رازگشایی از یک خبر جنجالی: پشت پرده جهش ۱۵ پله ای سرعت اینترنت ایران در جهان در اوج فیلترینگ!

مرجعی که وزارت ارتباطات یک بار در گزارش سالیانه خود ادعا کرده بود بر اساس داده هایش در یکسال گذشته وضعیت سرعت اینترنت و جایگاه ایران در رنکینگ دسترسی به سرعت اینترنت بهبود یافته، در جدیدترین ررنکینگ ماهیانه خود در شرایطی که کاربران اینترنت یکی از پیچیده ترین و سخت گیرانه ترین فیلترینگ های تاریخ اینترنت ایران را پشت سر گذاشتند ، خبر از جهش ۱۵ پله ای ایران در رنکینگ سرعت اینترنت کشورمان داده است.

وقتی در مرداد ماه وزارت ارتباطات با استناد با دیتا های این سایت در یک سال گذشته اسپید تست خبر از بهبود پنج پله ای ایران در شرایط دسترسی و سرعت اینترنت داد جنجالی به راه افتاد. در شرایطی که اعتراضات بسیاری از کیفیت بد اینترنت از سوی مردم و داده های مختلف از اختلال توسط نت بلاکس یکی از سایت های مرجع جهانی اینترنت و همچنین گزارش رسمی شرکت رگلاتوری درباره اختلالات متعدد و کاهش سرعت دسترسی به اینترنت بین الملل وجود داشت ، آنها از بهبود شرایط گفتند تا متهم به آمارسازی شوند. عادل طالبی فعال حوزه فناوری که این روزها در پی اتفاقات اخیر در بازداشت است با اشاره به مرجع استناد اسپید تست گزارش یک ساله وزارت ارتباطات را به چالش کشید. درست مثل سایر فعالان این حوزه چون مرجع و متر اسپید نت برای سنجش سرعت اینترنت یک دیتای رسمی است که خیلی با الگوی مصرف اینترنت کاربران اینترنت در ایران همخوانی ندارد!

اسپید تست چیست و چه می کند؟

سایت اسپیدتست، ادعا می‌کند راه قطعی برای آزمایش سرعت و عملکرد اتصال به اینترنت را در دسترس دارد و هر روز با بیش از ۱۰ میلیون تست منحصر می‌تواند صحت ادعاهایش را ثابت کند. علاوه بر این به گفته اسپیدتست این سایت از زمان آغاز به کار خود (۲۰۰۶) تا کنون ۴۰ میلیارد تست انجام داده است.

شاید ادعای این سایت درست باشد اما به دلایل متعدد که بارها کارشناسان حوزه فناوری در داخل کشور به آن اشاره کرده‌اند، این سایت برای سنجش سرعت اینترنت در ایران، اعتبار قابل اعتنایی ندارد.

چرا آمار ایران در دل فیلترینگ در اسپید تست صعودی شد؟

 یکی از دلایل مهمی که درباره جهش جایگاه ایران در رنکینگ اسپید تست می‌توان اشاره کرد، مکانیسم سنجش این سایت بین المللی است.

سایت اسپیدتست سرعت و کیفیت اینترنت را بر اساس یک سرور انتخاب شده که پیشفرض آن نزدیک‌ترین سرور در داخل کشورها است، می‌سنجد. این یعنی سنجش اینترنت بر اساس سروری که بر پایه شبکه ملی اطلاعات در ایران فعالیت می کند. به تعریف واضح تر یعنی بدون در نظر گرفتن تمام اختلالات ایجاد شده و محدودیت های در نظر گرفته شده برای اینترنت کشورمان ، این سایت یک سرور بدون قطعی و اختلال که بر پایه استفاده از اینترنت ملی فعالیت می کرده را می سنجیده است.

