علت و درمان کولیک نوزادان

کولیک هم برای کودک و هم برای مادر اذیت کننده است. اما نگران نباشید، چرا که عمر کولیک نسبتاً کوتاه است. طی چند هفته یا چند ماه، کولیک از بین رفته و شما اولین چالش بزرگ را پشت سر خواهید گذاشت.

نشانه ها

سر و صدا و گریه کردن برای نوزادان امری طبیعی است و کودک بهانه گیر الزاماً مبتلا به کولیک نیست. در سایر کودکان سالم و خوب تغذیه شده، نشانه های کولیک عبارتست از:

•    دوره های قابل پیش بینی گریه. کودکی که کولیک دارد معمولاً در ساعات معینی در روز گریه می کنند که معمولاً در بعد از ظهر و غروب هاست. دوره های کولیک ممکن است از چند دقیقه تا حدود سه ساعت یا بیشتر به طول بیانجامد. کودک در دوره های درد کولیکی دچار حرکات روده ای و دفع گاز در اواخر دوره می شود.

•    گریه شدید و تسکین ناپذیر. دردهای کولیکی شدید بوده و به نظر سخت می آید. ممکن است صورت کودک قرمز شود و آرام کردن وی اگر غیر ممکن نباشد، بسیار سخت است.•    گریه هایی که بدون هیچ دلیل واضحی رخ می دهند. گریه کردن برای کودکان نرمال است. اما گریه کردن معمولاً به این معنی است که کودک به چیزی مثل غذا و یا تعویض پوشک نیاز دارد. گریه های مرتبط با دردهای کولیکی بدون هیچ دلیل مشخصی رخ می دهند.

•    تغییر وضعیت. گرد کردن پاها رو به بالا، گره کردن مشت ها و سفت کردن عضلات شکم در دوره های کولیک شایع است.

کولیک بسیار شایع است. معمولاً چند هفته پس از تولد آغاز شده و تا 3 ماهگی بهبود می یابد. در سن 4 تا 5 ماهگی، اکثر کودکان مبتلا به کولیک بهتر می شوند.

علت

علت کولیک نامشخص است. محققین دریافته اند که برخی موارد از جمله آلرژی ها، عدم تحمل لاکتوز، تغییر باکتری های نرمال سیستم گوارشی، سیستم گوارشی نارس، والدین مضطرب و تفاوت در روند تغذیه یا آرام سازی کودک می تواند در ایجاد کولیک نقش داشته باشد. با این حال هنوز مشخص نیست که چرا برخی کودکان کولیک دارند و برخی ندارند.

عوامل خطر

کودکانی که مادر آنها در طول بارداری یا پس از زایمان سیگار می کشد، در معرض خطر بالاتری برای دردهای کولیکی هستند.

تئوری های بسیاری در خصوص آنچه کودک را مستعد کولیک می کند وجود دارد اما هیچ کدام به اثبات نرسیده اند، از جمله:

•    کولیک در اغلب کودکان اول و یا کودکان تغذیه شده با فرمولا دیده نمی شود.

•    رژیم مادر شیرده اثری بر تحریک کولیک ندارد.

•    تعداد مشابهی از پسران و دختران، بدون توجه به مرتبه تولد یا نحوه تغذیه آنها به کولیک مبتلا می شوند.

عوارض

•    اگرچه کولیک کودک برای کل خانواده مشکل ساز است اما به نظر می رسد عواقب ماندگار خاصی نداشته باشد. رشد و تکامل کودکان مبتلا به کولیک نرمال است.

آمادگی برای ویزیت پزشک

زمانی که کودک را نزد پزشک می برید، بهتر است از قبل برای این جلسه آماده شوید. در اینجا اطلاعاتی جهت کمک به آمادگی برای حضور در این جلسه و آنچه می توانید از پزشک انتظار داشته باشید، آورده شده است.

آنچه می توانید انجام دهید:

برای آمادگی حضور در جلسه ملاقات با پزشک می توانید:

•    دوره های گریه کودک خود را پیگیری نمایید. شامل زمان و چگونگی رخداد، مدت زمانی که گریه طول می کشد، و هر گونه مشاهده ای درخصوص رفتارهای کودک در قبل، حین و بعد گریه کردن.

•    تمام اقداماتی که برای آرام کردن کودک انجام داده اید و نیز نتایج این اقدامات را یادداشت نمایید.

