این بیماری که با عنوان آنسفالومیلیت میالژیک/سندروم خستگی مزمن (ME/CFS) نیز شناخته می‌شود، یک بیماری جدی و مزمن است که می‌تواند بر توانایی فرد در انجام کارهای روزمره تأثیر بگذارد.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) تخمین می زند که بین 836000 تا 2.5 میلیون نفر در ایالات متحده به سندروم خستگی مزمن مبتلا هستند که اکثر آنها تشخیص داده نشده اند.

در گذشته، برخی از مردم باور نداشتند که سندروم خستگی مزمن یک بیماری واقعی است. اما در سال‌های اخیر، متخصصان آن را جدی ‌تر گرفته اند و تحقیقاتی برای مشخص کردن علت بروز و نحوه درمان آن در حال انجام است.

با این حال، تغییرات سبک زندگی و درمان های پزشکی می تواند به افراد در مدیریت برخی از علائم کمک کند.

آنسفالومیلیت میالژیک/سندرم خستگی مزمن (ME/CFS) یک عارضه پرچالش است که می تواند بر هر جنبه ای از زندگی روزمره فرد تأثیر بگذارد. برای تشخیص و درمان سندروم خستگی مزمن می توانید به کلینیک یادمان طب در تهران مراجعه کنید.

علائم سندروم خستگی مزمن

سندروم خستگی مزمن یک عارضه پیچیده است که می تواند طیف وسیعی از سیستم ها و عملکردهای بدن را تحت تاثیر قرار دهد. در نتیجه، علائم آن نیز به طور گسترده ای متفاوت هستند.

بسیاری از علائم احتمالی سندروم خستگی مزمن شبیه علائم سایر بیماری ها است و این مسئله تشخیص سندروم خستگی مزمن را سخت می کند.

علائم ME/CFS در بین افراد متفاوت است، اما سه علامت اصلی وجود دارد:

1. کاهش توانایی برای انجام فعالیت هایی که قبلا فرد بدون مشکل انجام می‌داده است

فرد مبتلا به ME/CFS دچار چنان خستگی می شود که در انجام وظایف روزانه اختلال ایجاد می کند.

این خستگی:

شدید است

با استراحت بهبود نمی یابد

به دلیل داشتن فعالیت نیست

قبلاً وجود نداشته است

برای تایید ابتلا به ME/CFS، این خستگی و کاهش سطح فعالیت ناشی از آن باید 6 ماه یا بیشتر طول کشیده باشد.

2. کسالت پس از فعالیت

فردی که دچار کسالت پس از فعالیت (PEM) است، پس از انجام فعالیت فیزیکی یا ذهنی زیاد دچار«شوک» می شود. در طول دوره PEM، این افراد گاهی علائم جدید یا تشدید آنها را تجربه می کنند، مانند:

مشکل در تفکر

مشکل در خوابیدن

گلو درد

سردرد

سرگیجه

خستگی

پس از رویداد محرکی که باعث کسالت پس از فعالیت (PEM) می شود، ممکن است برای چند روز یا حتی چند هفته، ترک خانه، خارج شدن از رختخواب یا انجام کارهای معمولی برای فرد ممکن نباشد. علائم 12 تا 48 ساعت پس از فعالیت بدتر می شوند.

محرک شروع PEM به فرد بستگی دارد. برای برخی افراد، حتی دوش گرفتن یا رفتن به خواربار فروشی می تواند باعث شروع PEM شود.

3. اختلالات خواب

در اثر این عارضه ممکن است طیف وسیعی از اختلالات خواب رخ دهد. گاهی فرد احساس خواب آلودگی زیادی می کند اما نمی تواند بخوابد یا بعد از خواب سرحال نیست.

فرد مبتلا گاهی موارد زیر را تجربه می کند:

خواب های پر استرس و واضح

بی قراری پاها

اسپاسم عضلانی شبانه

آپنه خواب

 

سایر علائم کلیدی خستگی مزمن

طبق توضیحات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، برای تشخیص ME/CFS، علاوه بر سه علامت اصلی بالا، یکی از دو علامت زیر باید وجود داشته باشد.

مشکلات تفکر و حافظه

گاهی موارد زیر برای فرد چالش برانگیز است:

تصمیم گیری

تمرکز بر جزئیات

سریع فکر کردن

به خاطر سپردن چیزها

گاهی اوقات با عنوان “مه مغزی” به این علائم اشاره می شود.

سرگیجه هنگام ایستادن

هنگامی که فرد از حالت خوابیده به پشت به حالت نشسته یا ایستاده حرکت می کند، ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

سرگیجه

سبکی سر

غش

تغییرات بینایی، مانند تاری دید یا دیدن لکه ها

سایر علائم احتمالی

درد یک علامت رایج است. فرد مبتلا به سندروم خستگی مزمن اغلب درد یا ناراحتی را تجربه می کند که ناشی از آسیب یا علت قابل شناسایی دیگر نیست.

