اقدامات اورژانسی برای پیشگیری از تشنج کودکان

به گزارش محیانیوز، فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان و نوجوانان با اشاره به این که تشنج ناشی از فعالیت غیر ارادی ولی بیش از اندازه و غیرطبیعی درسلول‌های مغزی است، گفت: محدوده سنی شایع بروز این اختلالات در کودکان از بدو تولد تا ابتدای 19 سالگی است.

دکتر ساسان ساکت در گفت و گو با خبرنگار دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی، با بیان این که تشنج های کودکان را در سه مجموعه با حدود تقریبی: نوزادی(بدو تولد تا 29 روزگی)، کودکی(یک ماهگی تا 12 سالگی) و نوجوانی ( 13 تا 18 سالگی) را دربر می‌گیرد، اظهار کرد: ایجاد حمله‌های تشنجی در هر کدام از این سه بازه زمانی، علت‌های مربوط به خود را دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی توضیحاتی درباره بروز تشنج های کودکی داد و افزود: اگر دو تشنج بدون هیچ علامت قبلی اتفاق بیفتد، صرع نامیده می شود به این شکل که صرع در کودکان زیر یکسال به ازای هر 100 هزار نفر در 120 نفر دیده می‌شود، هرچقدر سن بالاتر رود به محدود 19 سالگی برسد تعداد حملات صرعی در سال؛ به 20 مورد در 100 هزار نفر کاهش می یابد.

وی خاطر نشان کرد: در تشخیص تب و تشنج محدوده سنی ( 6 ماه تا 6 سال)، بالارفتن دمای بدن(بیش از 38 درجه)، عدم ایجاد تشنج بدنبال اختلالات الکترولیتی مثل کمبود سدیم، قند و کلسیم و یا عفونت‌های مغزی (مننژیت) و درنهایت نداشتن سابقه قبلی تشنج بدون تب اهمیت زیادی دارد.

عضو هیأت مدیره انجمن علمی مغز و اعصاب کودکان و نوجوانان ایران با تأکید بر این که تشنج هایی که بدون هیچ سابقه قبلی و به دنبال تب بالا بروز می‌کنند، با تشنج‌های پیچیده متفاوت است افزود: حمله تشنجی ساده همراه با تب بالا، کل بدن را درگیر می‌کند، این تشنج‌ها فقط یکبار در 24 ساعت رخ می دهند و کمتر از 15 دقیقه طول می کشند. در عین حال اگر در حمله تشنجی تنها قسمتی از بدن درگیر شود و در فاصله 24 ساعت بیش از یکبار رخ دهد و یا بیش از 15 دقیقه زمانبر باشد اصطلاحاً به آن حمله تشنجی پیچیده می‌گویند.

وی با اشاره به این که بررسی و درمان تشنج‌های پیچیده باید با دقت بیشتری انجام شود توصیه کرد: منطقی‌ترین راهکار برای بررسی و درمان تشنج، بستری کردن کودک در بیمارستان است چرا که احتمال تکرار حمله بالاخص در 24 ساعت اولیه پس از بروز هر حمله تشنجی بیشتر بوده بنابراین باید این کودکان تحت معاینه و بررسی دقیقتر در مراکز درمانی قرار بگیرند.

دکتر ساکت با بیان این که در حمله‌های تشنجی که به دنبال و یا با شک احتمال عفونت های مغزی ایجاد می شود باید از مایع مغزی نخاعی نمونه برداری شود اضافه کرد: با کمک آنالیز این مایع می توان علت تشنج و در ادامه درمان های ثانویه را دنبال کرد.

نمونه ساده آزمایش خون و شمارش سلول‌های خونی، بررسی کلسیم، قند و سدیم نیز از دیگر راههای شناسایی علت های حمله های تشنجی در کودکان است که دکتر ساکت به آن اشاره کرد.

عضو هیأت علمی قطب علمی آموزش اعصاب کودکان کشور در پاسخ به این سوال که در چه مواردی اخذ نوار مغزی در حمله های تشنجی توصیه می شود ادامه داد: در کودکانی که ظرف کمتر از 24 ساعت از آغاز تب بالا دچار حمله تشنجی شده باشند، جنسیت کودک پسر باشد، سن کودک کمتر از یکسال و یا در مواردی که در خانواده فرد مصروع دیگری وجود داشته باشد، باید آزمایش نوار مغزی برای بررسی های بیشتر درخواست شود.