•    رژیم کودک، برنامه تغذیه ای وی و کاهش یا افزایش وزن کودک را یادداشت کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر گریه کودک ناشی از افتادن، جراحت یا بیماری باشد نیازمند اقدامات سریع پزشکی است.

با متخصص اطفال تماس بگیرید، اگر:

•    در هنگام گریه کردن، پوست یا لبهای کودک کبود شده باشد.

•    نگران گریه های کودک خود هستید به ویژه اگر تغییری در خوراک، خواب و رفتار وی احساس می کنید.

با بررسی روزانه زمان گریه کردن و مدت آن می توانید به متخصص اطفال کودک کمک نمایید. همچنین ثبت الگوی خواب و خوراک کودک کمک کننده است.

آزمایش های تشخیصی

•    متخصص اطفال معاینات بالینی را برای علل ممکن استرس از جمله فشار دادن روده (انسداد روده) انجام می دهد. اگر کودک شما از سایر جنبه ها سالم باشد، ممکن است کولیک در کودک شما تشخیص داده شود.

•    تست های آزمایشگاهی، اشعه ایکس و سایر تست های تشخیصی معمولاً مورد نیاز نیست اما در علل نامشخص، این تست ها به رد سایر علل کمک می کند.

درمان دارویی

کولیک معمولاً تا سه ماهگی خود به خود بهبود می یابد. متأسفانه، هیچ درمان تأیید شده ای که به تمام نوزادان کمک کند وجود ندارد. درمان هایی که مورد آزمایش قرار گرفته اند، عبارتند از:

•    داروهای ضدنفخ. داروهای ضد نفخ، بدون نیاز به نسخه از جمله سیمتیکون احتمالاً اثر تسکینی زیادی بر علائم کودکان ندارد. این داروها بجز برای کودکانی که داروهای تیروئیدی مصرف می کنند، عموماً ایمن هستند.

•    پروبیوتیک ها. پروبیوتیک ها موادی هستند که به حفظ تعادل طبیعی باکتری های مفید در دستگاه گوارش کمک می کنند. از آنجایی که کودکان دارای کولیک ممکن است عدم تعادل در باکتری های مفید داشته باشند، محققین سعی در جایگزینی برخی از این پروبیوتیک ها در مطالعات دارند. یکی از باکتری ها بنام لاکتوباسیلوس روتری به طور چشمگیری علائم کولیک را بهبود می بخشد اما نتایج مطالعات ضد و نقیض است. برخی مطالعات فواید و اثرات مثبتی نشان داده اند در حالیکه سایر مطالعات نتیجه ای نداشتند. بطور کلی شواهد کافی برای توصیه استفاده از پروبیوتیک ها برای درمان کولیک توسط متخصصین وجود ندارد.

پیش از خوراندن هر گونه دارو برای درمان کولیک با متخصص اطفال صحبت کنید.

درمان های خانگی و سبک زندگی

ممکن است متخصص اطفال قادر به درمان کولیک یا بهبود سریع تر آن نباشد، اما راه های بسیاری برای آرام کردن نوزاد وجود دارد.

نکاتی برای تغذیه کودک

اگر احساس می کنید کودک شما گرسنه است، برای تسکین و آرام کردن وی را شیر دهید. سایر استراتژی های تغذیه نیز می تواند کمک کننده باشد:

•    در هنگام شیر خوردن، کودک را تا حد ممکن صاف نگه دارید. گاهی شیردهی را متوقف کرده و آروغ کودک را بگیرید. گاهی تغذیه کوتاه تر و با دفعات بیشتر کمک کننده است. اگر به کودکتان شیر می دهید، بهتر است اجازه دهید ابتدا کودک از یک پستان تغذیه کرده و پس از خالی شدن آن، از پستان دیگر کودک را تغذیه نمایید. این امر سبب می شود کودک از شیر آخر غنی و پرچربی که بالقوه سبب سیری بیشتری نسبت به شیر ابتدایی آبکی و سبک تر در ابتدای شیردهی می گردد، تغذیه شود.