انواع رایج درد عبارتند از:

درد عضلانی

درد مفاصل بدون قرمزی یا تورم

سردرد

گاهی علائم زیر نیز وجود دارند:

حساسیت در غدد لنفاوی، به خصوص گردن یا زیر بغل

مشکلات گوارشی

لرز و تعریق شبانه

آلرژی به غذا

حساسیت به نور، لمس، گرما یا سرما

ضعف عضلانی

تنگی نفس

ضربان قلب نامنظم

تحریک پذیری و تغییرات خلقی

حملات اضطراب یا پانیک

بی حسی، گزگز و سوزش در دست ها، پاها و صورت

چشم درد

تب خفیف

مشکلات بینایی

علاوه بر این موارد، انجمن آنسفالومیلیت میالژیک و سندروم خستگی مزمن آمریکا (AMMES) به علائم زیر نیز به عنوان سایر علائم احتمالی اشاره کرده است:

انقباض عضلانی

بثورات

زخم های شانکر

افسردگی

سطح استرس بالا

ادای نادرست کلمات

وزوز گوش

علائم شدید سندروم پیش از قاعدگی (PMS)

فقدان میل جنسی یا ناتوانی جنسی

ریزش مو

تغییرات وزن غیرقابل توضیح

درد قفسه سینه

تشنج

فلج

عدم توانایی در جهت گیری فضایی

مشکل در راه رفتن

مشکل در حرکت دادن زبان برای ادای کلمات

 

دلایل و عوامل خطرزا خستگی مزمن

متخصصان نمی‌دانند چه چیزی باعث سندروم خستگی مزمن ME/CFS می‌شود، اما برخی از افراد مبتلا به این عارضه می‌گویند که علائم شان بعد از یک مشکل سلامتی دیگر شروع شده است، مانند:

یک بیماری شبیه آنفولانزا

عفونت معده

ویروس اپشتین بار، که باعث مونونوکلئوز که نام شناخته شده آن “مونو” است، می شود.

فشار فیزیکی شدید، برای مثال، قرار گرفتن تحت عمل جراحی

شواهد فزاینده ای مبنی بر ارتباط بین ME/CFS و نحوه عملکرد سیستم ایمنی وجود دارد، اما به تحقیقات بیشتری برای مشخص شدن مکانیسم پشت این ارتباط نیاز است.

طبق گزارش دفتر سلامت زنان در آمریکا، زنان دو تا چهار برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به ME/CFS هستند. کودکان نیز تحت تاثیر این عارضه قرار می گیرند، اما ابتلا در میان کودکان کمتر رایج است.

 

تشخیص بیماری خستگی مزمن

علائم سندروم خستگی مزمن بسیار متنوع و گاهی شبیه علائم سایر بیماری ها است و این مسئله تشخیص را دشوار می کند.

اگر فردی به علت وجود نشانه های ME/CFS به دنبال کمک های پزشکی باشد، پزشک احتمالاً فرآیند تشخیص را با موارد زیر آغاز خواهد کرد:

پرسش درباره علائم فرد

انجام معاینه فیزیکی

تجویز آزمایش هایی برای شناسایی علت علائم

برای تایید تشخیص ME/CFS، فرد باید سه علامت اصلی این بیماری را به مدت 6 ماه یا بیشتر داشته باشد. علاوه بر این، نباید توضیح دیگری برای علائم یافت شود.

رد کردن سایر دلایل احتمالی علائم سندروم خستگی مزمن احتمالا زمان بر خواهد بود، اما چاره ای نیست و آزمایش خاصی وجود ندارد که بتواند این بیماری را شناسایی کند.

در سال 2018، محققان دریافتند که سطوح برخی از مولکول‌ها با ابتلا به ME/CFS تغییر می‌کند. این یافته در آینده، ممکن است به آسان‌ تر کردن تشخیص سندروم خستگی مزمن کمک کند، اما تا آن زمان، به مطالعات بیشتری نیاز است.

در سال 2019، یک تیم تحقیقاتی دیگر اعلام کرد که پیشرفت بیشتری در توسعه یک آزمایش داشته است. این آزمایش بر ویژگی‌های خاصی از سلول‌های خونی و فعالیت الکتریکی در افراد مبتلا به ME/CFS متمرکز بود.

در گذشته، بسیاری از پزشکان باور نداشتند که سندروم خستگی مزمن یک بیماری واقعی است، اما سازمان های بهداشتی بزرگ اکنون شروع به به رسمیت شناختن آن کرده اند.

گروه‌های مختلف حمایتی، در صدد ارتقای آگاهی درباره ME/CFS و تشویق افراد مبتلا به این بیماری برای پیگیری در انجام تشخیص هستند.

