.
در برابر این نوع از خشونت چه می توانیم بکنیم؟
در سطح شورای اروپا، علاوه بر کنوانسیون لانزاروته، که به سوء استفاده جنسی و بهره کشی از کودکان می‌پردازد، و کنوانسیون بوداپست در مورد جرایم سایبری، کنوانسیون شورای اروپا در مورد پیشگیری و مبارزه با خشونت علیه زنان وجود دارد.
این کموانسیون‌ها خواستار اقدامات پیشگیرانه در بخش آموزشی و یافتن راه‌هایی برای تشویق شرکت‌های خصوصی و رسانه‌ها برای تعیین استانداردهای خودتنظیمی، مانند اقداماتی برای محدود کردن هر نوع خشونت کلامی از زنان است.
بر اساس کنوانسیون حقوق زنان و دختران، مرتکبین باید به درستی تحت تعقیب و مجازات قرار گیرند. برای تحقق این امر در زمینه خشونت سایبری علیه زنان، این نوع خشونت خاص باید مشمول قانون کیفری شود و بدون مجازات باقی نماند.
این امر مستلزم مکانیسم‌های آنلاین آسان، ایمن و تخصصی است که زنان را قادر می‌سازد تا سوء استفاده را به مقامات گزارش دهند و هم از محافظت و هم از حذف مواد مضر برخوردار شوند. سازمان‌های مجری قانون باید آموزش ببینند تا بتوانند خشونت سایبری را به طور مؤثرتری بررسی و تعقیب کنند.
متاسفانه؛ حملات سایبری و خشونت آنلاین علیه زنان اغلب جدی گرفته نمی‌شود. بنابراین این نظریه باید تغییر کند و دولت‌ها باید با استفاده از تمام ابزارهایی که در اختیار دارند، به خشونت سایبری به اندازه هر شکل دیگری از خشونت علیه زنان رسیدگی کنند. دولت‌ها باید با استفاده از چارچوب حقوق بشر بین‌المللی موجود، به خشونت آنلاین مبتنی بر جنسیت بپردازند و اینترنت را به بستری باز، امن و رایگان برای تبادل نظر تبدیل کنند.
آمار خشونت سایبری علیه زنان
بر اساس تحقیق و نظرسنجی جهانی که روی 14000 دختر در سراسر جهان در سال 2020 انجام گرفت، خشونت آنلاین علیه زنان چنین اعلام شده است؛
58 درصد از دختران آزار و اذیت آنلاین را تجربه کردند
50 درصد گفتند که بیشتر از مزاحمت های خیابانی آزار را تجربه کرده‌اند.
اما نظرسنجی عفو بین‌الملل در مورد تجربیات زنان از آزار و اذیت در رسانه‌های اجتماعی نتایج دیگری دارد؛
46 درصد از زنانی که به این نظرسنجی پاسخ دادند و مورد آزار و اذیت آنلاین قرار گرفتند، گفتند که این موضوع ماهیت زن‌ستیزانه یا جنسیتی دارد.
36 درصد از زنان در بریتانیا گفتند که این آزار و اذیت‌ها باعث شده تا احساس کنند امنیت فیزیکی آنها در خطر است.
منابع:
https://eige.europa.eu/gender-based-violence/cyber-violence-against-women
https://www.coe.int/en/web/cyberviolence/cyberviolence-against-women