•    اگر شیرده هستید، به تغییرات رژیم خود توجه کنید. رژیم مادر شیرده احتمالاً نقشی در علائم کولیک نوزاد ندارد. با این حال، در خانواده هایی که سابقه آلرژی دارند، حذف آلرژن ها از رژیم غذایی مادر می تواند از غذاهای آلرژن ناشناخته برای کودک پرده بردارد. اگر به کودک خود شیر می دهید، ممکن است متخصص اطفال پیشنهاد کند، غذاهایی که به احتمال بیشتری آلرژی زایی دارند از جمله لبنیات، بادام زمینی، آجیل درختی، گندم، سویا، ماهی را به مدت دو هفته حذف نمایید تا پزشک بهبود علائم را پیگیری نماید. با این حال، پیش از تغییر رژیم غذایی ابتدا با متخصص اطفال کودکتان مشورت نمایید.

•    فرمولای نوزادتان را تغییر دهید. همانند شیر مادر، فرمولا نیز احتمالاً عاملی برای علائم کولیک نیست. اما تغییر فرمولا به نوع فرمولای نوزادی هیدرولیزات می تواند مؤثر واقع شود اگر کودک به شیر گاو آلرژی و یا عدم تحمل به شیر داشته باشد. پروتئین های شیر کامل در این فرمولاها تجزیه شده اند که هضم آنها را راحت تر می کند. اگر آلرژی یا عدم تحمل مسئول علائم کودک شود، دو روز بعد از تغییر فرمولا پاسخ کودک مشخص می شود. اگر بهبودی حاصل نشد، همان فرمولای اولیه را استفاده نمایید چون فرمولای هیدرولیزات گران تر از فرمولای استاندارد است.

•    تغییر شیشه. تنوع گسترده ای از شیشه و سرپستانک وجود دارد. سعی کنید از انواع مختلف شیشه و سرپستانک استفاده کنید تا بهترین نوع آن را برای کمک به تسکین علائم نوزاد بیابید. شیشه هایی که یکبار مصرف هستند و کیسه های قابل جمع شدن می توانند مقدار هوای بلعیده شده را در کودک کاهش دهند.

راه هایی برای تسکین دادن نوزاد

برای تسکین دادن گریه کودک، می توانید:

•    از پستانک استفاده کنید. مکیدن برای بسیاری از کودکان، آرام بخش است. حتی اگر به کودک خود شیر داده اید باز هم می توانید برای آرام کردن کودک از پستانک استفاده نمایید.

•    کودک را بغل کنید. بغل کردن به برخی از کودکان کمک می کند. برخی کودکان زمانی که در آغوش گرفته می شوند و در ملحفه سبک پیچانده می شوند، آرام می گیرند. برای اینکه به خود استراحتی داده باشید، می توانید از تاب یا سایر حامل های کودک استفاده نمایید. نگران لوس شدن کودک خود با زیادی در آغوش گرفتن وی نباشید.

•    کودک را در حرکت نگه دارید. کودک را در آغوش یا تاب به آرامی تکان دهید. در خصوص انتخاب تاب مناسب برای سن کودک دقت نمایید. کودک را روی پاهای خود بخوابانید و پاهای خود را به آرامی تکان دهید. با کودک خود راه بروید یا او را در ماشین گذاشته و بیرون ببرید. از صندلی های تکانه ای برای نوزاد خود استفاده کنید.

•    برای کودک خود آواز بخوانید. تون صدای آرام می تواند به کودک آرامش ببخشد. حتی اگر لالایی گفتن نیز گریه کودک را متوقف نکرد، می تواند شما را آرام کند. موسیقی های ضبط شده نیز کمک کننده هستند.

•    صداهای زمینه را بلند کنید. برخی کودکان زمانی که صدای زمینه ای یکنواختی را می شنوند، کمتر گریه می کنند. زمانی که کودک را بغل کرده یا تکان می دهید صدای ممتد شبیه «هیش» بگویید. هود آشپزخانه یا فن حمام را روشن کنید، یا یک سی دی یا نوار از صداهای محیط مثل امواج اقیانوس، باران یا آبشار و یا ضربان قلب انسان بگذارید. گاهی صدای تیک تیک ساعت هم کمک کننده است.

•    از گرما یا لمس ملایم استفاده کنید. کودک را به حمام آب گرم ببرید. به آرامی شکم کودک را ماساژ دهید.

•    کودک را به حال خویش بگذارید. اگر هیچ اقدامی کمک کننده نبود، کودک را به مدت 10 دقیقه در گهواره قرار دهید.