AMMES سایر گروه های حمایتی را در وب سایت خود فهرست کرده و اطلاعات مفیدی را ارائه می دهد و به افراد نشان می دهد که از کجا پشتیبانی دریافت کنند.

درمان سندروم خستگی مزمن

در حال حاضر هیچ درمان مشخصی برای سندروم خستگی مزمن وجود ندارد، اما پزشک با همراهی خود بیمار برای مدیریت علائم تلاش خواهد کرد.

برنامه درمانی در بین افراد متفاوت خواهد بود، زیرا ME/CFS هر فرد را به طریقی متفاوت تحت تاثیر قرار می دهد.

با این حال، برنامه درمانی احتمالا شامل موارد زیر خواهد بود:

تمرکز بر هر علامتی که بزرگترین چالش را ایجاد می کند

تسکین درد

یادگیری روش های جدید برای مدیریت فعالیت ها

مدیریت PEM

یکی از راه‌های مدیریت خستگی پس از فعالیت، قدم زدن یا مدیریت فعالیت است. فرد به همراه پزشک سعی می کند بهترین راه را برای ایجاد تعادل بین استراحت و فعالیت پیدا کند.

پزشک همچنین به آن‌ها کمک می‌کند تا محرک‌های شخصی خود را شناسایی و میزان توانایی خود در انجام فعالیت را مشخص کنند.

خواب

ME/CFS باعث خستگی شده و می تواند خواب را نیز مختل کند. پزشک فرد را تشویق به داشتن عادات خواب سالم مانند ایجاد برنامه خواب منظم می کند.

در صورت موثر نبودن این راهکارها، پزشک دارو تجویز می کند.

درد

در ابتدا، پزشک داروهای بدون نسخه (OTC) را برای سردرد و سایر انواع درد توصیه می کند. در صورت موثر نبودن آنها، داروهای قوی تری تجویز می شود.

برخی افراد مبتلا به سندروم خستگی مزمن به مواد شیمیایی مختلف حساس هستند. بنابراین، این افراد باید قبل از استفاده از هر داروی جدیدی با پزشک مشورت کنند.

درمان‌های غیردارویی موثر، عبارتند از:

تمرینات کششی و قدرتی ملایم

ماساژ ملایم

گرما درمانی

آب درمانی

اضطراب و افسردگی

اضطراب و افسردگی در میان افراد مبتلا به ME/CFS رایج است. داروهای ضد افسردگی برای برخی از افراد مفید و برای برخی دیگر تشدید کننده علائم هستند.

درمان های مفید مرتبط با سبک زندگی عبارتند از:

تکنیک های آرام سازی

ماساژ درمانی

تنفس عمیق

ورزش های ملایم، مانند تای چی یا یوگا

داروهای تجربی

برخی از تحقیقات آزمایشگاهی نشان داده اند که ریتوکسیماب (Rituxan)، یک داروی سرطان که سیستم ایمنی را هدف قرار می دهد، برای افراد مبتلا به ME/CFS مفید است.

با این حال، برای اطمینان از ایمن بودن این دارو برای درمان این بیماری به تحقیقات بیشتری نیازاست.

 

نکات مرتبط با سبک زندگی برای مبارزه با خستگی

استراتژی های مختلفی در مدیریت سندروم خستگی مزمن برای افراد مبتلا مفید هستند، مانند:

یافتن پزشکی که درباره این بیماری بداند

جستجوی مشاوری که بتواند به مدیریت چالش های عاطفی و عملی کمک کند

آگاه کردن خانواده و دوستان از علائم و چالش های پیش رو

برنامه ریزی زمان استراحت و فعالیت برای به حداکثر رساندن کیفیت زندگی

استفاده از تقویم و سررسید برای کمک به نقص حافظه

پیدا کردن تکنیک های آرام سازی موثر

داشتن یک رژیم غذایی متعادل و مغذی

مصرف مکمل های غذایی، درصورت مشخص شدن برخی کمبود ها در آزمایشات

در صورت امکان، پیدا کردن شخصی برای مراقبت از کودک و کارهای خانه در مواقع دشوار

 

ورزش

کشش ملایم، یوگا و تای چی در برخی موارد و در زمان مناسب مفید هستند، اما ورزش شدید می تواند علائم را بدتر کند.

CDC هشدار داده است که برنامه های ورزشی که برای بسیاری از افراد مبتلا به بیماری های مزمن مفید است، معمولا برای افراد مبتلا به ME/CFS مناسب نبوده و ممکن است خطرناک باشند.

افراد دارای علائم سندروم خستگی مزمن یا مبتلا به آن نباید هیچ نوع برنامه ورزشی را بدون مشورت با پزشک خود دنبال کنند.