وجود این باکتری مزاحم، در شیر هم دست از سرمان برنمی‌دارد!

 شیر یکی از معدود مواد مغذی است که روزانه توسـط میلیون ها نفر مصرف می شود. از زمان دوشیدن شیر از پستان دام تا زمان ورود آن به کارخانجات و همچنین عرضه به صورت شیر خام در مراکز فروش، امکـان بروز آلودگی میکروبی شیر، دور از انتظار نیست. آلودگی شیر خام ممکن اسـت در زمان دوشش در اثر انتقال آلودگی از پشم، پوست و حتی مدفوع دام، دست آلوده کارکنان مراکز شیردوشی و همچنین در زمان انتقال شیر بـه مراکز فروش و کارخانجات اتفاق افتد. توجه به این موضوع و بررسی راه های کاهش چنین آلودگی هایی به میکروب های مختلف، دارای اهمیت زیادی در حفظ سلامت عموم مردم است.

بنابر گفته های محققان، هلیکوباکتر پیلوری، یک باکتری اصطلاحا گرم منفی و تاژک دار است که به عنوان عامل احتمالی برای بروز زخم معده، گاستریت مزمن فعال، زخم دئودنوم، سرطان و لنفوم معده، کم خونی ناشی از فقر آهن در انسـان شناخته می شود. با وجود این که مطالعات، روش های مدفوعی-دهانی و دهانی-دهانی را به عنوان راه های اصلی انتقال باکتری در جوامع بشری معرفی کرده اند، تحقیقات زیادی حضور باکتری فوق در موادغذایی و خصوصا شیر و فراورده های لبنی را نشان داده اند.

برخی از این مطالعات حاکی از آن هستند کـه عـلاوه بـر معـده انـسـان کـه مـخـزن قطعـی هلیکوباکترپیلوری است، باکتری فوق در نمونه های بایوپسی اخذ شده از دستگاه گوارش گاو، گوسفند و بز نیز شیوع بالایی داشته است. بنابراین به نظر می رسد مواد غذایی با منشا دامی از جمله شیر و لبنیات می توانند به عنوان یک حامـل بـرای انتقال هلیکوباکتر پیلوری در نظر گرفته شوند..

در این زمینه، یک مطالعه پژوهشی توسط محققانی از دانشگاه آزاد اسلامی کازرون انجام شده است که در آن سویه‌های هلیکوباکتر پیلوری جدا شده از نمونه‌های شیر خام مورد بررسی قرار گرفته اند.

در این مطالعه، ۱۸۰ نمونه شیر خام گاو، گوسفند و بز از استان فارس به صورت تصادفی جمع آوری شده و با استفاده از کشت میکروبی، برای حضور هلیکوباکتر پیلوری مورد بررسی قرار گرفتند.

بر اساس نتایج این تحقیق که در فصلنامه میکروب شناسی مواد غذائی وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد منتشر شده اند، شیر خام و خصوصا شیر خام گوسفند به عنوان حاملی برای انتقال سویه های شدید هلیکوباکتر پیلوری در نظر گرفته شدند. تشابه در الگوی ژنتیکی این جدایه ها احتمالا نشان دهنده مشابهت در منبع آلودگی نمونه ها به هلیکوباکتر پیلوری است.

در این خصوص، محمدحسین مرحمتی زاده، دانشیار و محقق گروه بهداشت مواد غذایی دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی کازرون و همکارش می گویند: در مطالعـه ما، شـیـوع نسبتا بالای هلیکوباکترپیلوری در نمونه های شیر خام گاو، گوسفند و بز و همچنین فراوانی بالای انواع VacA و OipA این باکتری گزارش گردید. لذا شیر خام می تواند به عنوان یک حامل برای انتقال سویه های مشکل زای هلیکوباکتر پیلوری مطرح باشد.

آن ها می افزایند: علیرغم این نتایج، تفسیری برای این موضوع که آیا آلودگی به شکل اولیه از نمونه های شیر خام بوده یا توسط کارکنان مراکز شیردوشی، به آن انتقال یافته است، وجود ندارد. با این وجود، جوشـاندن کـامـل شـیـر قـبـل از مصرف و استفاده از شیر پاستوریزه و استریلیزه می تواند از انتقال هلیکوباکتر پیلوری به انسان جلوگیری کند.

هلیکوباکتر پیلوری، گونه‌ای از باکتری هلیکوباکتر و شایع‌ترین موجود ذره‌بینی است که انسان‌ها را در بُعد جهانی مبتلا به عفونت می کند، به طوری که بیش از نیمی از مردم دنیا آلوده به این باکتری هستند. باکتری مذکور عامل اصلی بیماری‌هایی مثل زخم معده و ناراحتی‌های معده و ابتدای روده محسوب می‌شود.

هلیکوباکتر پیلوری اصولاً باکتری مارپیچی است، اما می‌تواند به شکل کروی هم تغییر شکل پیدا کند که این شکل هم قابل زیستن و بیماری زاست.