زمانی که هیچ چیزی به ذهنتان نمی رسد

گاهی به هیچ روشی قادر به آرام کردن گریه کودک خود نیستید. آنچه در یک روز کودک را آرام می کند ممکن است در روز دیگری وی را خشمگین سازد. اگر اعصابتان بهم ریخت، بیاد داشته باشید:

•    هیچ گاه کودک را بطور شدید تکان ندهید. اگر از گریه های کودک خود خسته شدید، کودک را به یک فرد بزرگسال قابل اعتماد دیگری بسپارید. اگر با کودک تنها هستید، او را در مکان امنی مانند اتاقش قرار دهید.

•    شخص دیگری از کودک مراقبت کند تا شما استراحت کنید. گوش کردن به صدای گریه کودک به مدت طولانی استرس زاست لذا زمانی برای استراحت خود قرار دهید. از قبل زمانی را برای شخص دیگری که قرار است از کودک مراقبت کند، تعیین کنید و چند لحظه ای را برای خودتان وقت بگذارید.

پزشکی جایگزین

برخی والدین گزارش کرده اند که گریه کودکانشان با این قبیل کارها آرام می شود:

•    چای های گیاهی

•    درمان های گیاهی مثل روغن رازیانه

•    درمان های هومئوپاتی

•    آب قند

•    مخلوط آب و گیاهان دارویی

•    ماساژ درمانی

•    کایروپرکیتک یا کاردرمانی

•    طب سوزنی

اما، هیچ درمان جایگزینی برای درمان کولیک تأیید نشده است. حتی برخی درمان ها می توانند خطرناک باشند.

محصولات گیاهی و مکمل ها در همان مسیر اثر دارو، تنظیم نمی شوند. این مواد حاوی مقادیر متفاوتی از ترکیبات مختلف هستند و یا اینکه آلودگی دارند.

برخی درمان های هومئوپاتی حاوی مقادیر کمی از مواد بالقوه سمی اند. حتی برخی که به نظر بی خطر هستند، مثل آب قند، در صورتی که در روند صحیح تغذیه کودک اختلال ایجاد کنند، می توانند مشکلاتی بوجود آورند.

پیش از امتحان کردن درمان های جایگزین با متخصص اطفال خود برای یافتن راه بی خطر و ایمن مشورت نمایید.

پیشگیری

مراقبت از کودک مبتلا به کولیک حتی برای والدین با تجربه، می تواند خسته کننده و استرس زا باشد. بیاد داشته باشید باید از خودتان نیز مراقبت کنید. این پیشنهادات می تواند کمک کننده باشد:

•    استراحت کنید. زمانی که هر آنچه می توانید انجام دادید، از همسر یا شخص دیگری بخواهید تا از کودک مراقبت کند. از افرادی مثل دوستان یا همسایه ها که داوطلب نگهداری از کودک هستند، کمک بگیرید. حتی اختصاص یک ساعت زمان برای خودتان هم می تواند به شما نیروی تازه ببخشد.

•    احساسات خود را بیان کنید. احساس ناتوانی، ناامیدی، گناه یا عصبانیت در این زمان برای والدین طبیعی است. با همسر یا یک شنونده خوب دیگر صحبت کنید.

•    مثبت بیاندیشید. موفقیت خود را به عنوان والد با میزان گریه کودک نسنجید. کولیک نتیجه عملکرد ضعیف والدین نیست.

•    از خودتان نیز مراقبت کنید. غذاهای سالم بخورید. زمانی را برای ورزش کردن مثل پیاده روی اختصاص دهید. اگر می توانید زمانی را که کودک خواب است، بخوابید. از مصرف دارو و الکل پرهیز نمایید.

•    بیاد داشته باشید این امر موقتی است. دوره های کولیک معمولاً در سه ماهگی بهبود می یابد. بهتر است محدودیت های خود را بشناسید. اگر گریه کودک سبب می شود کنترل خود را از دست بدهید، وی را در مکانی امن مانند گهواره اش قرار داده و به اتاق دیگری بروید. اگر ضروری است با پزشک، سرویس مداخلات ضروری محلی یا سرویس سلامت روان، تماس گرفته تا برای حمایت های بیشتر به شما کمک کنند.

این پیشنهادات نه تنها برای والدین بلکه برای تمام افرادی که از کودک نگهداری می کنند بکار می آید.