ستی مولایی؛ قلب یک عضو مهم در بدن هر انسان است و ابزاری دقیق و منظم که در قسمت سینه، کمی مایل به سمت چپ قرار گرفته تا حدود ۱۰۰۰۰۰ بار در روز در سینه‌های ما بتپد. اما امان از آن روزی که که این تپش‌ها نظم خود را از دست بدهد و سیگنال‌های الکتریکی هماهنگ کننده ضربان قلب به درستی کار نکنند. سیگنال‌دهی معیوب باعث می‌شود که ضربان قلب خیلی سریع (تاکی کاردی) یا خیلی کند (برادی کاردی) یا نامنظم باشد.
آریتمی قلبی چیست؟
طبیعی است که ضربان قلب در حین فعالیت بدنی افزایش پیدا کند و در هنگام استراحت یا خواب کم شود. اما آریتمی یا ضربان قلب نامنظم، مشکلی در سرعت یا ریتم ضربان قلب ایجاد می‌کند، به طوری که؛ ریتم ضربان قلب ممکن است خیلی سریع، خیلی آهسته یا نامنظم باشد. همچنین؛ آریتمی‌های قلبی ممکن است مانند قلب تپنده یا تند احساس شود و گاهی وقت‌ها ممکن است بی‌ضرر باشد. با این حال، برخی از آریتمی‌های قلبی ممکن است علائم و نشانه‌های آزاردهنده و حتی تهدیدکننده را با خود به همراه داشته باشند.
باید بدانیم که؛ یک ریتم نامنظم مکرر ممکن است به این معنی باشد که قلب خون کافی را به سراسر بدن پمپاژ نمی‌کند. به دنبال این عارضه ممکن است احساس سرگیجه، غش (از حال رفتن) یا علائم دیگری را تجربه کنید.
انواع آریتمی قلبی
به طور کلی، آریتمی‌های قلبی بر اساس سرعت ضربان قلب گروه بندی می‌شوند.
تاکی کاردی: یک ضربان قلب سریع است. در این حالت؛ ضربان قلب در حالت استراحت بیش از 100 ضربه در دقیقه می‌زند.
انواع ضربان قلب سریع (تاکی کاردی) عبارتند از:
فیبریلاسیون دهلیزی: سیگنال‌دهی بی‌نظم قلب باعث ضربان قلب سریع و ناهماهنگ می‌شود. این وضعیت ممکن است موقتی باشد، اما برخی از آریتمی‌های قلبی ممکن است متوقف نشوند مگر اینکه درمان شوند. A-fib یا فیبریلاسیون دهلیزی با عوارض جدی مانند سکته مغزی همراه است.
فلوتر دهلیزی: فلوتر دهلیزی شبیه A-fib است، اما ضربان قلب در این نوع از آریتمی منظم‌تر است. فلوتر دهلیزی نیز با سکته مغزی مرتبط است.
تاکی کاردی فوق بطنی: تاکی کاردی فوق بطنی یک اصطلاح گسترده است که شامل آریتمی‌هایی است که از بالای حفره‌های پایینی قلب (بطن‌ها) شروع می‌شود. تاکی کاردی فوق بطنی باعث ایجاد دوره‌هایی از ضربان قلب (تپش قلب) می‌شود که به طور ناگهانی شروع و پایان می‌یابد.
تاکی کاردی بطنی: این ضربان قلب سریع و منظم با سیگنال های الکتریکی معیوب در حفره‌های پایینی قلب (بطن‌ها) شروع می‌شود. ضربان قلب سریع اجازه نمی‌دهد بطن‌ها به درستی از خون پر شوند. در نتیجه قلب نمی‌تواند خون کافی را به بدن پمپاژ کند. تاکی کاردی بطنی ممکن است در افرادی که قلب سالمی دارند مشکلات جدی ایجاد نکند. اما در افراد مبتلا به بیماری قلبی، تاکی کاردی بطنی می‌تواند یک اورژانس پزشکی باشد که نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.