وی گفت: نشانه‌های بروز تشنج صرفا شامل نشانه‌های متداول مثل از دست دادن هوشیاری، بیرون آمدن کف یا بزاق از دهان، زمین خوردن، به هم فشردن دندان‌ها، گاز گرفتن زبان، حرکات ناگهانی و سریع چشم و یا صداهای غیرعادی، مانند خر خر کردن همراه نیست بلکه در مواردی حملات تشنجی می‌تواند با کمترین نشانه مثل خیرگی یا فراموشی همراه باشد.

فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان و نوجوانان در ادامه به نشانه های بروز صرع غایب اشاره کرد و افزود: این افراد معمولاٌ سنی بیش از 4 سال دارند، در هر حمله حدود 15 ثانیه از محیط منفک می شوند، تا 100 حمله در روز ممکن است داشته باشند و حمله‌های تشنجی در این افراد می تواند با خیرگی به یک نقطه و یا فراموشی‌های مقطعی همراه باشد.

وی افزود: افتادگی ناگهانی سر به سمت جلو که با حالت هایی مثل چرت زدن اشتباه می شوند، نیز می تواند بیانگر بروز یکی دیگر از انواع تشنج در کودکان باشد.

دکتر ساکت به روش‌های پیشگیری از تشنج های همراه با تب اشاره کرد و افزود: حمله‌های تشنجی ساده که معمولاً همراه با تب ایجاد می شود نیاز به درمان‌های طولانی مدت ندارند ولی تشنج‌های پیچیده باید همراه با دارو درمانی و تحت نظر پزشک باشد.

وی با بیان این که یکی از پایه های اصلی تشنج در این کودکان، تب است افزود: اگر بتوانیم تب کودک را کنترل کنیم تا حدودی می‌توانیم از ایجاد و یا تکرار تشنج پیشگیری کنیم.

فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان و نوجوانان افزود: اگر دمای زیربغل کودکی از 38 درجه سانتی گراد تجاوز کرد و کودک دچار بی حالی شد، باید تب کودک کنترل شود، برای کنترل تب بر اساس سن می‌توان از دارو‌های تب بر و بر پایه استامینوفن به صورت خوراکی (قطره، شربت، قرص)، وریدی و یا شیاف استفاده کرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه تاکید کرد: باید برای پیشگیری از تشنج بر اثر تب بالا، مدام دمای بدن کودک را کنترل کنیم، نیم ساعت بعد از مصرف استامینوفن نیز مجدداً دمای بدن کودک را اندازه گیری کرد، چنانچه در این بازه زمانی دمای بدن کودک کاهش پیدا کرد دادن استامینوفن را هر چهار ساعت یکبار تا پایین آمدن دمای بدن ادامه می دهیم.

وی اضافه کرد: چنانچه با دادن استامینوفن همچنان تب کودک بالا باشد باید ضمن استفاده از استامینوفن، از روش های تن شویه در کودکان نیز استفاده کنیم به این شکل که پنج کانون پرحرارت بدن ( پیشانی، روی سینه، زیربغل، روی شکم و کشاله ران) را با حوله خیس شده با آب ولرم بپوشانیم.

دکتر ساسان ساکت با بیان این که در کودکانی که سابقه تشنج دارند در صورت بروز تب باید از سایر درمان ها برای پیشگیری از حمله های تشنجی استفاده کرد ادامه داد: باید از داروهای ضد تشنج به صورت خوراکی و یا شیاف استفاده کرد و ضمن این که در این کودکان تب را کنترل می کنیم از داروهای خوراکی ضد تشنج با نظر پزشک متخصص نیز استفاده می کنیم.

وی ادامه داد: میزان شیوع تب و تشنج در محدوده سنی شش ماه تا شش سال، حدود چهار درصد است یعنی از هر 100 کودک تنها ممکن است چهار کودک دچار تشنج همراه با تب شوند، که می بایست در اخذ شرح حال از والدین و معاینه کودک به سوابق ژنتیکی ایشان هم توجه کرد.

فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان و نوجوانان و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: والدین نباید به صورت خودسرانه از داروهای ضد تشنج برای پیشگیری و یا درمان تشنج استفاده کنند.