چرا بین آمار اسپیدتست و واقعیت کیفیت نت ایران اختلاف است؟

آنچه اسپیدتست می سنجد آمار دسترسی به نت ملی و کیفیتش است اما عمده‌ای از اینترنتی که افراد، کسب و کارها و فعالان حوزه فناوری در کشور از آن استفاده می‌کنند، مربوط به اینترنت بین‌الملل است، به همین جهت سایت اسپیدتست برای سنجش سرعت اینترنت داخلی در کشور گزینه مناسبی نیست. درباره اینکه نسبت اینترنت بین الملل به اینترنت داخلی در کشور به چه صورت است، آمار رسمی جدیدی وجود ندارد اما از آنجایی که طرح کلان و معماری شبکه ارتباطات که توسط شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسیده و بر اساس آن شورای عالی فضای مجازی وزارت ارتباطات را موظف کرده که نسبت ترافیک اینترنت داخلی اینترنت بین الملل در این سند توسعه چشم انداز در زمان تکمیل شبکه ملی اطلاعات به نسبت ۳۰ درصد پهنای باند اینترنت بین الملل و ۷۰ درصد پهنای باند اینترنت ملی برسد می توان پی برد در شرایطی که تا امروز بر اساس گفته عیسی زارعپور وزیر ارتباطات دولت سیزدهم تنها ۵۰ درصد شبکه ملی اطلاعات در ایران فعال سازی شده است، در پی اختلالات ایجاد شده و محدودیت های اعمالی برای اینترنت بین الملل در سی روز گذشته چه بر سر دسترسی و سرعت دسترسی کاربران اینترنت بر ایران آمده است چون در ساعات متعددی از روز سطح دسترسی کاربران به  پهنای اینترنت بین الملل قطع می شده است و تنها امکان دسترسی به اینترنت ملی وجود داشته است.

این البته بدون در نظر گرفتن قطعی و فیلترینگ شدید خیلی از اپلیکیشن های پر استفاده چون واتساپ و اینستاگرام بوده و دسترسی به تلگرام هم بر اساس قابلیت ست پروکسی این اپلیکیشن پر طرفدار و شیوه های به روش در دور زدن فیلترینگ حتی با فرار از حفره های اینترنت ملی بوده است.

از یاد نبریم که بیشترکاربران اینترنت در ایران از طریق اسمارت فون ها و شبکه اینترنت موبایلی به اینترنت دسترسی دارند.

بر این اساس بالا رفتن رتبه سرعت اینترنت سیار و ثابت در کشور در سایت اسپیدتست آنهم در حالی که دسترسی به اینترنت بین‌الملل ممکن نبود، از نظر کاربران و تجربه کاربری که در این مدت داشتند، بسیار عجیب است. با این حال، آخرین آمار این سایت که مربوط به ماه «سپتامبر» است نشان می‌دهد، میانه سرعت اینترنت همراه ایران در بین ۱۳۱ کشور به رتبه ۵۴ رسیده و در بالای لیست کشورها قرار دارد. گفتنی است در یک سال اخیر بیشترین رتبه‌ای که ایران توانسته به آن دست پیدا کند، مربوط به ماه گذشته است که جایگاه ۶۹ را به دست آورد!

چند آمار جالب برای ارائه گزارش عملکرد وزارت ارتباطات!

روز گذشته ایرنا خبرگزاری دولت از این جهش ناگهانی نوشت. آماری که وزارت ارتباطات احتمالا اگر بر مبنای گزارش عملکرد ۱۴۰۰، گزارش عملکرد جدیدی بدهد از آن به عنوان یک دستاورد رویایی اسم خواهد برد اما حتی ایرنا هم در گزارشش اشار ریزی به این داشته که به دلیل نوع الگوی مصرف و شکل دسترسی به اینترنت ملی و بین الملل ، این آمار خیلی قابلیت تعمیم به شرایط فعلی کشورمان را ندارد!

چند آمار عجیب به روایت اسپید تست از نت ملی ایران

«میانه»، سرعت اینترنت سیار با ۱۵ پله ارتقا اکنون به جایگاه ۵۴ رسیده است. بر اساس این شاخص اما سرعت اینترنت ثابت تغییری نداشته و همچنان در جایگاه ۱۴۷ است.

«میانه» سرعت دانلود اینترنت سیار اکنون ۳۵.۳۶ مگابیت بر ثانیه، سرعت آپلود ۱۰.۷۰ مگابیت بر ثانیه و میزان تأخیر (latency) ۳۰ میلی‌ثانیه و jitter(میزان نوسانات تاخیر) ۱۰ میلی‌ثانیه است.