برادی کاردی: یک ضربان قلب آهسته است. در این حالت؛ ضربان قلب در حالت استراحت کمتر از 60 ضربه در دقیقه است. با این وجود؛ ضربان قلب زیر 60 در دقیقه در حالت استراحت برادی کاردی، یک ضربان قلب پایین در حالت استراحت است اما همیشه نشان دهنده مشکل نیست. اگر از نظر بدنی مشکلی ندارید، ممکن است قلب شما همچنان بتواند خون کافی را با کمتر از 60 ضربه در دقیقه در حالت استراحت به بدن شما پمپ کند.
نکته: انواع آریتمی با دارو یا روش‌هایی برای کنترل ریتم نامنظم قلب قابل درمان است. عدم درمان آریتمی می‌تواند به قلب، مغز یا سایر اندام‌های حیاتی آسیب برساند و یا باعث مرگ شود. اگر برای ما تشخیص آریتمی مطرح باشد، پزشک ممکن است در مورد تغییراتی برای داشتن سبک زندگی سالمتر با ما صحبت کند.
تعداد ضربان قلب طبیعی چقدر است؟
ضربان قلب بیشتر بزرگسالان در حالت استراحت بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه است. هرچه تناسب اندام بهتری داشته باشیم، احتمال دارد که ضربان قلب‌تان در حالت استراحت کمتر باشد. به عنوان مثال، ممکن است تعداد ضربان قلب ورزشکاران در حالت استراحت ۴۰ تا ۶۰ ضربان در دقیقه یا حتی کمتر باشد.
نکته: اگر فکر کنیم که ضربان قلبمان به طور مداوم بالای ۱۰۰ ضربان در دقیقه یا کمتر از ۶۰ ضربان در دقیقه است، باید برای معاینه به پزشک مراجعه کنیم، اگرچه ممکن است این امر، مسئله‌ای طبیعی باشد.
چگونه متوجه شویم که قلبمان خیلی سریع یا خیلی کند می‌تپد؟
با پیشرفت تکنولوژی و به روز شدن وسایل الکتریکی از جمله؛ ساعت‌های هوشمند، برنامه‌های تلفن همراه و یا فشار سنج‌های مجهز به شمارش ضربان قلب می‌توانند به ما کمک کنند تا ضربان قلب خود را در حالت استراحت ارزیابی کنید. همچنین می‌توانید با لمس نبض خود، ضربان قلبمان را بشمارید.
نکته: (برای پیدا کردن نبض خود می‌توانید انگشت اشاره و میانی را به آرامی روی شریانی که در قسمت خارجی مچ، زیر انگشت شست، قرار دهید. باید نبض یا ضربه زدن به انگشتان خود را احساس کنید. با شمردن تعداد ضرباتی که در ۳۰ ثانیه احساس می‌کنید و دو برابر کردن این عدد، می‌توانید ضربان قلب یا نبض خود را در ۱ دقیقه بشمارید.)
علائم آریتمی قلبی
آریتمی قلبی ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند. اما ممکن است علائمی مانند احساس ضربان قلب آهسته یا نامنظم داشته باشید. همچنین ممکن است احساس کنید که قلب در حال تپش یا ضربان بیش از حد شدید یا خیلی سریع است یا اینکه به طور اتفاقی توسط پزشک تشخیص داده شود.
- اضطراب
- گیجی
- سرگیجه و غش
- خستگی یا ضعف
- درد یا احساس ناراحتی در قفسه سینه
- مشکل در تنفس، یا نفس نفس زدن در هنگام خواب (تنگی نفس)
نحوه تشخیص آریتمی قلبی
گاهی اوقات، به خصوص اگر هیچ علامت قابل توجهی نداشته باشید، ممکن است پزشک طی یک معاینه روتین متوجه آریتمی شود. برای تشخیص آریتمی، پزشک از بیمار در مورد علائم، سبک زندگی و سایر عوامل خطر آریتمی سؤال می‌پرسد.
