نیاسر از شهرهای تاریخی و خوش‌آب‌وهوای شهرستان کاشان است که از نظر جغرافیایی در ۳۰ کیلومتری شمال غرب شهر کاشان و در منطقه کوهستانی ارتفاعات کرکس قرار دارد. ارتفاع متوسط این باغ شهر تاریخی از سطح دریا حدود ۱,۶۵۰ متر است. اختلاف ارتفاع حدود ۲۰۰ متری از شمال تا جنوب نیاسر و جریان چشمه آبی پرآب در دل شهر از دلایل اصلی ایجاد چشم‌اندازها، مناظر و جاذبه‌های طبیعی منحصربه‌فرد در این شهر محسوب می‌شود. نیاسر به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین مراکز سکونت بشر معرفی می‌شود و آثار تاریخی به‌جا مانده از ادوار مختلف گواه این مسئله است. وجود باغ‌های بهشتی و معطر گل محمدی در نیاسر کاشان سبب شده است تا همه‌ساله (در اردیبهشت ماه) گردشگران بسیاری برای بازدید از مراسم گلاب‌گیری و خرید گلاب و عرقیات ناب گیاهی از نیاسر دیدن کنند.

چشمه اسکندریه

چشمه اسکندریه یا چشمه نیاسر از جاذبه‌های معروف نیاسر است که ۱,۶۸۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد. آب چشمه نیاسر بسیار زلال و خنک است و از میان شکاف سنگ‌های درون یک گودال می‌جوشد. چشمه اسکندریه دلیل ایجاد تاریخ چندهراز ساله و تداوم سرسبزی و خرمی نیاسر است. یک مزار تاریخی و یک درخت چنار کهنسال در فاصله کمی از چشمه وجود دارند.

بر اساس مطالب ثبت شده در کتاب «تاریخ کاشان»، شناسایی و احداث چشمه نیاسر به زمان «اسکندر بن فیلقوس» بازمی‌گردد. بر اساس روایات، این فرد از یاران دانیال نبی و دارای علم کشف اسرار معرفی می‌شود. گفته می‌شود اسکندر به هنگام عبور از نیاسر، وجود حجم زیادی از آب را در دل کوه درک می‌کند و حجارانی را به‌کار می‌گیرد تا طی یک روز چشمه را احداث کنند. آب این چشمه در تابستان خنک و در زمستان ولرم است.

پایین‌تر از سرچشمه اصلی یک مقسم وجود دارد که حدود دوسوم آب چشمه را به سوی آبشار و باقی را به سوی محله نو نیاسر روانه می‌کند. ماهی «شب کور» یا «آهک خور» تنها ماهی این چشمه است. مردم اصیل نیاسر در روز عید قربان گاوی را پای چشمه قربانی می‌کنند و خون آن را به آب می‌سپارند؛ آن‌ها اعتقاد دارند این عمل باعث برکت بیشتر می‌شود. در روز عاشورا و تاسوعا با رنگ‌های طبیعی آب چشمه را به رنگ سرخ درمی‌آورند.

آبشار نیاسر

آبشار نیاسر معروف‌ترین جاذبه طبیعی شهر نیاسر است. این آبشار در مرکز نیاسر، محله قدیمی سرکمر و ۳۴ کیلومتری شمال غرب کاشان قرار دارد.

سرچشمه آبشار نیاسر، چشمه‌ اسکندریه است و آتشکده‌ای زیبا در کنار آن قرار دارد. به گفته باستان‌شناسان و بنابر اسناد تاریخی این آبشار در زمان اشکانیان، ساسانیان و سلجوقیان برای به جا آوردن غسل و شست‌وشو و به‌عنوان محلی برای ستایش پروردگار استفاده می‌شد. آبشار نیاسر با شماره ۱۰۸۳ در فهرست آثار طبیعی کشور به ثبت رسیده است.

ارتفاع آبشار نیاسر حدود ۲۵ متر است. سنگ‌هایی از نوع آهکی و رسوبی آبراهه آبشار را تشکیل داده‌اند که با گذر زمان و در اثر جریان مداوم آب به اشکالی جذاب، مانند قندیل و مخروط درآمده‌اند و ظاهر متفاوتی به آبشار بخشیده‌اند. پوشیده شدن سطح آبشار نیاسر با خزه‌های طبیعی سبب شده است تا برخی آن را به نام آبشاره خزه بشناسند. بقایای خزه‌های قدیمی و تعدادی آبراهه و گفته‌های اهالی، حکایت از تغییر مسیر آبشار در گذشته‌هایی نه‌چندان دور دارد.

درختان بید، توت شمرونی، مو و عرعر اطراف محوطه آبشار نیاسر به‌چشم می‌خوردند و زیبایی آن را دوچندان کرده‌اند. گیاهان دارویی پرسیاوشان، علف شوره و خیار بوته مار نیز در اطراف آبشار رشد می‌کنند. فصل بهار به‌ویژه اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد بهترین زمان برای بازدید از آبشار نیاسر است.

حمام صفوی

حمام صفویه از آثار تاریخی نیاسر به شمار می‌رود. این حمام به جهت معماری، مصالح به‌کار رفته و روش تامین آب و انرژی مورد توجه و جذاب است. شیوه معماری، قوس‌ها و پوشش‌های به‌کار رفته در حمام به آثار دوره صفویه و قاجاریه شباهت دارد. معماران این حمام از آبراه‌های گلی برای انتقال آب آبشار نیاسر به حمام استفاده‌کرده‌اند. آب از طریق این مسیرها به داخل حوض‌هشت‌گوش‌ زیبایی می‌ریخت و از آنجا به داخل حمام هدایت می‌شد. آب شرب حمام از مسیر مجزایی به داخل حمام انتقال پیدا می‌کرد.

ورودی هشت‌ضلعی شکل حمام صفوی به‌وسیله دالان‌هایی از بیرون حمام جدا شده‌ است. سربینه یا رختکن‌های حمام دورتادور فضایی دایره‌ای شکل و به‌شکل حجره ساخته‌شده‌اند. برخی از این حجره‌ها برای اربابان و برخی برای رعایا بوده‌اند. حوض پاشویه در میان این بخش حمام به چشم می‌خورد. سربینه توسط یک دالان به گرمخانه (محل اصلی برای استحمام) وصل می‌شود. این دالان از هدررفت گرما جلوگیری می‌کند. گرمخانه دارای طاق و تویزه‌های آجری است. خزینه در گذشته بخشی از گرمخانه حمام صفوی بود که در دوران پهلوی اول به جهت شیوع بیماری‌های واگیردار تخریب شد و امروزه اثری از آن نیست.

آسیاب آبی

در گذشته ۱۳ آسیاب آبی در مسیر آبشار نیاسر وجود داشته است که امروزه تنها یکی از آن‌ها مرمت و برای بازدید گردشگران آماده‌سازی شده است. این آسیاب در کنار حمام صفوی قرار دارد و قدمت آن به دوران صفویه بازمی‌گردد. آبشار، نیروی لازم برای گردش سنگ آسیاب را تامین می‌کرد. آب ابتدا داخل فضایی به نام تنوره ذخیره و سپس توسط آبراهه باریکی با فشار به‌سمت چرخه آسیاب هدایت می‌شد؛ فشار آب سنگ آسیاب را به گردش درمی‌آورد. از آسیاب آبی نیاسر برای آرد کردن گندم و جو استفاده می‌شد.