«میانه» سرعت دانلود اینترنت ثابت ۱۰.۴۴ مگابیت بر ثانیه، سرعت آپلود ۱.۴۹و میزان تأخیر ۲۹ میلی‌ثانیه است.

زمانی که صحبت از «میانگین» سرعت اینترنت به میان می‌آید، جایگاه کشورها عموما تقلیل پیدا می‌کند، چرا که در شاخص «میانگین» حد متوسطی از یک گروه را درنظر می‌گیرند و در دنیا کشورهای زیادی وجود دارند که سرعت اینترنت‌شان بسیار بالاتر از شاخص‌های جهانی است.

«میانگین» سرعت اینترنت همراه و ثابت ایران نیز مانند شاخص میانه با افزایش جایگاه رو به رو شده است. رتبه اینترنت سیار در کشور ۹ پله ارتقا داشته و اکنون به جایگاه ۶۷ و اینترنت ثابت به جایگاه ۱۴۲ رسیده است.

میانگین سرعت دانلود اینترنت سیار۴۹.۳۳ مگابیت بر ثانیه، سرعت آپلود ۱۳.۸۵ مگابیت بر ثانیه و میزان تأخیر ۳۴ میلی‌ثانیه است.

«میانگین» سرعت دانلود اینترنت ثابت ۲۳.۴۷ مگابیت بر ثانیه، سرعت آپلود ۱۳.۶۸ مگابیت بر ثانیه و میزان تأخیر ۰ میلی‌ثانیه است.

این سایت هر ماه علاوه بر رصد وضعیت سرعت اینترنت در کشورها، از میانه و میانگین سرعت جهانی اینترنت هم آماری را ارائه می‌دهد.

«میانه» سرعت جهانی دانلود اینترنت سیار ۳۳.۱۷ مگابیت بر ثانیه، سرعت آپلود ۹.۳ مگابیت بر ثانیه و میزان تأخیر ۲۸ میلی‌ثانیه و در اینترنت ثابت، سرعت دانلود ۷۱.۳۹ مگابیت بر ثانیه، آپلود ۳۰.۶۴ مگابیت بر ثانیه و میزان تأخیر ۱۰ میلی‌ثانیه است.

«میانگین» سرعت اینترنت در کشورهای جهان هم به این شکل است.

میانگین سرعت جهانی دانلود اینترنت سیار ۸۴.۶۰ مگابیت بر ثانیه، سرعت آپلود ۱۵.۰۲ مگابیت بر ثانیه و میزان تأخیر ۳۵ میلی‌ثانیه و در اینترنت ثابت، سرعت دانلود ۱۴۳.۴۳مگابیت بر ثانیه، آپلود ۸۱.۲۲ مگابیت بر ثانیه و میزان تأخیر ۱۸ میلی‌ثانیه است.

چه بر سر الگوی مصرف اینترنت در ایران آمد؟

در روزهای گذشته آمار و جداولی از ابر دراک منتشر شد که در چند نمودار میزان مصرف اینترنت از ارتباط معنادار میان اختلالات و محدودیت های ایجاد شده در دسترسی به اینترنت بین الملل و میزان استفاده از اینترنت وجودد دارد . از جمعیت حدود بیش از ۷۵ میلیون کاربر ایرانی اینترنت که ۹۰ درصدشان با اینترنت های همراه به این شبکه ها وصل می شوند، هر بار با قطع پهنای باند بین الملل کاهشی چشمگیر در میزان استفاده شان از نت رخ می داد و با وصل دوباره این پهنا، میزان استفاده از نت به حالت قبلی بر می گشت. یعنی در روزهایی که به طور متوسط از صبح اینترنت بین الملل تا حوالی ۴ عصر برقرار بود یک نمودار نرمال مصرف شکل می گرفت و با شروع محدودیت ها تا حوالی ۱۲ شب سطح استفاده از اینترنت در ایران تقریبا به کمتر از ۲۰ درصد حالت عادی می رسید!