معاینه فیزیکی پزشک:
- بررسی نبض
- گوش دادن به صدا و ارزیابی ریتم ضربان قلب
- بررسی تورم در پاها یا ساق پا، که می‌تواند نشانه بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی باشد.
- بررسی وجود علائم بیماری‌های دیگر، مانند مشکلات تیروئید، که می‌تواند باعث آریتمی شود.
تست‌های تشخیصی
نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام:
رایج‌ترین آزمایش برای تشخیص آریتمی نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام است. نوار قلب فعالیت الکتریکی قلب ما را ثبت می‌کند. پزشک ممکن است این بررسی را در طول تست استرس انجام دهد، تا بتواند فعالیت قلب ما را در زمانی که سخت کار می‌کند و سریع می‌تپد، ثبت و ارزیابی کند.
آزمایش خون:
پزشک با بررسی نتایج آزمایش خون می‌تواند سطح برخی از مواد مانند پتاسیم یا سایر الکترولیت‌ها و هورمون تیروئید را در خون ارزیابی کند.
هولترها:
ریتم قلب را حین انجام فعالیت‌های عادی برای مدت طولانی ثبت می‌کنند.
تصویربرداری از قلب به کمک سی‌تی‌اسکن:
تصوبربرداری می تواند؛ ساختار حفره‌های قلب را بررسی کند و نشان دهد که قلب چقدر خوب کار می‌کند.
عوامل افزایش دهنده خطر آریتمی
سن، سبک زندگی، سابقه خانوادگی و ژنتیک، سیگار کشیدن، سایر بیماری‌ها، مصرف الکل و عوارض دارویی
نکته: گاهی داروهای تجویز شده برای سایر بیماری‌ها، می‌توانند باعث بروزآریتمی شوند. بهتر است دراین رابطه با پزشک خود مشورت کنید. لازم به یادآوری است که برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای بدون نیاز به نسخه نیز می‌توانند خطر آریتمی را در برخی افراد افزایش دهند.
در صورت ابتلا به بیماری‌های زیر ممکن است احتمال بروز آریتمی بیشتر باشد:
- بیماری‌های قلبی و عروقی
- بیماری‌های کلیوی
- بیماری‌های ریوی
- اختلالات تیروئید
- عفونت‌های ویروسی مانند آنفلوآنزا یا کووید-19
- آپنه خواب: آپنه خواب یک اختلال شایع است که در آن تنفس در طول خواب چندین بار متوقف شده و دوباره شروع می‌شود. این اختلال می‌تواند مانع از رسیدن اکسیژن کافی به بدن شود.
- چاقی
عوامل محرک آریتمی
اگر عوامل خطر ابتلا به آریتمی را داشته باشیم، محرک‌های خاصی ممکن است باعث ایجاد آریتمی شوند. این محرک‌ها شامل هر موقعیتی است که باعث شود قلب ما سخت‌تر کار کند، فشار خون بالا برود یا باعث شود که سطح هورمون استرس افزایش یابد.
درمان آریتمی قلبی
درمان آریتمی قلبی ممکن است شامل داروها، روش‌های کاتتر، دستگاه‌های مانند هولتر یا جراحی برای کنترل یا از بین بردن ضربان قلب سریع، آهسته یا نامنظم مورد استفاده قرار گیرد.
پیشگیری بهتر از درمان است
اصلاحاتی در سبک زندگی برای داشتن قلبی سالمتر را در نظر بگیرید، مثل انتخاب غذاهای سالم برای قلب، داشتن فعالیت بدنی، هدف گذاری برای رسیدن به وزن سالم، ترک سیگار و مدیریت استرس، این نکات مهم می تواند از ایتلا به آریتمی قلبی جلوگیری کند.
چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟
اگر احساس می‌کنید قلب‌تان خیلی سریع یا خیلی آهسته می‌تپد، اگر تنگی نفس، ضعف، سرگیجه، سبکی سر، غش کردن، درد یا ناراحتی قفسه سینه را دارید، فوراً به پزشک یا اورژانس بیمارستان قلب مراجعه کنید.
منابع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16749-arrhythmia